Veerkracht en empowerment lessen uittypen
Bijeenkomst 1:
Dia 9: Empowerment is…
a. “Empowerment is een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en
gemeenschappen greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit bereiken via het
verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van
participatie”
b. Praktisch gezien betekent empowerment de opdracht om voorwaarden te scheppen ten
behoeve van mensen die dat nodig hebben zodat zij kunnen participeren in de samenleving.
Sociaal werkers leren client om zelfredzaam te zijn
- In sommige gevallen zijn er eerst andere prioriteiten, zoals het in veiligheid brengen van de
client, bij een lover boy vandaan
- Een sociaal werker MOET iemand niet zelfredzaamheid aanleren,, degene moet ervoor open
staan om het te leren (anders gaat het dwangzorg worden). Vaak kan je door middel van een
gesprek iemand er wel voor open laten staan.
- Verder leer je het niet per se aan iemand, je geeft ze de tools zodat ze het zelf kunnen
Bijeenkomst 2:
Toets vragen tips:
- Als er in de vraag een deskundige wordt genoemd is het belangrijk om deze ook in het
antwoord te benoemen
- Er zullen geen vragen dat je een begrip moet uitleggen het zullen eerder vragen worden
waarin je het begrip moet toepassen.
- De 4 haltes van empowerment zijn belangrijk voor de toets, ook elke halte apart
Toets vraag:
- Kan je een voorbeeld geven waarin je reflection & action uitlegt?
- Noem een voorbeeld waarbij de systeemwereld de leefwereld binnen treedt en andersom?
Dia 11: Empowerment is..
Empowerment is een complex en gelaagd begrip
Empowerment is een groei en veranderingsproces
Empowerment kan gericht zijn op groepen en van individuen
Empowerment kan verandering op verschillende niveaus beogen:
- Micro→ psychologische empowerment
- Meso
- Macro
Wat de beoogde verandering is verschilt met situatie, per doelgroep, per persoon en per
cultuur.
Empowerment is een paradigma ( een denk en handelingskader) → het bepaalt al lange tijd,
maar nu al helemaal, hoe we kijken naar mensen, en hoe we werken binnen zorg en welzijn.
(Het bepaalt voor een groot deel onze normen en waarden en bijvoorbeeld ook de
beroepswaarden terug te vinden in de beroepscode)
Empowerment is inmiddels ook een trend. Zorgvisies van organisatie worden bepaald door
termen als empowerment, herstel en veerkracht. En ook het overheidsbeleid heeft het
overgenomen.
, In het overheidsbeleid in empowerment de manier om gehoor te geven aan de roep om
meer zeggenschap voor de doelgroep. Hulpverlening voor en door de doelgroep. MAAR het
is ook een financiële kwestie: “(Helpen om) Meer zelf doen, bespaart” is de gedachte → Dit is
een zeer individualistisch opvatting.
Empowerment – Het paradigma begrijpen
Halte 1: Het verschuiven van de balans van bepaald worden naar zelf bepalen
Meer subject worden van de eigen levensomstandigheden
Halte 2: Zekere mate van afhankelijkheid die onvermijdelijk is, moet juist erkenning krijgen.
Een empowermentopvatting waarin alleen plaats is voor onafhankelijkheid (het zelf doen) is
juist de weg naar machteloosheid en sociaal isolement.
Het zelf en de ander samen is de kern van empowerment
Halte 3: Strijd aangaan met systemen die het subject zijn belemmeren – Empowerment is naar
binnen gericht en naar buiten gericht
Jezelf los zien van de beperkingen/kwetsbaarheid
Middels eigen acties en collectieve processen verleggen
Niet opgelegd, dat is disempowerment
Halte 4: Een proces dat in interactie met gelijkwaardige andere plaatsvindt
Het proces van de mens staat centraal – niet de interventie
Empowerend werken en voorbereiden op empowerment
Halte 1:
- Meer subject worden van de eigen omgeving
- Emancipatie wordt hier vaak aan gekoppeld omdat het daar voornamelijk gaat om het
strijden voor gelijke rechten en behandeling
- Empowerment gaat om het verschuiven van de balans van bepaald worden naar zelf
bepalen.
Reflection and action (Freire, 1970)
- “Mensen beleven hun situatie veelal als noodlot, een gegeven waaraan niets te veranderen
is. Hierdoor komen mensen niet snel in actie”
- (subjectieve en feitelijke) grenzen verleggen is verandering
- Door onderscheiding te maken tussen huidige en mogelijke situatie (reflection) kan
verandering ontstaan.
- Dialoog als middel om te begrijpen en te veranderen
- Verwezenlijking van mensen, middel culturele transformatie, niet middels aanpassing
- Subject/ object. Een object wordt geleefd en bepaald. Een subject heeft zeggenschap over
hoe hij/zij zijn leven in wil vullen en heeft een mening.
Mensen die meer achterstand hebben voelen zich meer object dan subject. Om de persoon weer
meer subject te laten voelen, empowerment toepassen.
Marx – onderdrukking is vervreemding
Zelf bepalen of bepaald worden.
In die tegenstelling ligt de basis voor verandering. Ingrijpen in vastliggende verhoudingen.
- Marx focust op de onderdrukking door de maatschappij.
- Freud is tegelijkertijd bezig met innerlijke onderdrukking vanuit persoonlijkheid
- Beiden roepen op tot bevrijding uit machts- en afhankelijkheidsverhoudingen. Dus vanuit de
binnen en buitenwereld
Empowerment als tweezijdig proces (Habermas)
, - Leefwereld → het communicatieve handelen, daar waar identiteit wordt gevormd, betekenis
wordt gegeven in contact met anderen.
- Systeemwereld → het strategisch handelen, waarin menselijk handelen via anonieme
machtsmechanismen op elkaar afgestemd wordt. Één gemaakt wordt.
Je bent niet meer (naam), maar student
- Je heb een interne en externe systeemwereld: de externe systeemwereld gaat over de
maatschappij en de interne systeemwereld over de eigen gedachtes (bv anorexia)
- Kolonisering van de leefwereld → als systeemwereld de communicatieve processen van de
leefwereld gaat ondermijnen. Niet meer mens, maar consument of cliënt, student.
Normalisering – Foucault
Foucault wijst op de voortdurende processen van normalisering en disciplinering van indiviuen, die
plaatsvinden door maatschappelijke instituties zoals het recht, het leger, het onderwijs en de
gezondheidszorg. Deze instituties zijn van invloed op elk individu; zij nemen bezit van de lichamen
van individuen en ontnemen hen de macht om het eigen leven te bepalen.
Totalitaire instellingen en diagnoses zijn werkzaam al ultiem machtsmiddel over ‘ziekte’ en ‘gekken’
en daarmee tegelijkertijd ook over de ‘normalen’ de norm stelt over wat gezond en afwijkend is.
Conclusie halt 1 empowerment als kritisch concept
“Empowerment gaat in de kern over verschuiven van de balans van bepaald worden naar zelf
bepalen, oftewel: ‘meer subject worden’ van de eigen leefomstandigheden. Dit uit zich in vergroting
van handelingsmogelijkheden, het hebben van werkelijke keuzes om je (maatschappelijke) leven in
te vullen. Maar het heeft ook te maken met individuele en gezamenlijke macht om veranderingen te
bewerkstelligen en de regie daarover te voeren en daarmee een verbeterde positie binnen de
maatschappij te verwerven”
Halte 2: Empowerment is geen vrijbrief van ontzorging!
Wat verstaan we onder kwetsbare doelgroepen?
Verstoring of belemmering op drie niveaus:
1. Het persoonlijke niveau
2. Het niveau van handelen
3. Het maatschappelijk participeren
Voorbeeld hiervan is extramuralisering
“Extramuralisering is het streven om buiten de muren van een intramurale instelling (waar iemand
opgenomen wordt) gelijkwaardige zorg te bieden, bijvoorbeeld in de eigen woning (thuiszorg).
Steeds vaker willen ouderen, die behoefte hebben aan (intensieve) verzorging of verpleging
zelfstandig blijven”
Vanuit de empowerment gedachte → Meer meedoen!
Maar uiteindelijk geen empowerment want:
Weinig acceptatie en behoorlijke stigmatisering vanuit de maatschappij. Daardoor
hoor je er nog steeds niet bij.
En alles is opeens op afstand, dus groot risico op isolatie en eenzaamheid
Conclusie halt 2: