SV door Kelly Miao
Artikel 1 – De (ir)rationaliteit van de beslisser
7 assumpties van de rationele keuze theorie =
1. Primaat van eigen opbrengsten
2. Maximalisatie
3. Maximaal gebruik van informatie
4. Perfect incalculeren van onzekerheid
5. Rekening (verdisconteren) houden met de toekomst
6. Stabiele voorkeuren
7. Emoties spelen geen rol
Assumptie #1 eigenbelang
Binnen de economie gaan ze er vooral vanuit dat mensen voor hun eigenbelang gaan maar uit
onderzoek is gebleken dat mensen wel degelijk belangen voor anderen voor ogen kunnen
hebben (bloed doneren of geld overmaken naar een goed doel). Eigenbelang wordt dus
overschat, ook wel mythe van eigenbelang genoemd.
Het lijkt accurater om te stellen dat mensen een afweging maken tussen eigenbelang en belang
voor anderen (sociale nutsmodel), dit verschil per persoon, per situatie.
Wanneer het belang van anderen ter sprake komt, vallen al gauw de woorden “eerlijkheid” en
“rechtvaardigheid”. Mensen geven vaak de voorkeur aan een distributieve rechtvaardigheid
waarbij de verdeling van opbrengsten gelijk staat tot de geleverde inspanningen. Zowel
overbetaling als onderbetaling is vervelend.
Verder heb je nog de procedurele rechtvaardigheid: gaat niet om de uitkomsten maar om de
manier hoe de uitkomsten tot stand zijn gekomen. Dit is soms nog belangrijker dan distributieve.
Assumptie #2 Maximalisatie
Mensen streven niet altijd naar het maximale, ze nemen vaak genoegen met een voldoende
resultaat ookal is dit wellicht niet het beste resultaat. Er is wel een behoefte naar maximalisatie
(veel keuzes, wordt gewaardeerd) maar het leidt niet altijd tot tevredenheid. è Choice overload
phenomenon
Maximizers = zij gedragen zich naar de assumptie van maximalisatie. Ze willen altijd het beste.
Satisficer = zijn tevreden met iets wanneer het ‘goed genoeg’ is.
Maximizers zochten meer informatie voor en na de keuze, vergeleken meer met anderen en
(daardoor) vaker spijt ervaren en minder tevreden met hun leven. Want na het afstuderen hadden
maximizers gemiddeld een betere salaris maar waren niet per se tevredener of gelukkiger).
Assumptie #3 Maximaal gebruik van informatie
Begrensde rationaliteit = binnen onze cognitieve beperkingen maken we een zo goed mogelijke
keuze op basis van zoveel mogelijk informatie
Satisficing regel = alle alternatieven worden één voor één bekeken, de eerste die goed genoeg is,
wordt gekozen
Als er meer informatie beschikbaar is dan mensen kunnen verwerken à dan passen ze
eenvoudigere regels toe.
Soms maken we ook keuzes op basis van onze gewoontes wanneer we op automatische piloot
dingen doen à subtiele cues in de omgeving kunnen dan effectief zijn
, Assumptie #4 Perfect incalculeren van onzekerheid
Onze inschattingen zijn verre van perfect omdat we ten eerste vaak overmatig optimistisch zijn in
onze beslissingen (onrealistisch optimisme) en ten tweede omdat we gebruik maken van
bepaalde heuristieken =
Beschikbaarheidsheuristiek = inschatting laten leiden door het gemak waarmee we een
soortgelijke situatie kunnen oproepen
Representativiteitsheuristiek = inschattingen laten leiden door de mate waarin een situatie lijkt op
een situatie waar we eerdere kennis over hebben (representatie van zelfde situatie)
Ankering- en aanpassingsheuristiek = bij een schatting maken mensen vaan een initiële
inschatting die vervolgens aangepast wordt door het voorstel dat opgelegd wordt
Zekerheidseffect = kosten/opbrengsten die zeker zijn, zwaarder laten meewegen
Om zekerheid te garanderen vermijden mensen liever ook situaties en keuzeopties die ambigu
zijn. Bovendien blijken mensen slecht in het doordenken van onzekere keuzeopties, dit bleek uit
een klassiek experiment over tentamen wel/niet halen en wel/niet op vakantie gaan:
Groep 1: moest voorstellen tentamen gehaald
Groep 2: voorstellen tentamen niet gehaald
Groep 3: tentamen wel of niet gehaald, nog onzeker
Het bleek dat groep 3 niet wist of ze dan een vakantie wilden boeken of niet. Terwijl in de 2
andere groepen wel een vakantie zouden boeken. Het zou helemaal niet uit moeten maken dus
als je nog niet weet of je een tentamen haalt of niet. è hieruit blijkt dat we slecht zijn in het
doordenken van onzekere opties.
Assumptie #5 rationeel verdisconteren van de toekomst
Mensen hebben liever nu 100 euro dan over een maand, dat is begrijpelijk en rationeel.
Maar als we mensen de keuze voorleggen nu 100 euro of over een maand 110 euro, kiezen ze
nog steeds voor 100 euro nu. Dit gaat dus in tegen de rationele keuzetheorie die stelt dat we
goed rekening kunnen houden met de toekomst.
Thaler geeft een verklaring hiervoor:
Doener = streeft korte termijndoelen na
Planner = lange termijndoelen verwezenlijken
Wilskracht kunnen we vaak nog even opbrengen maar leidt uiteindelijk tot wilsuitputting
waardoor we alsnog toegeven aan onze (doener)impulsen.
Construal level theory: geeft inzicht in de verschillen tussen lange- en kortetermijnperspectieven
Korte termijn = onze overwegingen laten leiden door overwegingen die te maken hebben met de
haalbaarheid en korte termijn bevrediging van behoeften
Lange termijn = keuze laten leiden door overwegingen die te maken hebben met wenselijkheid,
principes en idealen
Assumptie #6 Stabiele voorkeuren
Voorkeuren lijken niet stabiel te zijn. Vaak zijn ze heel makkelijk te beïnvloeden door de vraag
anders te presenteren. Ook als er een vergelijkingscontext is, maken mensen een andere keuze
dan als er geen vergelijkingscontext is. Dit komt doordat mensen zonder vergelijkingscontext niet
weten op welke factoren ze moeten letten, of iets duur/goedkoop, veel/weinig is.
Als uitkomst negatief gepresenteerd wordt à meer risico
Artikel 1 – De (ir)rationaliteit van de beslisser
7 assumpties van de rationele keuze theorie =
1. Primaat van eigen opbrengsten
2. Maximalisatie
3. Maximaal gebruik van informatie
4. Perfect incalculeren van onzekerheid
5. Rekening (verdisconteren) houden met de toekomst
6. Stabiele voorkeuren
7. Emoties spelen geen rol
Assumptie #1 eigenbelang
Binnen de economie gaan ze er vooral vanuit dat mensen voor hun eigenbelang gaan maar uit
onderzoek is gebleken dat mensen wel degelijk belangen voor anderen voor ogen kunnen
hebben (bloed doneren of geld overmaken naar een goed doel). Eigenbelang wordt dus
overschat, ook wel mythe van eigenbelang genoemd.
Het lijkt accurater om te stellen dat mensen een afweging maken tussen eigenbelang en belang
voor anderen (sociale nutsmodel), dit verschil per persoon, per situatie.
Wanneer het belang van anderen ter sprake komt, vallen al gauw de woorden “eerlijkheid” en
“rechtvaardigheid”. Mensen geven vaak de voorkeur aan een distributieve rechtvaardigheid
waarbij de verdeling van opbrengsten gelijk staat tot de geleverde inspanningen. Zowel
overbetaling als onderbetaling is vervelend.
Verder heb je nog de procedurele rechtvaardigheid: gaat niet om de uitkomsten maar om de
manier hoe de uitkomsten tot stand zijn gekomen. Dit is soms nog belangrijker dan distributieve.
Assumptie #2 Maximalisatie
Mensen streven niet altijd naar het maximale, ze nemen vaak genoegen met een voldoende
resultaat ookal is dit wellicht niet het beste resultaat. Er is wel een behoefte naar maximalisatie
(veel keuzes, wordt gewaardeerd) maar het leidt niet altijd tot tevredenheid. è Choice overload
phenomenon
Maximizers = zij gedragen zich naar de assumptie van maximalisatie. Ze willen altijd het beste.
Satisficer = zijn tevreden met iets wanneer het ‘goed genoeg’ is.
Maximizers zochten meer informatie voor en na de keuze, vergeleken meer met anderen en
(daardoor) vaker spijt ervaren en minder tevreden met hun leven. Want na het afstuderen hadden
maximizers gemiddeld een betere salaris maar waren niet per se tevredener of gelukkiger).
Assumptie #3 Maximaal gebruik van informatie
Begrensde rationaliteit = binnen onze cognitieve beperkingen maken we een zo goed mogelijke
keuze op basis van zoveel mogelijk informatie
Satisficing regel = alle alternatieven worden één voor één bekeken, de eerste die goed genoeg is,
wordt gekozen
Als er meer informatie beschikbaar is dan mensen kunnen verwerken à dan passen ze
eenvoudigere regels toe.
Soms maken we ook keuzes op basis van onze gewoontes wanneer we op automatische piloot
dingen doen à subtiele cues in de omgeving kunnen dan effectief zijn
, Assumptie #4 Perfect incalculeren van onzekerheid
Onze inschattingen zijn verre van perfect omdat we ten eerste vaak overmatig optimistisch zijn in
onze beslissingen (onrealistisch optimisme) en ten tweede omdat we gebruik maken van
bepaalde heuristieken =
Beschikbaarheidsheuristiek = inschatting laten leiden door het gemak waarmee we een
soortgelijke situatie kunnen oproepen
Representativiteitsheuristiek = inschattingen laten leiden door de mate waarin een situatie lijkt op
een situatie waar we eerdere kennis over hebben (representatie van zelfde situatie)
Ankering- en aanpassingsheuristiek = bij een schatting maken mensen vaan een initiële
inschatting die vervolgens aangepast wordt door het voorstel dat opgelegd wordt
Zekerheidseffect = kosten/opbrengsten die zeker zijn, zwaarder laten meewegen
Om zekerheid te garanderen vermijden mensen liever ook situaties en keuzeopties die ambigu
zijn. Bovendien blijken mensen slecht in het doordenken van onzekere keuzeopties, dit bleek uit
een klassiek experiment over tentamen wel/niet halen en wel/niet op vakantie gaan:
Groep 1: moest voorstellen tentamen gehaald
Groep 2: voorstellen tentamen niet gehaald
Groep 3: tentamen wel of niet gehaald, nog onzeker
Het bleek dat groep 3 niet wist of ze dan een vakantie wilden boeken of niet. Terwijl in de 2
andere groepen wel een vakantie zouden boeken. Het zou helemaal niet uit moeten maken dus
als je nog niet weet of je een tentamen haalt of niet. è hieruit blijkt dat we slecht zijn in het
doordenken van onzekere opties.
Assumptie #5 rationeel verdisconteren van de toekomst
Mensen hebben liever nu 100 euro dan over een maand, dat is begrijpelijk en rationeel.
Maar als we mensen de keuze voorleggen nu 100 euro of over een maand 110 euro, kiezen ze
nog steeds voor 100 euro nu. Dit gaat dus in tegen de rationele keuzetheorie die stelt dat we
goed rekening kunnen houden met de toekomst.
Thaler geeft een verklaring hiervoor:
Doener = streeft korte termijndoelen na
Planner = lange termijndoelen verwezenlijken
Wilskracht kunnen we vaak nog even opbrengen maar leidt uiteindelijk tot wilsuitputting
waardoor we alsnog toegeven aan onze (doener)impulsen.
Construal level theory: geeft inzicht in de verschillen tussen lange- en kortetermijnperspectieven
Korte termijn = onze overwegingen laten leiden door overwegingen die te maken hebben met de
haalbaarheid en korte termijn bevrediging van behoeften
Lange termijn = keuze laten leiden door overwegingen die te maken hebben met wenselijkheid,
principes en idealen
Assumptie #6 Stabiele voorkeuren
Voorkeuren lijken niet stabiel te zijn. Vaak zijn ze heel makkelijk te beïnvloeden door de vraag
anders te presenteren. Ook als er een vergelijkingscontext is, maken mensen een andere keuze
dan als er geen vergelijkingscontext is. Dit komt doordat mensen zonder vergelijkingscontext niet
weten op welke factoren ze moeten letten, of iets duur/goedkoop, veel/weinig is.
Als uitkomst negatief gepresenteerd wordt à meer risico
