Deze samenvatting betreft een volledige samenvatting van een deel van het vak Veterinaire Volksgezondheid II van Prof. Knapen en Prof. Covaci. In deze samenvatting gaat het namelijk om de lessen over Voedsel- en Milieuchemie van Prof. Knapen. Hierin vindt je alle lessen volledig uitgeschreven en v...
Voedsel- en milieuchemie
Bij voedselchemie hebben we het bijvoorbeeld over de analyse van voedsel en
voedselcontaminanten. Bij analyse kijken we naar de samenstelling, de componenten en de
energetische inhoud. Contaminanten zijn belangrijk voor de risico’s die deze als gevolg
kunnen hebben.
Als we kijken naar de milieuchemie kunnen we ook denken aan contaminanten. Zo kijken we
naar de vervuilende stoffen die voorkomen in het milieu. Ook hier is het belangrijk welke
risico’s deze contaminanten met zich mee kunnen brengen. Het is belangrijk dat we deze
risico’s in kunnen schatten.
We kunnen ook verbanden leggen tussen de onderwerpen. We kunnen kijken naar het effect
van de massale voedselproductie op het milieu. Andersom kunnen we ook kijken naar het
effect van milieuvervuiling op voedselproductie.
,Milieurisicobeoordeling
Milieuchemie
Sinds de industriële revolutie bestaat het probleem dat wij als mens heel veel industriële- en
landbouw processen uitvoeren die het milieu belasten. Dit is sinds de 18e eeuw enorm
toegenomen. Er werd vooral gekeken naar de economisch meest interessante manier om
van afval af te komen. De bewustwording hiervan in de samenleving is vrij recent. Er wordt
sindsdien wel hele snelle vooruitgang gemaakt.
Als we proberen na te gaan wat de impact is van al die stoffen in het milieu hebben we een
referentiekader nodig. Dit is echter lastig want ondertussen vinden we over de gehele wereld
vervuilende stoffen. Er moet dus een soort referentiekader gecreëerd worden in laboratorium
omstandigheden.
Om te kijken naar de gevaren van een bepaalde stof zijn
er veel verschillende wetenschappelijke disciplines nodig.
Zo kunnen we pas echt begrijpen hoe verschillende
stoffen zich verspreiden door verschillende
milieucompartimenten. Een stof komt ergens op een
bepaalde manier via een bepaalde route in het milieu
terecht. Deze zal zich vervolgens gaan verspreiden over
verschillende compartimenten. Vervolgens is het natuurlijk
belangrijk om te bepalen wat en hoe schadelijk het effect
is van de stof op een bepaald milieucompartiment.
In de eerste plaats proberen we historische vervuiling te regenereren. Primair in de
samenleving vandaag proberen we het probleem natuurlijk te voorkomen. Zo proberen we
ervoor te zorgen dat zo min mogelijk gevaarlijke stoffen in het milieu terecht komen. Hierbij
kunnen we onszelf afvragen wat zo weinig mogelijk is en hoeveel wel nog toegelaten kan
zijn.
Hoe beter de industrie zijn processen moet zuiveren, hoe technisch moeilijker of zelfs
onhaalbaar voor een industrie. Het voorkomen geeft een grote economische repercussie. De
prijs van de producten zal zo dus omhoog gaan. We moeten kijken naar normen (gebaseerd
op wetenschap) die wel economisch en technisch haalbaar zijn.
,Als we het hebben over de milieuchemie of de milieurisicobeoordeling moeten we eerst een
soort referentiebeeld voor ons kunnen nemen. We moeten weten wat eerder de natuurlijke
niveaus van stoffen in het milieu waren. Vervolgens moeten we de stoffen natuurlijk
analytisch kunnen meten in het milieu. We kijken bij het milieu niet alleen naar de ‘natuur’.
We kijken naar de volledige wereld, zo ook de mens. Zo wordt er een inschatting gemaakt
van de grootte van de blootstelling aan deze stof.
Het is ook belangrijk om te kijken naar de verspreiding van de stof doorheen verschillende
milieucompartimenten. Uiteindelijk worden de blootstelling en de effecten voor levende
organismen hiervan beoordeeld.
Risicobeoordeling en normstelling
Als er vandaag de dag een nieuwe milieuwetgeving uitkomt, gaat het hierbij om de
bescherming van het milieu. We hebben het dan over het leefmilieu én tegelijkertijd de
mens.
Er is een belangrijk verschil tussen een gevaar en een
risico. Een gevaar is iets dat zou kunnen schaden.
Zolang wij niet in de buurt komen van dit gevaar is het
geen risico. We lopen risico als we aan een gevaar
worden blootgesteld. Als er geen blootstelling is, is er
geen risico.
Dus een risico is hoe groot effectief de kans is dat het
gevaar een effectieve schade met zich meebrengt.
Risico = gevaar x blootstelling
Voor een risicobeoordeling moeten we eerst het gevaar
inschatten. We kijken naar hoe gevaarlijk het gevaar is of hoe toxisch de stof is. Vervolgens
kijken we naar de waarschijnlijkheid van blootstelling. Het gevaar gecombineerd met de
(waarschijnlijkheid van) blootstelling is het risico van de stof. Deze twee componenten
komen áltijd terug in een milieurisicobeoordeling.
We willen inschatten en nagaan of er ongewenste of schadelijke (toxische) effecten van een
stof op een levend organisme zijn. Wanneer is iets ongewenst of schadelijk (toxisch)?
Wanneer is er een gevaar? Hiervoor is het belangrijk om te kijken welke met welke effecten
rekening wordt gehouden. Eerder was dit bijna volledig gebaseerd op mortaliteit. Vandaag
de dag gaat het over veel subtielere effecten. Voor elk mogelijk effect moeten procedures en
methoden ontwikkeld worden om deze op de juiste manier te kunnen bestuderen.
, Als we kijken naar een mogelijk effect weten we dat we primair te maken hebben met
mechanismen die zorgen voor een bepaalde homeostase. Als er een toxische stof aanwezig
is die deze homeostase mechanismen begint te verstoren, krijgen we initieel te maken met
compensatie mechanismen. Zo kan de verstoring eventueel gecompenseerd en dus
opgelost worden. Er zijn op deze manier nog geen echte schadelijke gezondheidsgevolgen.
Op een bepaald moment wordt er een kritische grens
overschreden. Dit gebeurt wanneer de concentratie van
de toxische stof te hoog wordt of de blootstelling aan
deze stof te lang duurt. De compensatorische capaciteit
wordt overschreden. Op dat moment beginnen
fysiologische systemen te falen. Als de situatie nog
extremer wordt, zal er onherstelbare schade aangericht
worden. Dan krijgen we te maken met volledig falen en
echte toxische effecten.
Bij elk mogelijk effect moet er gekeken worden naar wat precies schadelijk is. Compensatie
leidt misschien nog niet tot schade, maar kost wel extra energie. Deze energie kan zo niet
voor andere processen gebruikt worden. Er zullen dus voor elk effect bepaalde grenzen
gesteld moeten worden. Dit laat zien hoe ingewikkeld milieurisicobeoordeling in elkaar zit.
Hoe hoger het niveau van biologische organisatie wordt, zullen de effecten er langer over
doen om te manifesteren. Dit maakt de experimenten dus ook zeer ingewikkeld. We weten
niet wat een bepaalde norm met een populatie doet over een aantal jaar.
We kijken niet alleen naar schadelijke effecten op zichzelf. We proberen ook het
mechanisme erachter te begrijpen, de moleculaire mechanismen. We willen weten hoe het
komt dat bepaalde schadelijke effecten ontstaan. De werkelijkheid is natuurlijk dat we in het
milieu niet te maken hebben met één stof, maar met meerdere stoffen tegelijkertijd. Als we
de moleculaire mechanismen achter de schadelijke effecten niet begrijpen, kunnen we
mengsels nooit goed bestuderen.
Later wordt er gekeken naar de concentraties van stoffen waarbij bepaalde effecten
optreden. Hoe lager de concentratie van de stof is waarbij schadelijke effecten optreden,
hoe toxischer de stof is. Zo worden risico’s ingeschat en kunnen we tot bepaalde
milieunormen komen. Dit is dan alleen maar gebaseerd op wat onderzocht is. Echter kan
nooit alles onderzocht worden en dus kunnen we nooit uitgaan van een verwachting van
geen effecten.
Vervolgens is het natuurlijk de bedoeling dat deze milieunorm
ingevoerd wordt. Echter gaat dit niet zomaar. Milieunormen
kunnen namelijk enorme economische en technologische
repercussies met zich meebrengen. Vaak is het technologisch
simpelweg nog niet mogelijk. Er moet dus een afweging
gemaakt worden tussen de milieubelangen, de economische
belangen en sociale belangen. We krijgen hierdoor vaak te
maken met politieke discussies waarbij de wetenschappelijke
feiten geen grotere rol spelen dan andere belangen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper StudentDGK2020. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,29. Je zit daarna nergens aan vast.
