BOEK: MIGRATIERECHT IN DE PRAKTIJK
/ 2016
GESCHREVEN DOOR: EVA NOORDANUS
menvatting ‘Vreemdelingenrech
,Inhoudsopgave
1.1 Karakter van het migratierecht.....................................................................5
1.1.1 Migratie tot de twintigste eeuw..............................................................5
1.1.2 Twintigste eeuw en heden......................................................................5
1.1.3 Vreemdelingen- en migratierecht...........................................................5
1.2 Nationale regelgeving................................................................................... 5
1.2.1 Twee beginselen..................................................................................... 5
1.2.2 Bronnen van het vreemdelingenrecht....................................................6
1.2.3 Algemene wet bestuursrecht..................................................................6
1.2.4 Overzicht van de relevante nationale regelgeving.................................6
1.2.5 Migrantenbeleid steeds strenger............................................................6
1.3 Internationale regelgeving............................................................................ 7
1.3.1 Doorwerking internationaal recht...........................................................7
1.3.2 Europese Unie......................................................................................... 7
1.4 Ketenpartners............................................................................................... 7
1.4.1 Immigratie- en Naturalisatiedienst.........................................................7
1.4.2 Dienst Terugkeer en Vertrek...................................................................7
1.4.3 Koninklijke Marechaussee.......................................................................8
1.4.4 Vreemdelingenpolitie.............................................................................. 8
1.4.5 Dienst Justitiële Inrichtingen...................................................................8
1.4.6 Vluchtelingenwerk Nederland.................................................................8
1.4.7 Centraal Orgaan opvang asielzoekers....................................................8
1.4.8 Internationale Organisatie voor Migratie................................................9
1.4.9 Gerechtelijke instanties..........................................................................9
1.4.10 De gemeente.......................................................................................... 9
1.4.11 Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen...................................10
1.4.12 Overige maatschappelijke instellingen.................................................10
2.1 Juridisch kader................................................................................................ 11
2.2 Ketenpartners en beroepstaken.....................................................................11
2.2.1 Ketenpartners........................................................................................... 11
2.2.2 Beroepstaken........................................................................................... 11
2.3 Visa................................................................................................................ 11
2.3.1 Internationale visa (Schengengrenscode en Schengenvisum).................12
2.3.2 Nationale visa.......................................................................................... 13
2.4 Toelating......................................................................................................... 15
2.5 Rechtsmiddelen.............................................................................................. 15
1
,3.1 Juridisch kader................................................................................................ 16
3.1.1 Internationaal recht.................................................................................. 16
3.1.2 Nationaal recht......................................................................................... 16
3.2 Ketenpartners en beroepstaken.....................................................................16
3.3 Toegang en verblijf......................................................................................... 17
3.4 Verblijfsvergunning regulier........................................................................... 17
3.5 Verlenging verblijfsvergunning regulier..........................................................18
3.5.1 Verlenging verblijfsvergunning bepaalde tijd...........................................18
3.5.2 Verlening verblijfsvergunning onbepaalde tijd.........................................18
3.6 Intrekkingsgronden verblijfsvergunning regulier............................................18
3.7 Rechtsmiddelen.............................................................................................. 19
4.1 Juridisch kader................................................................................................ 20
4.2 Ketenpartners en beroepstaken.....................................................................20
4.2.1 Ketenpartners........................................................................................... 20
4.2.2 Beroepstaken........................................................................................... 20
4.3 Uitwisseling.................................................................................................... 20
4.4 Arbeid............................................................................................................. 21
4.4.1 Lerend werken.......................................................................................... 21
4.4.2 Seizoensarbeid......................................................................................... 21
4.4.3 Kennismigranten...................................................................................... 21
4.4.4 Artiesten, musici en sporters...................................................................21
4.5 Studie............................................................................................................. 21
4.6 Klemmende redenen van humanitaire aard...................................................22
4.6.1 Huiselijk en eer gerelateerd geweld.........................................................22
4.6.2 Mensenhandel.......................................................................................... 22
4.6.3 Buiten schuld niet kunnen vertrekken......................................................23
4.6.4 Medische behandeling.............................................................................. 23
4.7 Bijzonder verblijf............................................................................................ 23
4.8 Wijziging beperking........................................................................................ 24
5.1 Juridisch kader................................................................................................ 25
5.2 Familie- en gezinsleven.................................................................................. 25
5.2.1 Soorten verblijf in het kader van familie- en gezinsleven.........................25
5.2.2 Invloed van het EU-recht..........................................................................26
5.2.3 De invloed van artikel 8 EVRM.................................................................26
5.3 Arbeid............................................................................................................. 27
5.4 Kennismigranten............................................................................................ 28
