Samenvatting Integratievak Staats- & Bestuursrecht
, Staats- en bestuursrecht hoorcollege 1
Democratische rechtstaat uitgangspunten (rechtstaat kan niet zonder rechtstaat en vica
versa):
Wil meerderheid is doorslaggevend;
o Tenzij elementaire belangen van individuen en minderheden in het geding zijn
grondrechten.
Het recht is de ware soeverein legitimatie van gezag (aan het hoofd van een staat, staat het
recht en niet een persoon/leider;
Vrije verkiezingen wat een onafhankelijk parlement oplevert waarbinnen een open debat kan
zijn;
Vrije en onafhankelijke rechtspraak.
Rol van het recht binnen de democratische rechtstaat:
1. Regels die de opzet en de legitimatie van de overheidsorganisatie betreffen zijn van groot
belang legitimerende functie van het recht (legaliteit, grondrechten en machtsverdeling);
2. Regels die de positie van burgers beschermen (tegenover de overheid) moeten in acht
worden genomen waarborgende functie van het recht (grondrechten, burgerrechten,
behoorlijk bestuur, onafhankelijke rechtspraak en rechtsbescherming)
Instrumentele functie van het recht (dammen bouwen, wegen aanleggen) wetten maken,
maatregelen nemen, beschikkingen en besluiten nemen.
Balans tussen legitimerende, waarborgende en instrumentele functie is noodzakelijk
Bestuursrecht recht voor het bestuur grondslag voor bestuursoptreden (constitutionele
beginselen, Grondwet, wetten)
Bestuursrecht recht van het bestuur instrument voor de uitoefening van bevoegdheden
(besluiten/handelingen)
Bestuursrecht recht tegen het bestuur waarborgen voor burgers tegen bestuursoptreden
(rechtsbescherming, a.b.b.b. (algemene beginselen van behoorlijk bestuur) etc., maar ook
grondrechten)
Bestuursrecht is niet alleen bijzondere bestuurswettenrecht en Awb-recht, maar ook direct van
belang: beginselen van democratische rechtsstaat (staatsrecht) elke bestuurshandeling dient
te getuigen van de waarden en normen van de democratische rechtsstaat
,Essentie in staats- en bestuursrecht
Kernvraag:
Wie [1] mag [2] onder welke voorwaarden [3] publiekrechtelijke relevante [4] zeggenschap [5]
uitoefenen?
1. Wie instantie die geldt als overheid, wetgevend orgaan of bestuursorgaan
2. Mag grondslag en aard taak en/of bevoegdheid van betreffende overheidsorgaan
3. Voorwaarden grenzen taak en/of bevoegdheid
4. Publiekrechtelijk relevant regels publiekrecht bepalend
5. Zeggenschap openbaar gezag of publieke taak
Wie? [1]
Orgaan dat besluiten neemt, handelt en intreedt in leven van burgers moet gelegitimeerd zijn
(grondslag moet vinden) in een A.V.V
Lichamen Staat, provincie, gemeente, waterschap, openbare lichamen voor bedrijf en
beroep, andere
o Organen onderdeel van lichamen, wetgever, regering, minister, College van B&W,
gemeenteraad, College van GS etc.
Zelfstandige bestuursorganen definitie art. 1 Wet ZBO
Wat mag? [2]
Grondslag/aard bevoegdheid
Steunend op (grond)wettelijke regels (a.v.v.) inzake attributie en delegatie iedereen moet
weten wat overheid mag;
Onderscheid bestuur en regelgeving
Regulering bevoegdheid (zijn er normen in staats- en bestuursrecht die het overheidshandelen
aan banden leggen)
Steunend op wettelijke (a.v.v.) bevoegdheidsomschrijving (ben je bevoegd?);
Begrensd door (internationaal) constitutioneel recht (voorwaarden waaronder bevoegdheid
moet worden uitgeoefend)
Begrensd door ongeschreven a.b.b.b. (algemene beginselen van behoorlijk bestuur) en a.b.b.w
(algemene beginselen van behoorlijke wetgeving)
Publiekrechtelijk relevant [4]
Wat mag de overheid en wat hoort bij anderen thuis?
Publiekrechtelijke rechtshandelingen besluiten in zin van art. 1:3 Awb
Privaatrechtelijke overeenkomsten ter bereiking publiek doel geen volledige partijautonomie
overheid
Overeenkomsten omtrent uitoefening publieke bevoegdheid publiekrecht of privaatrecht?
Feitelijke handelingen overheid ten dienste van algemeen belang
Zeggenschap [5]
, Openbaar gezag (wordt ingegrepen in de rechtspositie van burgers, er verandert iets in het
recht (bijv. verplichting)) wetten vaststellen, nemen van ‘besluiten’ = bevoegdheid
Publieke taak (zegt niets over de verplichtingen die je als burger opgelegd krijgt) handelen
buiten openbaar gezag maar in algemeen belang
o Bijv. burgemeester verstrekt eten en drinken en bedden aan mensen die na een ramp
dakloos werden, afzetten van een gebied (feitelijke handeling).
Doorwerking Europees recht (EU-recht)
EU-recht rechtstreeks en met voorrang werkend. Kader voor verdragsconforme interpretatie,
samenwerking en harmonisatie;
Elke lidstaat mag z’n eigen structuur bevatten (art. 4 lid 2 EU-verdrag) institutionele
autonomie (bijv. NL kent een Eerste en een Tweede Kamer);
Uitzondering:
1. De gekozen nationale methode van implementatie mag geen ongelijkheid creëren t.o.v. andere
normen die in de nationale rechtsorde bestaan gelijkwaardigheidsbeginsel;
2. Niet alle ongelijkheden van implementatie staan open, als daarmee het EU-recht in de
verdrukking komt, kan die wijze van implementatie worden uitgesloten/vernietigd (door de EU-
rechter) doeltreffendheidsbeginsel
Verordening Rechtstreek toepasbaar in alle lidstaten
Richtlijn EU wil dat lidstaten bepaald recht integreren, maar laten aan de lidstaten zelf over
hoe ze dit implementeren in hun wetgeving
Besluit Geheel bindend voor iedereen, behalve indien er adressanten worden vermeld, dan is
het alleen voor hen geldig
