Samenvatting
Samenvatting EXAMEN havo economie ALLE ONDERDELEN in begrijpelijke taal.
Ik heb dit document gemaakt in een begrijpelijkere taal dan de lastige omschrijvingen van Pincode.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 20 pagina's
Voorbeeld 3 van de 20 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Samenwerken en onderhandelenSpeltheorie
2 soorten spellen simultaan en sequentieel spel
Simultaan: gelijktijdig en eenmalig. GEVANGENENDILEMMA
Sequentieel: Na elkaar en meerdere keren. Schaken of dammen
Gevangenendilemma voorwaarden:
-Gelijktijdig beslissen
- de beslissing staat los van de ander
- eenmalig
- ze hebben dezelfde info
- eigen belang
- 2 alternatieven
- niet overleggen
Laat zien in een opbrengstenmatrix/pay-offmatrix. Je moet de uitkomst van het spel bepalen door de
dominante strategie: de beste optie voor een speler.
Uitkomst bij een Gevangenendilemma is een niet optimale uitkomst: er is voor beide spelers een betere
optie!
Onderscheid tussen een:
- Nul som spel: (1-0 of 0,5-0,5 of 0-1) hier wordt elke keer 1 punt verdeeld.
- Niet nul som spel (verschillende uitkomsten)
Prijzenoorlog
Hoe kan je ervoor zorgen dat een ander zich aan de afspraken houdt:
- Contracten stellen
- ZELFBINDING: je laat vooraf je goede wil inzien. Bijv: een week van tevoren de korting aankondigen
in een folder.
Wanneer iemand zich niet aan die afspraken houdt, kunnen er verzonken kosten ontstaan.
- Kosten die ontstaan als bepaalde afspraken niet doorgaan. Je hebt bijvoorbeeld folders gemaakt
maar die kortingen gaan niet door. De kosten van de volders zijn verzonken kosten.
Bij de productie van producten kunnen positieve en negatieve externe effecten ontstaan:
Externe effecten: Zitten niet bij de prijs in!
Negatief milieuoverlast/ co2
Positief ik kan profiteren zonder ervoor te betalen. VB: Ik woon naast een festivalterrein en vind de
muziek leuk
Door negatieve externe effecten ontstaan er maatschappelijke kosten (hier draait te belasting voor op)
Maatschappelijke opbrengsten meer werkgelegenheid, meer welvaart.
Hoe kan de overheid nou betalen (oplossen) collectieve dwang toe te passen (iedereen moet belasting
betalen)
,Collectieve goederen: kenmerken: geproduceerd door de overheid, niet splitsbaar, niet rivaliserend (als ik
er gebruik van maak, kan een ander er ook gebruik van maken), worden betaald van belastinggeld
(bijvoorbeeld dijken en wegen).
- Quasi collectief: de lasten door de overheid, maar je kunt deze individueel afnemen: bibliotheek,
theater of tolwegen.
- Individuele goederen: individueel afnemen particuliere goederen.
Hoe kan de overheid meeliftgedrag voorkomen: iedereen betaalt eraan mee om meeliftgedrag te
voorkomen.
Samenwerken op de arbeidsmarkt H2 2,1 (2,2 en 2,3 niet)
Arbeidsovereenkomsten:
- Primaire voorwaarden: loon, werktijden
- Secundaire voorwaarden: auto van de zaak, reiskosten
Er bestaan collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’S) bijv. onderwijs of zorg
Daar wordt namens de werknemers over onderhandeld vakbond
Loonstijgingen zijn er in 2 soorten:
- Loonstijgingen door middel van prijscompensatie als gevolg van inflatie.
- Initiële (algemene) loonstijgingen geldend voor de gehele groep.
De werkgevers hebben ook een onderhandelingsruimte, loonruimte.
Loonruimte: de som van de arbeidsproductiviteitsstijging en de inflatie. Als de werknemers meer/sneller
per uur kunnen maken, zorgt dit voor een hogere arbeidsproductiviteit, wat leidt tot lagere loonkosten,
hogere loonruimte.
Surplus op de arbeidsmarkt
Loon komt door stand door de marktwerking (vraag en aanbod)
Veranderingen in vraag en aanbod kunnen aangeven. Wat doet dit met het werkgever en werknemer
surplus.
Risico en informatie
Wij nemen risico’s. Namelijk: vrijwillige en onvrijwillige risico’s.
Vrijwillig: ik klim met plezier op een berg
Onvrijwillig: ik loop op straat met de kans dat een auto mij neer…..
Tegen die risico’s kunnen wij ons verzekeren.
Per maand betalen wij dan een premie. En als er iets gebeurt (en u claimt) dan moeten we eerst onder
eigen risico (eerste bedrag dat wij zelf moeten betalen) betalen.
Hoge premie <-> laag eigen risico. Die verwacht schade/ongevallen. (Risicovol persoon)
Lage premie <-> hoog eigen risico. Verwacht geen ongevallen. (Risicoavers persoon)
De premie en eigen risico staan beschreven in de polis.
, Moet kunnen rekenen met:
- Risico= kans op een voorval x gemiddeld schadebedrag van het voorval.
Verplicht verzekeren
Verzekeren is namelijk een vorm van solidariteit (we doen het met zijn allen). Als een verzekeraar schade
moet uitkeren, betalen alle verzekerden door hun premie mee aan de schades. Hierdoor kan een
verzekeraar de premies verhogen.
De overheid kan besluiten om bepaalde verzekeringen te verplichten:
- Zich tegen zichzelf beschermen. (Zorgverzekering)
- Tegen een ander te beschermen. (WA <wettelijke aansprakelijkheid> verzekering)
Wat moet een verzekeraar nou aan premie vragen:
- Totaal uitkeringsbedrag/ aantal verzekerden
Verzekeraars hebben te maken met:
- Asymmetrische informatie: de verzekeraar en verzekerde hebben niet dezelfde informatie. VB:
iemand verteld dat hij nooit te hard rijdt terwijl die persoon dat misschien wel doet. (Dit kan
natuurlijk leiden tot hoge/lage premie.
- Averechtse selectie: Te hoge premie goede risico’s gaan weg slechte risico’s blijven achter
uit te keren bedrag wordt nog hoger premie gaat nog verder omhoog.
- Moreel wangedrag: het expres meer risico nemen. VB: expres telefoon meer nemen naar de WC.
Hogere schade hogere premie goede risico’s gaan weg slechte blijven achter schade
nog hoger premie nog hoger.
Dus asymmetrische informatie en moreel wangedrag lijden tot averechtse selectie.
Hoe kunnen verzekeraars hun financiële risico’s beperken:
- Door het instellen van een eigen risico
De verzekerde moet het eerste gedeelte zelf betalen. Dus neemt minder risico
- Premiedifferentiatie.
Als je per dag meer sport, leef je gezonder, krijg je korting op je zorgverzekering.
- Bonus-malusregeling.
Schadevrije jaren. Hoe meer jaren zonder schade, hoe hoger de korting. Dus men gaat
voorzichtiger rijden (hier moet je ook mee kunnen rekenen < bonusmalus ladder>)
Er geldt een acceptatieplicht bij de zorgverzekering. Deze acceptatieplicht geldt alleen voor de
basisverzekering en niet voor de aanvullende (tandarts, fysio).
Laatste doel: onderpand en waarom onderpand (iets wat de kredietgever kan afpakken als de lening niet
meer wordt voltooid) het risico voor de kredietgever (bank) kan verminderen;
VB: ik sluit mijn hypotheek af om een huis/pand te kopen. Het huis kan worden verkocht als de
hypotheek niet meer betaald kan worden. Hierdoor loopt de bank minder risico want de kans dat zij hun
geld terugkrijgen is groot.
Ruilen over de tijd
Als ik student ben, dan leen ik geld. Als ik later groot ben, ik heb een diploma en ik verdien geld. Dan
verdien ik de lening weer terug. Als ik studeer dan vergroot ik mijn menselijk kapitaal (weet meer)
grotere verdiencapaciteit (meer verdienen) .
Kijk je op een bepaald moment naar de stand van zaken (banksaldo) is een voorraadgrootheid.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper clairencespiering. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen
