Een complete samenvatting van de vier contexten van het VWO: Steden en Burgers in Lage Landen, De Verlichting, China en Duitsland. Sluit perfect aan bij de syllabus en bevat ook kenmerkende aspecten. Begrippen zijn geel gemarkeerd en belangrijke personen blauw. Ik heb zelf op mijn CE een 7.1 gehaal...
Geschiedenis Floor Hoorn
Context 1 Steden en Burgers in Lage Landen
Vraag 1: Wat maakte de opkomst van een stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten
mogelijk?
Vanderingen in Europa in de 11e eeuw:
- Terugkeer van de monetaire economie
- De opkomst van de stedelijke burgerij
Waardoor konden er weer handel en ambacht ontstaan vanaf 1000 na Christus:
1.De bevolking ging groeien er was meer voedsel nodig
- Hoe kwam men aan meer voedsel:
Ontginning van grond (bossen kappen en grond van maken)
Ontstaan van betere technieken (drieslagstelsel: grond op verschillende
momenten en manieren gebruiken en soms niet gebruiken, juk, keerploeg)
- Hierdoor ontstond een voedseloverschot hierdoor ontstond specialisatie
verkoop op markten ontstaan steden
2.Veiligheid neemt toe
- Er komt een einde aan de invasies van de Vikingen en de Hunnen
- Door de toename van de veiligheid neemt internationale handel toe verkoop op
markten ontstaan steden
KA: de opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een
agrarisch-urbane samenleving
Waar ontstonden de steden in de late Middeleeuwen?
- Blauwe banaan aaneenschakeling van verstedelijkte gebieden in Europa,
beginnend in de stadsstaten in Noord-Italië, via de Duitse steden, naar Vlaanderen,
Holland en het zuiden van Engeland.
- Vlaanderen één van de meest verstedelijkte gebieden van Europa
Hoe werden steden en burgers zelfstandiger?
Politiek feodaal stelsel/leenstelsel = in ruil voor grond horigheid
Economisch hofstelsel = in ruil voor grond een deel van oogst afstaan
- Boeren die een voedseloverschot hebben door de betere technieken gaan markten
opzoeken voor verkoop
- Horige boeren vestigen zichzelf dus in een stad. Hier hebben ze meer vrijheid:
Steden maken met een vorst/hoge edelman afspraken: een vorst geeft steden
stadsrechten, als steden aan de vorst belasting betalen
Stadsrechten: eigen wetten maken, stadsmuur, jaarmarkt organiseren, tol
heffen bij binnenkomst stad, oprichten gilden
Met stadsrechten konden steden zelfstandig worden
,Conflict tussen hoge/lade edelmannen/vorsten hoge/lage edelman gunstig: zelf de
belasting mocht ophalen en stadsrechten had uitgedeeld, ongunstig: wanneer een hoge
edelman toevallig in het gebied van een vorst woonde dan was de macht van de stad alleen
nog bij de vorst.
KA: de opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
Opkomst van Atrecht:
- Bloei van de lakennijverheid
- Handelsnetwerk en kooplieden
Vlaanderen:
- Tussen de steden ontstond een netwerk: ze voorzien ook andere steden van
goederen
- Steden hadden voortdurend nieuwe aspirant- poorters (aanstaande burgers) nodig:
Voor geld
Voor ideeën
Om te zorgen dat de goederen op de markt verkocht werden
- Poorter/burger = een persoon die binnen een stad poorterrecht/burgerschap heeft
verworven door een bepaalde tijd in die stad te verblijven of een bepaald bedrag te
betalen
De eerste stad die hier echt succesvol in werd was Atrecht hoe kwam het dat zij het
begin van de stedelijke bloei waren:
- Landbouwproductiviteit was heel hoog er werd veel geproduceerd dus er kon veel
verkocht worden
- Schapenhouderij was succesvol er kon veel wol worden geproduceerd
- Hierdoor werd Atrecht het centrum van de lakennijverheid
Hoe kan Atrecht verder groeien:
- Atrecht kreeg internationaal gezien een belangrijke positie handelsnetwerken via
Franse jaarmarkten en er zijn goede contacten met stadsstaten in noord Italië
- Atrecht was een bisschopstad zij hadden goedcontact met Rome en de Paus
- Rijke kooplieden verstevigen hun positie zij verenigen zich in een koopliedengilde
(samenwerkingsverband van ambachtslieden met hetzelfde beroep in een stad:
bedoeld om bijvoorbeeld veiligheid te vergroten, risico’s te verkleinen en prijzen te
kunnen reguleren)
- Verstrekken van leningen aan edelen doordat de kooplieden veel verdiend
hadden met de handel konden ze leningen verstrekken aan edelen hierdoor
werden ze zo rijk en machtig dat ze in het stadsbestuur mochten
Opkomst Vlaamse Steden onder andere Brugge:
- Handelsnetwerk Hanze
- Spanning tussen patriciërs en het algemeen
, Waarom werd Atrecht overvleugeld door Brugge?
- Brugge was een belangrijke havenstad Brugge vindt via de noordzee aansluiting bij
het handelsnetwerk Hanze (samenwerkingsverband in de Late middeleeuwen van
Noord Europese steden om elkaar te ondersteunen bij de handel)
- Brugge is één van de vier grootste handelsposten
- Brugge had contacten met Spanje en de Italiaanse stadsstaten
- Brugge wordt het nieuwe centrum van de wol en lakenhandel doordat Brugge
overzees met Engeland kon handelen
- Brugge creëert de eerste kapitaalmarkt handelen in aandelen
- De rijkste handelaren gaan zich gedragen als edelen patriciërs = rijkste burgers in
een stad die ook grond bezitten, vaak vormen zij de elite
De opkomst van deze nieuwe klasse zorgt voor spanningen tussen de patriciërs en het
algemeen:
Hoe zat het bestuur van de steden in Vlaanderen in elkaar?
- Raad van Schepenen = aangewezen of gekozen bestuurders en rechters in een
middeleeuwse stad
- De graaf van Vlaanderen koos vaak patriciërs als schepenen voor levenslang
hierdoor werd het stadsbestuur een kleine rijke elite van families
- Dit leidde tot machtsmisbruik slechte werkomstandigheden arbeiders
- Hierdoor ontstaan conflicten tussen de patriciërs en het algemeen voorbeeld
Guldensporenslag
Guldensporenslag:
Koning Filips IV van Frankrijk wilde zijn greep op Vlaanderen vergroten (patriciërs, ze
wilden hun macht behouden)
Graaf Gwijde van Vlaanderen wilde meer zelfstandigheid voor Vlaanderen (het gemeen,
wil zelfstandigheid en goede contacten met Engeland behouden)
Dit leidt tot de veldslag de Guldensporenslag. Het gemeen wint en verzamelt de
guldensporen van de laarzen van de Franse ridders. Door deze overwinning durfde het
gemeen eisen te stellen en meer voor hun eigen belangen op te komen.
Vraag 2: Welke invloed hadden sociaaleconomische en politieke ontwikkelingen op de
positie van de burgerij in de Nederlandse gewesten?
Ontwikkelingen in het Nederlandse handelsnetwerk vanaf de 14e eeuw:
- Brugge centrum van het handelsnetwerk
- Antwerpen: grote verbindingshaven
- Amsterdam: specialist in graanhandel met de landen rond de Oostzee
Welke positie hadden de verschillende steden in het netwerk?
Vlaanderen/Brabant:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper floorhoorn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
