Samenvatting
van
het
boek
Jeugdrecht
begrepen
(druk
vier)
voor
de
module
Jeugdrecht
College
1:
Nederlands
recht
Hoofdstuk
1
Inleiding
recht
Personen-‐
en
familierecht
College
2:
Ouders
en
gezag
Hoofdstuk
2
De
ouders
van
de
jeugdige
Hoofdstuk
3
Het
gezag
over
de
jeugdige
College
3:
Rechtspositie
Hoofdstuk
4
De
jeugdige
en
de
scheiding
van
zijn
ouders
Hoofdstuk
5
De
rechtspositie
van
de
jeugdige
(1)
Hoofdstuk
6
De
rechtspositie
van
de
jeugdige
(2)
College
4:
Kinderbeschermingsmaatregelen
Hoofdstuk
7
Kinderbeschermingsmaatregelen
Hoofdstuk
8
Beëindigen
van
het
gezag
Hoofdstuk
9
Pleegzorg
Hoofdstuk
10
Procesrecht
Jeugdstrafrecht
College
5:
Strafrecht
Hoofdstuk
11
Inleiding
strafrecht
Hoofdstuk
12
Materieel
strafrecht
Hoofdstuk
13
Strafproces
algemeen
Hoofdstuk
14
Van
strafbaar
feit
tot
veroordeling
Hoofdstuk
15
Straffen
en
maatregelen
voor
jeugdigen
Jeugdwet
en
internationaal
jeugdrecht
College
6:
Wet
Jeugdzorg
Hoofdstuk
16
Organisatie
van
de
jeugdhulp
Hoofdstuk
17
Rechtspositie
van
de
cliënten
in
de
jeugdhulp
Hoofdstuk
18
Kinderrechtenverdrag
1
,College
1:
Nederlands
recht
Hoofdstuk
1:
Inleiding
recht
1.2
Omschrijving
en
doel
Het
doel
van
recht
gaat
doorgaans
om
wat
men
inhoudelijk
wil
bereiken
met
het
recht:
rechtvaardigheid,
gelijkheid,
beschermen
van
de
zwaksten
en
bijvoorbeeld
conflictbeheersing.
De
inhoud
van
het
recht
wordt
door
de
politiek
bepaald
en
verschilt
(gedeeltelijk)
van
land
tot
land.
Recht
heeft
ook
een
‘technisch’
doel:
(1)
het
ordenen
van
de
samenleving
en
(2)
het
geven
van
regels
om
conflicten
te
voorkomen.
Zo
weten
bijvoorbeeld
koper
en
verkopen,
werkgever
en
werknemer,
en
de
jeugdige
en
de
gemeente
wat
ze
van
elkaar
mogen
verwachten.
Recht:
het
geheel
van
overheidsregels
dat
de
samenleving
ordent.
1.3
Rechtsgebieden
Om
ordening
aan
te
brengen
in
de
massa
van
rechtsregels
wordt
het
recht
ingedeeld
in
vier
verschillende
onderdelen
(rechtsgebieden):
1. Staatrecht
(de
overheid
‘in
ruste’)
Het
staatsrecht
geeft
de
basisregels
voor
de
organisatie
van
de
overheid
(geeft
een
organisatieplaatje
van
de
overheid).
Het
biedt
een
beschrijving
van
de
verschillende
organen
van
de
overheid.
Staatsrecht
houdt
zich
bijvoorbeeld
bezig
met:
taken
van
de
regering
en
van
de
Tweede
Kamer,
de
positie
van
ons
staatshoofd
en
de
rechten
van
de
burgers
in
de
Staat.
Belangrijke
wet
behorend
bij
het
staatrecht:
Grondwet
(biedt
de
basis
voor
onze
staatsinrichting).
2. Bestuursrecht
(de
overheid
‘in
actie’)
Het
bestuursrecht
geeft
regels
over
de
bestuurstaak
(de
ordenende
taak)
van
de
overheid.
Bij
het
uitoefenen
van
de
bestuurstaak
komt
de
overheid
vaak
met
(de
belangen
van)
burgers
in
aanraking
(bijv.
een
vergunning
voor
een
dakkapel).
Het
bestuursrecht
biedt
burgers
die
zich
tegen
de
beslissingen
of
besluiten
van
de
overheid
willen
verzeten,
mogelijkheden
voor
bezwaar
en
beroep.
Wat
de
overheid
wel
en
niet
mag
doen,
staat
beschreven
in
het
bestuursrecht.
Bestuursrecht
houdt
zich
bijvoorbeeld
bezig
met:
de
zorg
voor
het
milieu,
het
onderwijs,
de
jeugdhulp,
het
verkeer
en
de
sociale
zekerheid.
Belangrijke
wet
behorend
bij
het
bestuursrecht:
Algemene
Wet
Bestuursrecht
(AWB).
3. Strafrecht
Het
strafrecht
beschrijft
verboden
gedragingen,
zoals
diefstal
en
moord.
Alleen
de
gedragingen
die
de
rechtsorde
(=
de
rust
en
de
veiligheid
in
de
samenleving)
zozeer
schenden
dat
een
bestraffende
reactie
van
de
overheid
moet
volgen,
zijn
in
het
strafrecht
opgenomen.
Belangrijke
wetten
behorend
bij
het
strafrecht:
• Wetboek
van
strafrecht
(SR),
welke
een
groot
aantal
strafbepalingen
bevat.
• Wetboek
van
Strafvordering
(SV),
deze
regelt
wat
er
gebeurt
als
er
eenmaal
en
strafbaar
feit
is
gepleegd.
2
,4. Burgerlijk
recht
Het
burgerlijk
recht
regelt
de
rechtsverhoudingen
tussen
burgers
onderling.
Er
wordt
onderscheid
gemaakt
tussen
rechtsrelaties
die
zakelijk
van
aard
zijn
(zoals
koop
en
huur)
en
familierechterlijke
rechtsrelaties
(zoals
de
relatie
tussen
ouder
en
kind
of
tussen
echtgenoten).
Het
burgerlijk
recht
bestaat
uit
drie
onderdelen:
• Personen-‐
en
familierecht,
waarin
de
familierechtelijke
relaties
tussen
mensen
wordt
geregeld,
zoals
ouderschap,
gezag,
omgang
en
(echt)scheiding.
• Vermogensrecht,
dat
de
zakelijke
relaties
tussen
personen
regelt,
zoals
koop,
huur
en
hypotheek.
• Rechtspersonenrecht,
waarin
beschreven
staat
hoe
een
rechtspersoon,
zoals
een
naamloze
vennootschap
(nv),
een
besloten
vennootschap
(bv),
een
stichting
(bijvoorbeeld
Bureau
Jeugdzorg)
of
een
vereniging,
moet
worden
opgericht
en
wie
het
binnen
de
rechtspersoon
voor
het
zeggen
hebben.
Rechtspersoon:
een
organisatie
of
onderneming
die
een
zelfstandig
leven
leidt
in
het
recht.
Samengevat
regelt
het
staatsrecht
de
organisatie
van
de
Staat.
Het
bestuursrecht
geeft
de
regels
voor
de
ordende
taak
van
de
overheid.
Het
strafrecht
stelt
straf
op
verboden
gedragingen
en
het
burgerlijk
recht
regelt
de
zakelijke
en
familierechtelijke
relaties
tussen
personen.
Omschrijving
en
plaats
van
het
jeugdrecht
Jeugdrecht:
het
geheel
van
rechtsregels
dat
de
positie
van
jeugdigen
(0-‐18
jaar)
regelt.
Dit
jeugdrecht
is
geen
eigen
rechtsgebied
en
het
valt
ook
niet
onder
één
rechtsgebied.
Het
jeugdrecht
bestaat
uit
onderdelen
uit
de
verschillende
rechtsgebieden
die
over
jeugdigen
gaan
of
voor
jeugdigen
belangrijk
zijn.
Recht
ingedeeld
naar
onderwerp
Het
recht
kan
niet
alleen
ingedeeld
worden
naar
rechtsgebied,
maar
ook
naar
onderwerp.
Een
indeling
naar
onderwerp
loopt
dwars
door
de
rechtsgebieden
heen.
Onderdelen
uit
de
verschillende
rechtsgebieden
vormen
er
de
bouwstenen
voor.
1.4
Materieel
recht
en
formeel
recht
(procesrecht)
Materieel
recht:
bevat
de
rechten
en
plichten
van
burger,
wat
mag
wel
en
wat
mag
niet.
Formeel
recht:
geeft
het
procesrecht.
Het
beschrijft
wat
er
gebeurt
als
het
materieel
recht
geschonden
wordt.
Zo
beschrijft
het
materiaal
strafrecht
de
strafbepalingen,
zoals
diefstal,
brandstichting,
doodslag,
aanranding
en
dergelijk.
Het
formeel
strafrecht
geeft
aan
wat
er
gebeurt
als
er
eenmaal
een
strafbaar
feit
is
gepleegd:
de
rechten
van
de
verdachte,
de
positie
van
de
raadsman,
de
bevoegdheden
van
politie
en
justitie,
enzovoort.
1.5
Nationaal
en
internationaal
recht
Nationaal
recht:
regels
die
gelden
op
het
grondgebied
van
het
land
welke
de
regels
heeft
gemaakt.
Ieder
land
is
vrij
om
zijn
eigen
rechtsregels
te
maken.
Internationaal
recht:
regelt
de
rechtsrelaties
tussen
verschillende
staten.
Dit
soort
rechtsrelaties
wordt
vastgelegd
in
internationale
verdragen.
In
sommige
landen
zijn
de
bepalingen
uit
de
verdragen
nog
belangrijker
dan
de
nationale
wetten.
Dit
is
ook
zo
in
Nederland.
Bijvoorbeeld
de
regels
van
de
Europese
Unie.
Deze
Europese
wetgeving
heeft
steeds
meer
invloed
op
onze
nationale
wetgeving.
3
,College
2:
Ouders
en
gezag
Hoofdstuk
2:
De
ouders
van
de
jeugdige
2.1
Inleiding
Het
personen-‐
en
familierecht
is
een
onderdeel
van
het
burgerlijk
recht.
Een
familierechtelijke
relatie
is
een
juridische
relatie
tussen
gezins-‐
of
familieleden
waaruit
rechten
en
plichten
ontstaan.
Door
juridisch
ouderschap
ontstaat
een
levenslange
band
tussen
ouders
en
kinderen.
Die
band
blijft
bestaan,
ongeacht
wat
er
in
het
leven
van
ouder
en
kind
gebeurt.
Een
kind
houdt
zijn
beide
juridische
ouders,
ook
als
zijn
ouders
gaan
scheiden,
of
als
ouder
en
kind
geen
enkel
contact
meer
met
elkaar
hebben.
Zelfs
als
een
ouder
overlijdt,
blijft
hij
de
ouder
van
zijn
kind.
2.2
Juridische
moeder
De
juridische
moeder
is
de
vrouw
uit
wie
het
kind
geboren
is.
Deze
regel
geldt
ook
als
er
bij
de
bevruchting
genetisch
materiaal
van
anderen
is
ingebracht.
Draagmoederschap
Draagmoederschap
wil
zeggen
dat
en
vrouw
(draagmoeder)
voor
een
andere
vrouw
(wensmoeder)
een
kind
ter
wereld
brengt.
Omdat
het
Burgerlijk
Wetboek
(BW)
het
draagmoederschap
niet
(er)kent,
is
de
kern
van
de
afspraken
tussen
de
draagmoeder
en
de
wensmoeder
over
de
overdracht
van
het
kind
voor
het
recht
ongeldig.
De
draagmoeder
blijft
de
juridische
moeder
na
het
afstaan
van
het
kind.
De
rechtbank
zal
het
gezag
dat
de
draagmoeder
na
de
geboorte
automatisch
over
het
kind
heeft
gekregen,
moeten
beëindigen.
Daarna
kan
de
wensmoeder
het
kind
als
pleegkind
in
haar
gezin
opnemen.
Een
jaar
later
kan
de
vrouw
het
kind
adopteren.
2.3
Juridische
vader
De
juridische
vader
is
de
man:
• Die
bij
de
geboorte
met
de
moeder
is
gehuwd
Vader
van
het
kind
wordt
de
man
die
getrouwd
is
met
de
vrouw
die
het
kind
ter
wereld
brengt.
Baart
een
getrouwde
vrouw
een
kind,
dan
wordt
haar
man
automatische
de
juridische
vader.
Geregistreerd
partner
van
de
moeder
Dezelfde
regel
geldt
voor
de
man
die
op
het
moment
van
de
geboorte
de
geregistreerde
partner
van
de
moeder
is.
Als
het
om
de
positie
van
kinderen
gaat,
zijn
er
geen
juridische
verschillen
meer
tussen
het
geregistreerd
partnerschap
en
het
huwelijk.
Vaderschap
ontkennen
De
man,
de
vrouw
en
het
kind
kunnen
de
rechtbank
verzoeken
het
vaderschap
dat
door
een
huwelijk
is
ontstaan,
te
ontkennen.
Voorwaarde
hiervoor
is
dat
het
duidelijk
is
dat
de
man
niet
de
biologische
vader
is
van
het
kind
(DNA-‐
of
bloedproef).
• Die
de
jeugdige
heeft
erkend
(erkenning)
Een
jeugdige
die
geen
juridische
vader
heeft,
kan
door
een
man
(minimaal
16
jaar
oud)
worden
erkend.
Dit
wel
zeggen
dat
hij
de
juridische
vader
van
de
jeugdige
wordt.
Erkenning
is
alleen
mogelijk
als
de
jeugdige
nog
geen
juridische
vader
heeft.
Een
man
die
een
jeugdige
erkent,
zegt
daarmee
niet
dat
hij
de
biologische
vader
is.
Bij
erkenning
gaat
het
om
een
juridische
daad:
de
man
schept
door
de
erkenning
een
familierechtelijke
relatie
tussen
hem
en
de
jeugdige
(vrijwillig)
Procedure
van
erkenning
De
man
moet
de
burgerlijke
stand
van
de
gemeente
verklaren
dat
hij
de
juridische
vader
van
de
jeugdige
wil
zijn.
Hiervan
wordt
een
akte
opgemaakt,
die
wordt
ingeschreven
in
de
registers
van
de
burgerlijke
stand.
Hiermee
is
de
erkenning
een
feit.
4
, Toestemming
van
moeder
en
kind
Een
man
beslist
niet
alleen
zelf
over
de
erkenning.
Voor
de
erkenning
van
een
jeugdige
tot
16
jaar
heeft
de
man
toestemming
van
de
moeder
nodig.
Is
de
jeugdige
tussen
de
12
en
16
jaar
oud,
dan
moeten
moeder
en
jeugdige
beiden
toestemming
geven.
Boven
de
16
jaar
is
alleen
de
toestemming
van
de
jeugdige
nodig.
<
16
jaar
Alleen
moeder
12
–
16
jaar
Moeder
en
jeugdige
>
16
jaar
Alleen
jeugdige
Erkenning
niet
mogelijk
Erkenning
is
niet
mogelijk:
• Door
een
man
die
geen
huwelijk
met
de
moeder
zou
mogen
sluiten
(broer/vader/zoon).
• Door
een
man
de
nog
geen
16
jaar
oud
is.
• Door
een
man
die
onder
curatele
staat,
tenzij
hij
toestemming
heeft
van
de
kentonrechter.
• Als
de
jeugdige
al
twee
ouders
heeft.
• Van
wie
door
de
rechter
het
vaderschap
is
vastgelegd
(gerechtelijke
vaststelling)
Bij
gerechtelijke
vaststelling
van
het
vaderschap
legt
de
rechter
het
juridische
vaderschap
aan
de
verwekker
op.
Kan
de
moeder
of
de
jeugdige
aantonen
dat
de
man
de
verwekker
is,
dan
kunnen
de
moeder
(tot
de
jeugdige
16
jaar
is)
en
de
jeugdige
(vanaf
12
jaar)
de
rechter
vragen
het
vaderschap
van
de
man
vast
te
stellen.
Een
man
kan
niet
zelf
om
gerechtelijke
vaststelling
van
het
vaderschap
vragen.
Gerechtelijke
vaststelling
is
niet
hetzelfde
als
vaderschapsactie.
Vaderschapsactie
(onderhoudsplicht)
is
er
niet
op
gericht
dat
de
man
de
juridische
vader
wordt.
Bij
een
vaderschapsactie
vraagt
de
moeder
de
rechter
slechts
om
de
verwekker
van
haar
kind
te
verplichten
een
bijdragen
te
leveren
in
de
kosten
van
studie
en
levensonderhoud
van
zijn
kind.
Duo-‐ouderschap
Sinds
1
april
2014
is
het
ook
voor
een
vrouw
mogelijk
om
de
tweede
juridische
ouder
van
een
kind
te
worden.
Krijgt
een
getrouwde
lesbische
vrouw
een
kind,
dan
wordt
haar
vrouw
automatisch
de
duo-‐
ouder.
Alleen
als
de
zaaddonor
bekend
is,
vervalt
dit
automatisme.
In
dat
geval
kan
de
echtgenote
het
kind,
met
toestemming
van
de
moeder,
erkennen.
Een
kind
kan
maximaal
twee
juridische
ouders
hebben.
• Die
de
jeugdige
heeft
geadopteerd
5
