100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
samenvatting hoofdstuk 4 psychiatrie en filosofie €2,99
In winkelwagen

Samenvatting

samenvatting hoofdstuk 4 psychiatrie en filosofie

 197 keer bekeken  1 keer verkocht

samenvatting psychiatrie en filosofie hoofdstuk 4: Michel Foucault voorbij antipsychiatrie: macht, vrijheid en de mens in de maak

Voorbeeld 2 van de 3  pagina's

  • Nee
  • Hoofdstuk 4
  • 13 januari 2016
  • 3
  • 2015/2016
  • Samenvatting
Alle documenten voor dit vak (4)
avatar-seller
mavans
Michel Foucault voorbij antipsychiatrie: macht, vrijheid
en de mens in de maak (G. Glas)
De Franse filosoof Michel Foucault (1926-1984) wordt in de psychiatrie vaak
geassocieerd met de antipsychiatriebeweging uit de jaren ‘60 en ‘70. De
antipsychiatrie was gebaseerd op het idee dat de psychiatrie vooral een politiek
middel was tot onderdrukking en sociale exclusie, met de psychiatrische stoornis
niet als medisch probleem maar als bedrieglijke ‘mythe’. De link tussen Foucault
en de antipsychiatrie is selectief en gebaseerd op een klein deel van het vroege
werk van Foucault over de geschiedenis van de waanzin.

Neurochemische en genetische verklaringen voor psychiatrische stoornissen zijn
dominant, maar hebben nog weinig compleet opgeleverd voor patiënten. De
relevantie van evidence-based medicine en randomized controlled trials wordt
superieur geacht, wat een nadeel oplevert voor minder goed op deze manier te
onderzoeken behandelingen (o.a. psychotheratie).

De afgelopen decennia kennen een ongebreidelde toename van mensen met
ADHD, autisme en stemmingsstoornissen. Deze ontwikkelingen rechtvaardigen
een filosofische analyse van de huidige psychiatrie. De ideeën van Foucault en
enkele van zijn aanhangers over de manier waarop kennis, macht, vrijheid en
onderdrukking nauw met elkaar zijn verweven, en direct gerelateerd zijn aan de
manier waarop de mens zich gedraagt, voelt en over zichzelf denkt, bieden
hierbij houvast. Zijn filosofie gaat voorbij tegenstellingen waar zowel de
antipsychiatrie als de op neurowetenschappen gebaseerde biologische
psychiatrie hun bestaansrecht vandaan halen. Het strikte onderscheid tussen
medisch en sociaal, onderdrukking en vrijheid en waarheid en ideologie blijft niet
overeind.

Je antipsychiatrische beweging die in de jaren ’60 ontstond was onder invloed
van o.a. Kees Trimbos in Nederland en Thomas Szasz in de VS. Szasz (1961)
beweerde onder andere dat psychiatrische ziekten niet bestonden aangezien er
geen biologische afwijkingen aantoonbaar waren bij mensen gediagnosticeerd
met bijvoorbeeld schizofrenie. Laing (1960) was juist kritisch tegenover een
medisch-wetenschappelijke benadering van de psychiatrie, die volgens hem nooit
de ware aard van psychiatrische problematiek zou kunnen blootleggen. Hiervoor
waren interpretatieve en psychoanalytische methoden geschikter en niet
natuurwetenschappelijke kennis over bijvoorbeeld de genetica of neurobiologie
van schizofrenie. Een bevrijding van het juk van de psychiatrie was voor de
antipsychiatrie niet alleen een letterlijke bevrijding en fysieke bevrijding uit de
barbaarse psychiatrische instellingen, maar ook een psychologische bevrijding
van het beperkende medische jargon, de stigma’s, labels, diagnosen en
reductionistische verklaringsmodellen, die een oorspronkelijke identiteit in hun
greep hielden.

