Samenvatting
Geschiedenis samenvatting tijdvak 4,5 en 6 inclusief aantekeningen
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Geschiedenis samenvatting tijdvak 4,5 en 6 inclusief aantekeningen.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Geschiedenis H4 t/m H6H4 De tijd van steden en staten
Vroege middeleeuwen (voor het jaar 1000):
Voornamelijk kleine dorpsgemeenschappen
Vrijwel geheel zelfvoorzienend (autarkisch)
Horigen doen het werk op het domein
Heer krijgt pacht, de kerk kreeg tienden
Overgebleven oogst is voor consumptie
Huisraad, gereedschap en kleding worden zelf gemaakt
Vanaf het jaar 1000 begon de Europese bevolking te groeien. Dit was mogelijk door:
Ontginningen en inpoldering (woeste gronden)
Keerploeg, halsjuk en drieslagstelsel
Van ossen naar trekpaarden
Einde invallen Vikingen etc.
Deze ontwikkeling begint in Italië en West-Vlaanderen. Deze zaken zorgden voor
een toename van de voedselproductie en dit leidde weer tot een bevolkingstoename.
Boeren produceerden overschotten en verkochten dit aan handelaren op de markt.
Boeren kochten producten van ambachtslieden.
In de steden gingen meer mensen dood dan er werd geboren, maar groeiden toch
doordat mensen voortdurend heen trokken. Steden werden aantrekkelijk door hun
welvaart en vrijheid.
Luxeproducten (zijde, parfums, specerijen) werden over grotere afstanden
verhandeld. Laken was het belangrijkste Europese nijverheidsproduct voor de lange
afstandshandel. Lakenkooplieden importeerden wol en zetten ambachtslieden en
arbeiders aan het werk. Vlaanderen werd door de lakenindustrie een van de meest
verstedelijkte regio van Europa.
Noord-Italië kent dezelfde soort ontwikkeling als West-Vlaanderen, maar dat gaat
alleen wat sneller. Italiaanse steden (Milaan, Venetië en Florence) profiteerden van
de kruistochten en de nieuwe markten die deze openen.
Welvaart trekt later vele werkloze huurlingen uit de 100-jarige oorlog; stadstaten,
paus, keizer en koning bevechten elkaar graag in Italië.
Waterwegen werden belangrijk in deze tijd. Steden, edelen en vorsten hieven tol bij
bruggen om hun deel van handelsroutes te verdienen aan het vervoer.
Handelaren organiseren zich ook in gildes: hanzen. Zij huurden militairen in om
leden op handelsroutes te beschermen. Zo kregen ze van en financiële steun
(kapitaal); hoefde geen tol te betalen. Gildes (beroepsverenigingen) van
verschillende steden gaan samenwerken in een Hanze.
De Hanze van Londen: wol uit Engeland en lakenproductie in Vlaanderen (Brugge en
Gent).
Hamburg, Lübeck en andere havensteden aan de Oostzee richten een Hanze op
voor: graan, vis, hout, was, pek, barnsteen en bont.
,Handelssteden aan de Noordzee sluiten zich bij deze Hanze aan. Handel met
Oostzee werd heel belangrijk (moedernegotie). Graan en vis werden verhandeld
tegen stedelijke nijverheidsproducten en wijn.
Munten werden het betaalmiddel in het dagelijks leven. Door de toename van handel
en nijverheid, wordt er meer gebruik gemaakt van geld. Vanuit Italië werden ook
nieuwe handels- en betaalmethoden verspreid. In Italië ontstond daardoor een
compagnie, waarbij mensen samen geld in een onderneming staken en zo
gezamenlijk eigenaar werden.
Vorsten en steden slaan allen een eigen munt. Het vervoeren van geld was
gevaarlijk.
Er ontstond de wisselbrief, waarin staat dat de koper, geld schuldig is aan de
verkoper. Dus handelaren hoefden niet met geld te reizen. Men kon geld lenen tegen
rente in banken, dat was in de christelijke samenleving verboden. Met het ontstaan
van een giro konden handelaren geld overmaken op een andere rekening.
Handelaren betaalden vaak pas na een jaar voor geleverde waar. Handelaren gaven
hiervoor hun eigen wissels uit. Met de wissels van banken, geldwisselaars en
handelaren ging men uiteindelijk zelf handelen. Dit vereist een goede boekhouding
en een juridische basis. Niet betaalde wissels moesten vaak via een rechtszaak geint
worden. In Bologna sticht men hiervoor in 1088 de eerste universiteit Professoren in
Romeinsrecht leggen de basis voor onze kapitalistische economie.
4.2 De stedelijke burgerij
De eerste stadbewoners hadden unieke vrijheid, de oude feodale heerser had niets
meer over hen te zeggen door het onderhandelen over privileges. In steden is er
een sterfteoverschot: slechte hygiëne, voedseltekort, oorlog enz. Toch groei door
urbanisatie (trek van platteland naar de stad).
Er gingen in de steden meer mensen dood dan er werden geboren door een aantal
ziektes, daardoor moest de stadsbevolking telkens weer worden aangevuld met
mensen uit het platteland.
Ze hadden van de graaf/hertog stadsrechten gekregen om eigen gemeenschap te
vormen met eigen bestuur en eigen rechtspraak, in ruil daarvoor betaalden de
inwoners belasting. De heer heeft nog macht door baljuw (voorzitter stadsrechtbank)
die ook jaarlijks hun rechten betaalden.
Vorsten en hoge edelen worden rijk van de belastingafdrachten voor privileges.
Steden en burgerij krijgen hierdoor meer invloed op de vorsten en hoge adel. De lage
adel verliest juist macht en raken controle over platteland kwijt:
Geld en niet grond is nu rijkdom
Horigheid en het hofstelsel verdwijnen
Belasting en herendiensten voortaan in muntgeld betalen
Dit proces neemt honderden jaren in beslag en gaat niet overal even snel.
Burgerrecht: kind van burgers en na 1 jaar en 1 dag in de stad kun je burgerrecht
kopen. Veel arbeiders, dagloners en geestelijken waren geen burgers. Geestelijken
vallen onder kerkelijk recht.
, Burger:
Beschermd door stadsrecht
Lidmaatschap schutterij zorgden voor veiligheid in de stad
Lidmaatschap gilde:
Ieder ambacht had eigen stedelijk gilde
Andere beroepsgroepen als handelaren vaak ook voor zelfstandig
ambachtsman is lidmaatschap verplicht
Regelt beroepsopleiding
Kwaliteitscontrole
Prijsafspraken
Feesten en plechtigheden
Zorg voor bejaarden, zieken, werklozen, invaliden en weduwen en wezen
Kosten begrafenis
Horigen trokken onder het motto ‘’Stadslucht maakt vrij’’ naar de steden.
Edelen schaften herendiensten en andere onvrijheden af en vervingen deze door
geldbetaling, zodat boeren gestimuleerd werden om commercieel te denken:
overschotten produceren en verkopen in de stad.
Rijke kooplieden zijn vaak machtigste burgers. Enkele ‘patriciërs’ families verdeelden
de belangrijkste baantjes.
Schepenen waren leden van het stadsbestuur en de rechtbank.
De machtige gilden laten hen echter vaak in het stadsbelang handelen.
De belangen van steden werden steeds groter:
Steden bouwen volledige vestingwerken.
Rondgangen, kantelen, wachttorens, poorten, grachten enz.
Huursoldaten en oorlogsvloten.
Bondgenootschappen met andere steden en edelen.
De veiligheid was verbeterd, maar oorlog was nog vaak een dagelijks gegeven.
4.3 Staatsvorming en centralisatie
In de 11e eeuw hebben Franse koningen nauwelijks macht, alleen in Parijs en
omstreken. Hertogen en graven zijn vaak machtiger dan de koning. Doormiddel van
oorlogen, huwelijken en erfenissen vergroten de koningen hun macht. In 1337 begint
de Honderdjarige Oorlog; Franse koningen heroverden de Engelse bezittingen in
Frankrijk. Engeland verliest in 1453 alle Franse bezittingen op Calais na.
Na de Honderdjarige Oorlog is Frankrijk de grootmacht van Europa. Rond 1500 had
de Franse koning:
Beroepsleger van tienduizenden soldaten
Duizenden ambtenaren die edelen en geestelijken vervingen
Belasting uit heel het land
Koninklijke rechtspraak en weten golden in de hele staat
Centralisatie en staatsvorming waren in volle gang!
Staatsvorming = vorming van een overheid met ambtenaren en een door de
overheid betaald leger.
Centralisatie = ontwikkeling waarbij een land steeds meer vanuit een hoofdstad
wordt bestuurd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Evavdtoorn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 56326 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen