DE MULTICULTURELE DRIEHOEK
ETNICITEIT : gezamenlijke afstamming (‘bloed’/’ras’) of
geboorteplaats (‘bodem’) (Gr. ethnos = volk)
NATIONALITEIT: staatsburgerschap
RELIGIE: geloof in goddelijke of transcendente wereld
´Cultuur´ =
1. Alles wat niet puur natuur is
2. Kunst en beschaving
3. Zeden en gewoonten van een bepaalde groep
Symbolen, helden, rituelen en waarden
- Symbolen zijn woorden, gebaren, afbeeldingen of voorwerpen met een betekenis die alleen
begrepen wordt door de leden van de cultuur.
- Helden zijn personen, dood of levend, echt of fictief, met eigenschappen die in een cultuur
hoog in aanzien staan en die daarom fungeren als gedragsmodellen.
- Rituelen zijn collectieve activiteiten die technisch gesproken overbodig zijn om het gewenste
doel te bereiken maar die binnen een cultuur als sociaal essentieel worden beschouwd.
- Waarden; een waarde is een collectieve neiging om een bepaalde gang van zaken te
verkiezen boven een andere. Waarden worden ons vroeg aangeleerd.
Raadsel van cultuur:
- Buitenstaanders zien (een andere) cultuur als een samenhangend en consistent geheel (als
een ding)
- Insiders weten dat er binnen (hun) cultuur veel verschillen bestaan en dat er veel is veranderd
(als een proces)
- Van binnenuit ervaren we onze cultuur “als een horizon die terugwijkt elke keer wanneer we
haar naderen.”
- Als er binnen elke cultuur grote verschillen zijn, en als elke cultuur constant verandert,
bestaan afzonderlijke culturen dan eigenlijk wel?
o Weg met ‘cultuur’: focus op overeenkomsten ipv verschillen tussen mensen.
o Wat we met elkaar delen is dat ‘we nooit lid zullen worden van een universele stam’;
onze cultuur is wat ons tot mens maakt
CULTUUR =LEVENSSTIJL VAN EEN GROEP
v Je kunt haar ontbinden in factoren , i.c. normen, waarden, opvattingen, rituelen, praktijken,
omgangsvormen, eetgewoontes, taal, gebruiksvoorwerpen, kunstproducten, etc. etc.
v Een cultuur is meer dan de som van haar factoren, het geheel overstijgt de delen
v Een cultuur is minder dan de som van haar factoren, omdat ze
1. niet op dezelfde concrete manier bestaat
2. niet de onderliggende oorzaak van die factoren is
Het begrip cultuur:
- Iets dat gedeeld wordt door (bijna) alle leden van een sociale structuur
- Iets dat oudere leden van de groep proberen door te geven naar de
- jongere leden en
- Iets (waarden, wetten, gebruiken) dat van invloed is op gedrag, of iets dat iemands
perceptie van de wereld structuur geeft (Kroeber & Kluckhohn,
- 1952)
- Cultuur betekent voor een samenleving wat persoonlijkheid betekent voor het individu
- Cultuur is het collectief programmeren van de geest
Niveau’s van cultuur
- Nationaal
- Regionaal
- Sekse
- Generatie
- Sociale klasse
- Organisatie / onderneming / afdeling
, Dimensies van cultuurverschillen
- machtafstand; van klein naar groot
- collectivisme tegenover individualisme
- femininiteit tegenover masculiniteit
- onzekerheidsvermijding; van zwak naar sterk
Diversiteit
- Verscheidenheid
- ‘Erkennen en waarderen van verschillen tussen personen.’
- ‘The quality or state of having many different forms, types, ideas.’
- ‘The state of having people who are different races or who have different cultures in a group or
organization.’
Superdiversiteit (Geldof) I
- De veranderende migratiepatronen en hun impact op de samenleving.
- Gaat niet alleen om toename diversiteit,maar om een groeiende diversiteit in de diversiteit.
- Grote steden kennen toename van het aantal inwoners met een
- migratie-achtergrond.
- Maar tegelijkertijd ook diversificatie van de diversiteit, verschillen in herkomst, taal, leeftijd,
verblijfsduur, sociaaleconomische positie, verblijfsstatus etc.
Superdiversiteit (Geldof) II
• Majority-minority cities: steden waar de meerderheid van de bewoners uit een brede waaier
van minderheden bestaat. Zoals New York, Sao Paolo, Sydney, maar ook Brussel, Rotterdam
(meer dan 170 nationaliteiten) en Amsterdam. Daar maken stadsbewoners van Nl afkomst
vandaag al minder dan de helft van alle inwoners uit. Maar ook andere steden in Europa,
zoals Malmo, Marseille, Stuttgart en Birmingham.
• Religieuze diversiteit: Toenemend belang van de islam in westerse samenlevingen met een
veelheid aan stromingen en strekkingen en een brede waaier van moskeeen. Ook bij vele
andere etnisch-culturele gemeenschappen spelt religie een belangrijke rol zoals bijv. Poolse
katholieke missen etc.
• In het kort verstaan we onder ‘transnationalisme’ alle interacties tussen herkomst- en
ontvangstlanden van internationale migranten. Dit zijn vaak financiële transacties, maar ook
het onderhouden van sociale contacten, een lidmaatschap van een vereniging in het
herkomstland en uitwisseling van (politieke) overtuigingen zijn transnationale activiteiten.
Deze interacties kunnen op hun beurt weer leiden tot transnationale identiteiten. Onderzoek
wijst uit dat arbeidsmigranten vaak sterke transnationale banden hebben. Ze sturen
regelmatig geld of goederen terug en gaan op vakantie in het herkomstland. Ook blijkt uit
onderzoek, in tegenstelling tot wat in publiek debat vaak wordt verondersteld, dat
transnationaal gedrag integratie niet in de weg staat. We concluderen dat, bij uitstek voor
vluchtelingen, transnationaal gedrag niet alleen afhangt van de beschikbare middelen van
vluchtelingen in het ontvangstland, maar ook wordt beïnvloed door de situatie in het
herkomstland en de behoeftes van de achterblijvers. In relatie tot integratie kan dit betekenen
dat de ondersteuning van achterblijvers in het herkomstland een hogere prioriteit heeft dan
investeren in eigen integratie in het ontvangstland.
Diversiteit: Positief of Negatief?
• Wat zijn de positieve aspecten van diversiteit? Meer creativiteit, hogere economische groei, bij
vergrijzing is immigratie belangrijk om alle kosten van die vergrijzing te betalen. Wat eerst als
brain drain gezien werd, blijkt hele veel voordelen te hebben, men stuurt niet alleen geld naar
huis maar ook kennis, technologie en netwerken.
• Wat zijn de negatieve aspecten van diversiteit? Uitdaging voor het solidariteitsgevoel want het
draagt bij aan sociale isolatie, en sociale kapitaal.
• Sociaal kapitaal staat voor de waarden die in een netwerk van relaties zitten van personen en
groepen. Je kan het niet vastpakken, opslaan of bezitten. Sociaal kapitaal leeft in het netwerk
tussen de personen zelf. Sociaal kapitaal maakt de relaties binnen een netwerk sterker, meer
waardevol en effectiever. Omdat sociaal kapitaal niet tastbaar en zichtbaar is, is het natuurlijk
lastiger om echt goed voor je te zien. Daarnaast leeft sociaal kapitaal in het netwerk zelf en
klinkt het als een allesomvattend begrip.