Histoire de la folie à l’âge classique: in 1961 door Foucault geschreven. Hierin
analyseert hij enkele historische periodes (de Klassieke tijd (17 en 18 e eeuw) en
de moderne tijd (19 en 20e eeuw)). Volgens Foucault kon de psychiatrie alleen
ontstaan nadat grote instellingen gebouwd werden (Klassieke tijd) waar al het
tuig werd opgesloten (Le grand renfermement). De gevangenen weken allemaal
af van de norm van rationeel gedrag uit die tijd, waanzin werd beschouwd als een
variant van irrationaliteit en immoreel gedrag.

, In de moderne tijd krijgt Le Grand Renfermement een wetenschappelijke
legitimatie. De ‘waanzinnige’ werd niet alleen opgesloten maar werd ook object
van wetenschappelijk onderzoek en werd gemedicaliseerd. De waanzin als een
sociaal en moreel probleem wordt nu begrepen als een pathologische afwijking
van de menselijke natuur: een psychiatrische ziekte. Foucault betoogt dat
modernde medische behandelingen werden ingezet om afwijkingen van de
conventionele moraal van de bourgeoisie te corrigeren.
Histoire de la folie had niet alleen als doel om de waanzin in die verschillende
periodes te typeren, maar de waanzin werd tevens een middel tot een
filosofische analyse van historisch gesitueerde veranderingen in rationaliteit en
normen van redelijkheid.

In Histiore de la folie ziet Foucault macht nog als iets dat onderdrukt en de
waarheid verbloemt: macht ontkent, verduistert en verstikt. Halverwege de jaren
’70 gaat hij op een andere manier kijken naar macht en de relatie met waarheid
en kennis. Hij stelt dat waarheid en kennis altijd verbonden zijn met
machtsrelaties. Waarheid is contingent, gebonden aan lokaal gebruik en
machtverhouding-en. Een authentieke zuivere ervaring als fundament voor
kennis, zoals die te vinden is bij de fenomenologie en het existentialisme, wijst hij
af: achter het masker vind je nooit het ware gelaat maar steeds weer een nieuw
masker.

Wat psychiatrisch ziek genoemd wordt, is volgens Szasz niet ‘echt’ ziek in de
medische zin, maar valt in de categorie sociale of morele problemen, aangezien
er geen biologische afwijkingen aantoonbaar zijn. Zijn conceptie van ziekte is
daarmee ahistorisch en universeel, en de psychiatrie zou ‘de waarheid’ achter de
opervlakkige verschijnselen verduisteren en maskeren.

De interpretaties van invloedrijke antipsychiaters oals Laing en Szasz zijn
gebaseerd op basis van principes van een non-ideologische, universele
rationaliteit, die losstaat van tijdelijke, historisch gesitueerde maatschappelijke
verhoudingen.

De antipsychiatrie heeft een aantal belangrijke veranderingen in de psychiatrie
teweeg gebracht:
- Er ontstond een opkomst van biomedisch georiënteerde psychiaters die de
biologische aspecten van psychiatrische ziekten benadrukten.
- De biologische psychiatrie kreeg een steeds belangrijkere plaats in de
psychiatrie.
- Emancipatie van de patiënten kwam op gang (zichtbaar door
patiëntenverenigingen)
- De Wet BOPZ in 1994.
- Psychiatrische zorg verschoof van de geïsoleerde instellingen naar de
samenleving. (mede door komst antipsychotica en kritiek)

Het zijn niet alleen meer de paria’s van de samenleving die gek verklaard worden
en sociaal uitgesloten worden; iedereen kan een psychiatrische stoornis krijgen.
De grote verschuivingen vereisen een nieuwe analyse van macht, onderdrukking
en vrijheid om de sociale, politieke en economische functie van de huidige
psychiatrie te belichten. Foucault biedt hierbij houvast.

Foucault nam afscheid van de antipsychiatrische visie op macht, die begrepen
wordt in termen van de macht van de staat die geweldadig is, verbiedt,

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mavans. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 48072 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€2,99  1x  verkocht
  • (0)
In winkelwagen
Toegevoegd