5.5 Niet-tijdelijke humanitaire gronden................................................................29
2
,5.6 Overige verblijfsgronden................................................................................ 29
6.2 Juridisch kader................................................................................................ 30
6.2.1 Internationaal recht.................................................................................. 30
6.2.2 Nationaal recht......................................................................................... 30
6.3 Ketenpartners................................................................................................. 30
6.3.1 Ketenpartners........................................................................................... 30
6.3.2 Beroepstaken........................................................................................... 30
6.4 De asielprocedure.......................................................................................... 31
6.4.1 De algemene asielprocedure....................................................................31
6.4.2 De asielaanvraag..................................................................................... 31
6.4.3 Eerste gehoor........................................................................................... 32
6.4.4 Nader gehoor........................................................................................... 32
6.4.5 Voornemen............................................................................................... 32
6.4.6 Zienswijze................................................................................................ 32
6.4.7 Beschikking.............................................................................................. 32
6.4.8 Verlengde asielprocedure.........................................................................33
6.4.9 De herhaalde asielaanvraag en nova.......................................................33
6.5 Criteria verlening verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd......................33
6.5.1 Vluchtelingschap...................................................................................... 33
6.5.2 Subsidiaire bescherming..........................................................................34
6.5.2 Gezinshereniging..................................................................................... 35
6.5.4 Toetsvolgorde asielgronden......................................................................35
6.6 Asielgerelateerde verblijfsvergunningen........................................................35
6.6.1 Humanitaire gronden............................................................................... 35
6.6.2 Tijdelijke bescherming.............................................................................. 35
6.6.3 Alleenstaande minderjarige vreemdelingen.............................................35
6.6.4 Pardonregelingen..................................................................................... 35
6.7 Afwijzings- en intrekkingsgronden..................................................................35
6.7.1 Imperatieve afwijzingsgronden................................................................36
6.7.2 Facultatieve afwijzingsgronden................................................................36
6.7.3 Intrekkingsgronden.................................................................................. 36
6.8 Criteria verlening verblijfsvergunning asiel voor onbepaalde tijd...................36
6.9 Rechtsmiddelen.............................................................................................. 36
6.9.1 Beroep bij de bestuursrechter..................................................................36
6.9.2 Hoger beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State
.......................................................................................................................... 37
6.9.3 Verzoek voorlopige voorziening...............................................................37
3
, 6.9.4 Klacht bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens......................37
6.9.5 Prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie.........37
7.1 Juridisch kader................................................................................................ 38
7.3 Toezicht.......................................................................................................... 38
7.3.1 Toezichthouders....................................................................................... 38
7.3.2 Grensbewaking........................................................................................ 38
7.3.3 Mobiel toezicht vreemdelingen................................................................38
7.3.4 Aanvullende bevoegdheden.....................................................................38
7.4 Vertrek............................................................................................................ 39
7.4.1 Terugkeerbesluit....................................................................................... 39
7.4.2 Uitzetten.................................................................................................. 39
7.4.3 Inreisverbod............................................................................................. 39
7.4.4 Ongewenstverklaring............................................................................... 40
7.5 Handhaving.................................................................................................... 40
7.5.1 Vrijheidsbeperkende maatregelen...........................................................40
7.5.2 Vrijheidsontnemende maatregelen..........................................................40
7.6 Rechtsmiddelen.............................................................................................. 41
7.6.1 Terugkeerbesluit, uitzetting en inreisverbod............................................41
7.6.2 Ongewenstverklaring............................................................................... 41
7.6.3 Staandehouding....................................................................................... 41
7.6.4 Overbrenging naar een plaats voor verhoor, ophouding en maatregelen
op grond van hoofdstuk 5 Vw 2000...................................................................41
7.6.5 Inbewaringstelling.................................................................................... 41
8.3 Nationaal recht............................................................................................... 42
8.3.1 Inburgeringsplicht.................................................................................... 42
8.3.2 Inburgeringsexamen................................................................................ 42
8.3.3 Sancties................................................................................................... 42
8.4 Rechtsmiddelen.............................................................................................. 43
9.1 Juridisch kader................................................................................................ 44
9.1.2 Nationaal recht......................................................................................... 44
9.3 Meervoudige nationaliteit............................................................................... 45
9.4 Rechtsmiddelen.............................................................................................. 45
Hoofdstuk 1 ‘Oriëntatie
migratierecht’
4
,1.1 Karakter van het migratierecht
Kenmerkend voor het migratierecht is dat er veel dilemma’s, schrijnende
verhalen en het toepassen van regelgeving in voor komt. Ook emoties spelen
vaak een grote rol bij dit rechtsgebied.
