Samenvatting
Samenvatting geschiedenis
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- HAVO
Dit is een samenvatting van tijdvak 5 tot en met 9. Ook zit er een stukje bij van tijdvak 10.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 27 pagina's
Voorbeeld 3 van de 27 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Geschiedenis tijdvak 5 t/m9Tijdvak 5 - Tijd van ontdekkers en hervormers
Kenmerkend aspect: Het begin van de Europese overzeese expansie
West-Europeanen hebben een beperkt wereldbeeld, komt omdat Europeanen nauwelijks wisten hoe
de wereld eruit zag, alleen Noord-Afrika, Europa en de Arabische wereld waren bekend.
Redenen voor Europese expansie:
- Economie
o Handel van specerijen, zijde, goud en zilver en etc.
o Islamitische handelaars die brachten de producten uit Azië mee, in Europa was hier
veel vraag naar en verkrijgbaar alleen via islamitische handelaars. Europeanen wilden
zelf halen, maar Islamitische handelaren lieten christelijke handelaren niet door over
land en daarom wilden christelijke handelaren het over zee proberen. Spanje en
Portugal liggen het dichtstbij en zijn ook eerste die ermee begonnen.
- Politiek
o Vorsten steunden Portugal en Spanje, want op door overzeese handel konden ze een
groot rijk veroveren.
- Cultuur
o Verspreiding van christendom.
o Nieuwsgierigheid en zucht naar avontuur.
Spaanse conquistadores (veroveraars) koloniseren de rijken van de Azteken en de Inca’s. Gevolgen:
- Indianen sterven door Europese ziektes.
- Indianen worden gekerstend (gekerstend=bekeerd werden tot christendom).
- Indianen worden gedwongen tot arbeid.
Protest tegen slechte behandeling indianen gevolg vanaf 1542: Transatlantische slavenhandel
(Import van Afrikaanse slaven vormt het begin van de driehoekshandel).
Europese koloniën en factorijen rond 1600.
Kenmerkend aspect: Het veranderende mens- en wereldbeeld van de
renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
Politiek Noord-Italiaanse stadstaten maakten zich los van de Duitse keizer en de paus.
Economie Groeiende handel met Midden-Oosten en rijke Vlaamse handelssteden.
Nieuwe mensbeeld voor bovenlaag van rijke handelaren:
Middeleeuwen: Renaissance:
- Memento mori = denk eraan dat je - Carpe diem = pluk de dag, geniet
op een dag dood gaat. van het leven.
Nieuwe belangstelling voor klassieke erfgoed (alles wat overgebleven was van Grieken en
Romeinen). Klassieke cultuur was wedergeboren, dus een renaissance. In tijd van renaissance dat
architectuur en kunst op basis van klassieke vormentaal zijn.
,Humanisme Geleerden die op basis van geschriften van Grieken en romeinen proberen om de
wereld beter te begrijpen. Monniken hadden tekst aangepast in geschriften en humanisten vonden
dat dat niet kon. Ze gingen oude teksten vergelijken met de teksten van hun eigen tijd.
Humanisme kenmerken:
- Kritische denkhouding
- Universele mens, dat is een mens die van alles verstand had. Bijvoorbeeld Leonardo Da Vinci.
Dit zorgt voor een nieuwe wetenschappelijke belangstelling. Proberen de wereld te verklaren op
een rationele manier.
Kenmerkend aspect: De protestantse reformati e die splitsing van de christelijke
kerk in West-Europa tot gevolg had.
Toenemend kritiek op de geestelijkheid:
- Streven naar wereldlijke macht door de paus.
- Luxe leven, corruptie en rijkdom van de hoge geestelijkheid.
- Slechte opleiding van de parochiepriesters. Er was sprake van onwetendheid over het geloof
door priesters.
Mensen die afweken van katholieke leer werden vervolgd door inquisitie. Inquisitie= Kerkelijke
rechtbank die niet-katholieken (ketters) opspoort en veroordeelt.
Vanaf 15e eeuw: Kritiek op de geestelijkheid kon snel verspreid worden via de nieuw uitgevonden
drukpers gevolg: Begin van de kerkhervorming of reformatie: protestbeweging tegen misstanden
en manieren van geloven in de katholieke kerk.
Katholieke kerk:
- Paus zei:
o Kerk bepaalt geloofsregels.
o Geestelijkheid is nodig voor contact tussen god en gelovigen
Humanisten:
- Erasmus kwam tot conclusie dat de Vulgaat vol fouten staat.
Luther, Calvijn en Erasmus zijn gelovig en hebben kritiek op hoe de kerk bezig was. Kerk was bezig
met bijgeloof, rijkdom en macht en niet met het geloof. De Bijbel is de basis van het geloof en meer
had je niet nodig zegt Calvijn. Volgens Luther, Calvijn en Erasmus moet hervormd worden.
Erasmus bleef wel bij de kerk en de andere 2 stapten eruit.
Katholieken:
- Paus is de leider van de kerk.
- Alle ambten in de organisatie van de kerk worden vervuld door geestelijken.
- Geestelijken mogen niet trouwen.
- In de kerkdienst staat de eucharistievering centraal.
- Geestelijken en heiligen zijn nodig als bemiddelaars tussen de gewone mens en god.
Protestant (Luther en Calvijn):
- Er is geen aparte leider van alle protestantse groeperingen te samen.
- Alle taken in de kerk worden door leken vervuld, behalve het ambt van predikant.
- Predikanten mogen trouwen.
- In de kerkdienst staat de preek van de predikant over een Bijbeltekst centraal.
- Geestelijken en heiligen zijn niet nodig, iedereen kan zelf zijn weg nar god vinden.
, Luther:
- Verering van relikwieën en heiligen is bijgeloof.
- Alleen door oprecht te geloven komt men in de hemel.
- ‘Wiens gebied, diens gebed’: vorst mag voor het geloof voor zijn onderdanen bepalen.
Calvijn:
- Verering van relikwieën en heiligen, branden van kaarsen en orgelspel is bijgeloof.
- Predestinatie: God heeft al bepaald of jij naar de hemel gaat.
- Gelovige mag zelf zijn geloof bepalen. Als een vorst dit niet toestaat, mag de gelovige in
opstand komen.
Gevolgen van reformatie:
- Godsdienstoorlog in het Duitse rijk ‘Wiens gebied, diens gebed’: vorst mag het geloof voor
zijn onderdanen bepalen.
o Gevolg: 1555 Vrede van Augsburg: Vorsten mogen zelf bepalen of hun gebied
katholiek of protestant is.
- Contrareformatie door katholieke kerk
o Gevolg: Bestrijding van het protestantisme en verbetering van de misstanden in
katholieke kerk.
Kenmerkend aspect: Het confl ict in de Nederlanden dat resulteerde in de
sti chti ng van de Nederlandse staat.
15e eeuw: Nederlanden behoren tot Bourgondië. Bourgondische hertogen proberen Nederlanden te
centraliseren. Vanuit NL kwam verzet van steden tegen uniformering, omdat zij hun privileges kwijt
raken.
Vanaf 1515 behoren de Nederlanden tot het Spaans-Habsburgse rijk.
Politiek:
- 17 gewesten met eigen regels en wetten.
- Stadshouder aan het hoofd van een gewest
- Ook adel en steden hebben privileges.
Cultuur:
- Toenemend invloed van Calvinisme bestrijden door inquisitie.
Door de beeldenstorm vond Philips II het nodig om de hertog van Alva te sturen. Hij heeft de Raad
van Beroerten opgericht. En de Tiende penning. Willem van Oranje besloot te vluchten.
Willem wordt leider van Nederlandse opstand.
1568: Slag bij Heiligerlee Begin Nederlandse opstand.
1572: Geuzen nemen Den Briel in.
1576: Spaanse furie.
1576: Pacificatie van Gent. Vredesluiting. Holland en Zeeland waren de kern van de opstand, die
sluiten vrede met de andere 15 gewesten die nog niet in opstand kwamen.
1579: Unie van Atrecht
1579: Unie van Utrecht Philips II kan geen vorst meer zijn, ze zetten hem in de acte van verlating
in 1581.
1588: republiek der Zeven Verenigde Nederland. Werd opgericht omdat ze geen stadhouder of
hertog konden vinden.
1609-1621: Twaalfjarig bestand.
1648: Vrede van Munster NL is officieel een onafhankelijke staat geworden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper oumniafajr. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75632 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen