Samenvatting
samenvatting biologie Thema afweer
- Vak
- Biologie
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Dit is een samenvatting van het boek biologie voor jou, thema afweer. Basisstof 1 t/m 4, 6 vwo.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
BIOLOGIE THEMA AFWEERBasisstof 1: bescherming
Veel ziekteverwekkers/pathogenen zijn erg klein, bijvoorbeeld virussen en
bacteriën. Het inwendige milieu is gescheiden van het uitwendige milieu door het
dekweefsel van de huid, de longen en de darmen. De inhoud van het maag-
darmkanaal hoort bij het uitwendige milieu. Het inwendige milieu is roze. Je kan
daar alleen komen door het celmembraan te passeren.
Stoffen of cellen die niet in je lichaam thuis horen, heten lichaamsvreemd. Je
afweersysteem of immuunsysteem beschermd je hier tegen. Lichaamseigen stoffen
of cellen worden door je lichaam gemaakt of zijn onderdeel van je lichaam. Deze
worden normaal gesproken niet aangevallen. Als een pathogeen je lichaam
binnendringt noem je het een infectie. De ziekteverschijnselen ontstaan veel door
de giftige stoffen (toxinen) die binnen komen via bacteriën, schimmels en dieren.
Virussen bevatten DNA of RNA met daaromheen een eiwitmantel (capside).
Virussen kunnen zich niet zelfstandig voortplanten, maar gebruiken daarvoor gastheercellen. Na
aanhechting van een virus aan receptoren op de gastheercel vindt er een proces plaats waarbij het
virus-DNA of Virus-RNA terechtkomt in het cytoplasma van de gastheercel. Er vindt dan een
vermenigvuldiging van het virus plaats.
Wanneer je ziek wordt doordat virussen zich in
je cellen vermenigvuldigen, spreek je van een
virusinfectie (virale infectie).
Virussen kunnen hun gastheer op verschillende
manieren ziek maken:
- Ze kunnen cellen doden of
beschadigen door de afgifte van eiwit
verterende enzymen.
- Ze kunnen geïnfecteerde cellen
toxinen laten produceren, waardoor de
cel beschadigd raakt of sterft.
De huid en de slijmvliezen vormen de eerste
verdedigingslinie in de bescherming tegen gevaren van buitenaf. Daar waar openingen in de huid
zitten, zoals bij de ogen, de neus en de mond, zorgen slijmvliezen ervoor dat ziekteverwekkers
moeilijk kunnen binnendringen. Afweer met behulp van fysieke aanpassingen noem je mechanische
afweer. Denk aan slijm, speeksel en traanvocht. Ook de goede bacteriën op de huid en in de darmen
horen bij de mechanische afweer. Chemische afweer is het gebruik van stoffen om indringers buiten
te houden (bv. Maagsap).
In de kiemlaag liggen pigmentvormende cellen: de
melanocyten (melanos = zwart). Deze vormen het donkere
pigment melanine, dat ze via hun uitlopers afgeven aan de
nabijgelegen opperhuidcellen. De vorming van melanine
wordt gestimuleerd door blootstelling van de huid aan
, zonlicht. Melanine beschermt de delende cellen in de kiemlaag tegen de schadelijke invloed van
ultraviolette straling in zonlicht.
Basisstof 2: afweer
Wanneer ziekteverwekkers of schadelijke stoffen het interne milieu
binnendringen, wordt het immuunsysteem geactiveerd. Binnen het
immuunsysteem worden 2 typen afweer onderscheidt:
- De aangeboren afweer (aspecifieke afweer), is gericht tegen
vele verschillende typen ziekteverwekkers, komt voor bij alle
dieren en planten en dient als een snelle eerste afweer
tegen infectie. Is de basis voor de verworven afweer.
- De verworven afweer (specifieke afweer), het deel van je
immuunsysteem dat je gedurende je leven ontwikkelt. Deze
afweer is gericht tegen één type ziekteverwekker en komt
alleen bij gewervelde dieren voor.
Belangrijke organen van het
immuunsysteem zijn het beenmerg, de thymus, de milt en de
lymfeknopen. Deze vier organen worden de lymfoïde organen
genoemd. Ze hebben een functie bij de opslag en het transport van
witte bloedcellen. In het rode beenmerg ontstaan uit stamcellen
verschillende typen witte bloedcellen: fagocyten en lymfocyten. De
fagocyten horen bij de aangeboren afweer en de lymfocyten bij de
verworven afweer.
Als een ziekteverwekker het lichaam van een mens is binnengedrongen, wordt hij vrijwel direct
aangevallen door fagocyten. De fagocyterende cellen gebruiken receptoren om deze pathogenen te
detecteren. Er zijn 2 typen fagocyten:
- Granulocyten, komen overal in het lichaam voor, reageren snel op
binnendringende ziekteverwekkers en maken deze binnen enkele
minuten na binnenkomst onschadelijk door ze te fagocyteren.
Binnen de granulocyten smelten lysosomen samen met het blaasje
waarin de bacterie is ingesloten. Enzymen uit de lysosomen doden
vervolgens de bacterie. De granulocyt gaat hierdoor meestal ook
dood. (bestandmiddelen van etter en pus)
- Monocyten, komen ook overal in het lichaam voor. Na aanmaak in
het beenmerg wordt een deel opgeslagen in de milt en een ander
deel gaat via de bloedbaan naar de weefsels. Uit monocyten
ontwikkelen zich 2 typen cellen:
Macrofagen, verplaatsen zich door het hele lichaam en
kunnen in tegenstelling tot granulocyten meerdere
ziekteverwekkers vernietigen, doordat ze niet te gronde
gaan na fagocytose.
Dendritische cellen vind je vooral op plaatsen waar ziekteverwekkers kunnen
binnendringen, zoals de huid en de slijmvliezen. Macrofagen en dendritische cellen
spelen een rol in de aangeboren en in de verworven
afweer.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper feliensuermondt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen