Een uitgebreide samenvatting van het boek Kennismaken met Lean van Jan Wijnand Hoek, Mariël Koopmans, Marc Nieuwland 3e druk. De hoofdstukken 1, 2, 3 en 4 zijn samengevat.
De manier van ‘produceren met minder’ werd door onderzoekers als Lean bestempeld, letterlijk te
vertalen als ‘slank’ of ‘lenig’. Bijvoorbeeld auto’s produceren met minder mensen, minder middelen,
in minder tijd en met minder defecten voor klanten.
Wanneer de term ‘Lean’ wordt gebruikt, bedoelt men de manier waarop Toyota werkt. Binnen
Toyota zelf wordt het begrip ‘Lean’ niet gebruikt, maar spreekt men van het ‘Toyota Production
System’ (TPS). Het ontstond als systeem direct na de tweede wereldoorlog.
Je zou kunnen stellen dat Lean ontdekt is bij Toyota, maar het ontstaan vindt zijn oorsprong in de
derde eeuw voor Christus. Deze periode wordt aangeduid als de ‘Rijstcultuur’: een periode waarin
samenwerking essentieel was voor het succes van de rijstoogst en daarmee voor het overleven. In
deze periode ontstond ‘Monzoukuri’ (vakmanschap gericht op de beste kwaliteit) en ketendenken
(gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het eindresultaat). Deze gezamenlijke verantwoordelijkheid
vloeit voort uit ‘Omotenashi’ (gastvrijheid), dat wil zeggen degene die na jou komt in het proces niet
in verlegenheid willen brengen met het leveren van slechte kwaliteit. Deze kwaliteit vormen de basis
van het Lean-denken.
1.1 Massaproductie versus Lean-productie
Bij massaproductie wordt gestuurd op het minimaliseren van de kosten per geproduceerd
onderdeel. Dat bereik je door het produceren van grote hoeveelheden. De vaste kosten van mens en
machine worden over zo veel mogelijk onderdelen verdeeld.
Voorbeeld: doordat Ford veel dezelfde auto’s produceerden kon het deze tegen een gunstige prijs
verkopen. Dat de klant geen keuze had, was bijzaak. De auto’s werden toch wel verkocht.
Deze manier van produceren was voor Toyota onbruikbaar (onvoldoende geld, grondstoffen,
klanten). Toyota moest daarom flexibeler produceren met minder middelen. Toyota produceerde
met dezelfde machines meerdere automodellen en vrachtwagens. Het geïnvesteerde geld in
materialen moest zo snel mogelijk worden terugverdiend in de vorm van een klant die zijn auto
betaalt.
De manier van werken die ontstond vanuit de beperkingen in de eerste jaren na de oorlog wordt het
‘Toyota Production System’ (TPS) genoemd. Dit systeem blijft door ontwikkelen en wordt
tegenwoordig ‘Total TPS’ genoemd.
1.2 Van autoproductie naar gezondheidszorg
Sinds het begin van deze eeuw wordt het systeem succesvol toegepast in de gezondheidszorg. Het
aantal bedrijven dat begint met Lean is groter dan ooit. Het aantal bedrijven dat succesvol het
volledige systeem implementeert is vele malen kleiner. Veel bedrijven stoppen na enkele jaren met
de implementatie of blijven alleen het gereedschap gebruiken dat het systeem biedt.
Implementatie van Lean blijkt vaak complexer en veelomvattender dan vooraf gedacht. Het is
namelijk niet alleen het kopiëren van wat je aan de oppervlakte ziet. Een organisatie zal de volledige
filosofie en het managementsysteem moeten adopteren.
Een transformatie naar een Lean-organisatie neemt zo’n tien jaar in beslag. En na die tien jaar ben je
niet klaar. Lean betekent vooral dat een organisatie voortdurend bezig blijft met het verbeteren van
haar processen. Soms in grote stappen, maar vooral in kleine stappen die iedere dag, door iedere
werknemer, worden gezet.
, 1.3 Klant centraal
Voor alle organisaties geldt dat het bestaansrecht wordt bepaald door de mate waarin ze in staat zijn
meerwaarde te bieden voor hun klanten. Lean plaatst de klant centraal. Lean neemt de klant als
maatstaf voor alle activiteiten die worden uitgevoerd binnen een organisatie.
Van iedere activiteit moet bekend zijn of deze waardevol is voor de klant, of niet. Waar organisaties
zich traditioneel richten op de activiteiten die waarde toevoegen (zet alles in het werk om die ene
machine zo veel mogelijk te laten produceren), richten Lean-organisaties zich primair op het
elimineren van activiteiten die geen waarde toevoegen. Bij een gemiddeld proces voegt slechts 20%
van de activiteiten daadwerkelijk waarde toe voor de klant. Lean concentreert zich dus primair op de
effectiviteit van de andere 80%, in plaats van de efficiëntie van de 20% die waarde toevoegt.
Voorbeeld: je wilt binnen een proces een efficiëntieverbetering bereiken van 10%. Traditioneel
beteken dit dat met behulp van de ‘kaasschaafmethode’ iedereen binnen het proces moet werken
met 10% minder middelen, of 10% harder met dezelfde middelen. Als deze methode bij herhaling
wordt toegepast, wordt het steeds moeilijker de doelstellingen te behalen.
Een Lean-organisatie zoekt in 80% van de activiteiten die geen waarde toevoegt naar de activiteit
waarmee men het makkelijkst kan stoppen. Dat kan niet zomaar, omdat activiteiten onderling
afhankelijk zijn. Door anders naar processen te kijken (door de ogen van de klant) is het eenvoudiger
te stoppen met wat geen waarde toevoegt dan alle activiteiten wat sneller of met minder middelen
uit te voeren. Je gaat op zoek naar een manier om slimmer te werken, niet om harder te werken.
Daarnaast betekent de Lean-manier van veranderen dat de kwaliteit van de activiteit die wel waarde
toevoegt niet onder druk komt te staan. Door voortdurend te werken aan het elimineren van
activiteiten die geen waarde toevoegen voor de klant wordt de kwaliteit verbeterd, omdat er minder
fout kan gaan. Daarnaast duren de processen korter om te voltooien, zodat de klant zijn dienst of
product eerder kan krijgen.
1.4 Proces of uitkomst
Een essentieel uitgangspunt binnen Lean is dat het juiste proces het juiste resultaat garandeert. Bij
fouten wordt de oorzaak nooit bij personen gezocht, maar bij het proces. Als het proces perfect is, is
het niet mogelijk om fouten te maken. Om fouten te voorkomen wordt maar zelden gekozen voor
het automatiseren van processen. Doordat processen voortdurend verbeterd dienen te worden,
betekent dat bij automatiseren de flexibiliteit verloren gaat. Automatisering wordt nooit gezien als
middel om problemen op te lossen. Pas als alle problemen in een proces zijn opgelost, kan het proces
geautomatiseerd worden.
Lean-organisaties streven naar perfecte processen. Omdat je het einddoel nooit kunt bereiken, blijft
een Lean-organisatie altijd bezig met het verbeteren van processen.
Problemen spelen een belangrijke rol bij verbeteren. Er wordt aandacht besteed aan het zo inrichten
van processen dat alle fouten direct zichtbaar worden. Als een fout zich voordoet, dient deze direct
te worden geanalyseerd om te voorkomen dat de fout zich gaat herhalen en de klant geconfronteerd
wordt met deze fouten. Bij Toyota is iedere individuele medewerker in staat om bij een fout de hele
productielijn stil te zetten.
Door te sturen op het proces en bij fouten niet de schuld aan een persoon te geven, maar die fouten
te gebruiken als mogelijkheid tot verbeteren, is Toyota in staat continu te blijven verbeteren. Het
resultaat volgt vanzelf.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anouk_feij. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