Gezinshereniging: Hereniging van een gezin dat reeds bestaat in het land van
herkomst.
Gezinsvorming: De vorming van een nieuw gezin in Nederland. Art 1.1 Vb 2000.
1.1.1 Migratie tot de twintigste eeuw
Migreren: zich verplaatsen naar een andere stad of ander land.
Ze doen dit vaak voor economische, sociale of veiligheidsredenen.
In de Tachtigjarige Oorlog vond de eerste belangrijke migratiegolf plaats, maar
ook emigratie van Antwerpen naar de Noordelijke Nederlanden. In de tijd van de
VOC werden ook veel krachten gehaald uit Scandinavië en Duitsland. Steeds
meer Fransen kwamen met hun kennis en geld richting Nederland. In deze tijd
kwam de Gouden Eeuw op (1600 – 1700). De vreemdelingen in deze tijd sloten
zich aan bij de vrije beroepen, aangezien hier geen gilde voor was. Na de Gouden
Eeuw ging het slechter en dit was het begin van de Bataafse Republiek. De
vreemdelingen werden in deze tijd geaccepteerd en waren gewoon welkom in
Nederland. Zo ontstaat de eerste vreemdelingenwet in 1849.
1.1.2 Twintigste eeuw en heden
In WO l vluchtte veel burgers naar Nederland, hierdoor ontstond de ‘Wet
houdende nadere voorzieningen in de tegenwoordig buitengewonde
omstandigheden betreffende toezicht op hier te landen vertoevende
vreemdelingen’ ( 1918 ). In WO ll nam door dekolonisatie de migratie nog meer
toe. Er werden destijds verdragen opgesteld over de status van de vluchtelingen.
1.1.3 Vreemdelingen- en migratierecht
Migratie zal zich altijd blijven voordoen en wordt beïnvloed door de maatschappij
en de tijd.
Migratierecht: Het rechtsgebied dat toeziet op de (inter)nationale regelgeving
over migreren.
Vreemdelingenrecht: Veelal nationale, ingewikkelde regelgeving. Gebruikt voor
Nederlandse wetgeving.
Vroeger werd vooral de term vreemdeling gebruikt, maar nu vooral de migrant.
Dit vooral, omdat de term ook aansluit op het Engels waar veel verdragen in
geregeld zijn.
1.2 Nationale regelgeving
Het vreemdelingenrecht valt onder het bestuursrecht. Het algemeen
bestuursrecht is van toepassing op alle terreinen van het bestuursrecht, Awb. Het
vreemdelingenrecht valt daarom onder het bijzonder bestuursrecht.
1.2.1 Twee beginselen
Er zijn twee belangrijke beginselen: legaliteitsbeginsel en specialiteitsbeginsel.
5
,Legaliteitsbeginsel: Het openbaar bestuur mag alleen optreden als dit gegrond
is op basis van wetgeving. Dit wordt ook wel omschreven als de ‘wetmatigheid
van bestuur’.
Specialiteitsbeginsel: Het afwegen voor belangen door het openbaar bestuur
binnen het kader waarvoor de wet is bedoeld.
1.2.2 Bronnen van het vreemdelingenrecht
Wet in formele zin: Een wet die is gemaakt dor de formele wetgever, de
regering en de Staten-Generaal.
De Vreemdelingenwet2000 is een wet in formele zin, hierin staat alles wat
betrekking heeft op de vluchtelingen en het asielaanvragen etc. In de
Vreemdelingenwet2000 wordt vaak verwezen naar de algemene maatregel
van bestuur, AMvB. Dit is een lagere regeling dan de wet in formele zin en
wordt vast gesteld door de regering. In het vreemdelingenbesluit, worden de
regels die vermeldt staat in de Vw2000 verder uitgelegd. Echter wordt er ook
vaak verwezen naar het voorschrift van vreemdelingen.
In de Vw2000 wordt ook verwezen naar de bevoegdheid van de minister van
Veiligheid en Justitie, die aanwijzingen kan geven aan de korpschef en de
Commandant van de Koninklijke Marechaussee over de uitvoering van de wet.
Veel van de beleidsregels staan in de vreemdelingencirculaire. Ook wel de
pseudowetgeving genoemd.
1.2.3 Algemene wet bestuursrecht
Naast de specifieke regelgeving blijft de Awb gewoon van toepassing. Als de
Vw2000 hiervan afwijkt, wordt het een bijzondere regelgeving en staat dan boven
de algemene regelgeving.
De oudste wetgeving die ervoor het migratierecht was, Soeverein besluit.
Hierbij ging het erom dat de minister van Buitenlandse Zaken bevoegd was een
visum te verstrekken, tot op kort is nu de visumwet.
1.2.4 Overzicht van de relevante nationale regelgeving
Al de wetten zijn tegenwoordig te vinden op www.wetten.nl. De werkinstructies
worden op de site van de site van de IND gepubliceerd.
Tegenwoordig kan het verblijf ingedeeld worden in een regulier of asiel en in voor
bepaalde tijd of onbepaalde tijd. In art. 1 Vw2000 wordt het verblijf op reguliere
gronden omschreven als het verblijft van een vreemdelingen in Nederland anders
dan op de gronden bedoel in de artikelen 29 en 34 Vw2000.
Asiel is afgeleid van asulon, vrijplaats, een toevluchtsoord waar men wordt
beschermd tegen gevaar of vervolging.
De Vw2000 wordt gebruikt als raamwet, het Vb2000 geeft een invulling van het
Vw2000.
1.2.5 Migrantenbeleid steeds strenger
Op 1 juli 1998 is de Koppelingswet in werking getreden, hierin staat dat
vreemdelingen zonder verblijfsvergunning uitgesloten worden van sociale
voorzieningen.
6
, Ook tijdens het kabinet Rutte ll vind er een wijziging plaats, Wet modern
migratiebeleid / Wet Momi.
1.3 Internationale regelgeving
Veel belangrijke afspraken staan in verdragen, internationale regelgeving. Veel
internationale regels werken door in het nationale Nederlandse recht,
doorwerking van het internationale recht.
1.3.1 Doorwerking internationaal recht
Art. 93 GW, eenieder verbindende bepalingen van verdragen en van
besluiten van volkenrechtelijke organisaties verbindende kracht hebben nadat ze
zijn bekendgemaakt.
Art. 94 GW meld dat internationaalrechtelijke regels voorrang op Nederlandse
regels die daarvan afwijken. Als er bevorderen, stimuleren, uitvoeren etc. in de
tekst staan zijn ze eenieder verbindend.
1.3.2 Europese Unie
De verdragen en de regelgeving zijn afkomstig van de Europese Unie. De EU is
een bijzondere supranationale organisatie, waarbij de aangesloten lidstaten
bevoegdheden hebben afgestaan aan de organen van de EU en sprake is van
verregaande vorm van samenwerking met organen.
Met het verdrag van Amsterdam is een nieuw beleidsterrein gecreëerd, Ruimte
van vrijheid, veiligheid en Recht. Hierdoor werd de samenwerking op het
gebied van visa, asiel en immigratie supranationaal.
Richtlijn worden binnen een door de EU gestelde termijn omgezet in een
nationale wetgeving, waarna ze kunnen toegepast.
Verordeningen zijn afkondigt door de EU direct van toepassing in lidstaten en
zijn van algemene strekking.
Aparte afspraken die sommige lidstaten van de EU maken met elkaar over de
buitengrenzen worden vastgelegd in de Schengenovereenkomst. Tevens zijn in
de overeenkomst van Dublin afspraken neergelegd over de behandeling van
asielaanvragen.
1.4 Ketenpartners
Er zijn een aantal organisaties die raakvlakken heeft met migratie- ofwel
vreemdelingenrecht.
1.4.1 Immigratie- en Naturalisatiedienst
Ook wel de IND genoemd valt onder het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Zij
voeren het vreemdelingenbeleid uit van de 1 e en 2e kamer. De belangrijkste taak
van de IND is het toetsen van aanvragen op het gebied van asiel, regulier en
naturalisatie van migranten aan het geldende beleid.
De organisatie is verdeeld in een hoofd-, een staf- en een klantdirectie. Het
hoofd van de organisatie bestaat uit bureauondersteuning en communicatie. De
staf afdeling bestaat uit uitvoeringsstrategie en advies, informatievoorziening,
middelen en controle en personeelszaken. De klantdirectie bestaat uit asiel,
7