Essay over crisismaatregelen bij een psychiatrisch patiënt waarbij wordt ingezoomd op de ethiek in de zorg.
Uitgewerkt volgens het beoordelingsformulier en beoordeeld met een 'goed'
CRISISMAATREGELEN BIJ EEN
PSYCHIATRISCH
Inleiding.
PATIËNT.
GGZ-instellingen voeren al 16 jaar actief beleid om stress en dwang in de zorg te
verminderen. Crisismaatregelen zijn een veelbesproken onderwerp in de Nederlandse zorg.
Een essay over ethiek in de zorg.
Het toepassen van crisismaatregelen heeft grote gevolgen voor zowel patiënten als
zorgverleners. Het roept gevoelens van angst, controleverlies, kwetsbaarheid en schaamte
op en kan nadelig zijn voor de therapeutische relatie.
Casuïstiek: Patiënt Colin (31 jaar). Sinds 10 jaar is Colin gediagnosticeerd met schizofrenie
gedesorganiseerde type en lijdt hij aan recidiverende psychoses. Deze psychoses hebben in
het verleden geresulteerd in meerdere gedwongen opnames en uithuiszetting. Colin heeft
naast schizofrenie last van verzamelwoede en zelfverwaarlozing. Colin is sinds kort
opgenomen bij het RIBW. Hier laat hij therapieontrouw gedrag zien. Doordat hij zijn
medicatie niet gestructureerd inneemt, schommelen zijn clozapine-spiegels en beland hij
regelmatig in een psychose. Dit leidt tot seksueel overschrijdend gedrag, achterdocht en
zowel verbale als fysieke agressie. Daarnaast zijn er beïnvloedbare middelen aanwezig.
Medecliënten en verpleging ervaren regelmatig hinder van het gedrag van Colin en dit gaat
van kwaad tot erger, hij slaat met deuren en bedreigt zijn medecliënten met gevaarlijke
voorwerpen. De situatie loopt nu toch echt uit de hand. De verpleegkundige spreekt Colin
aan op bovenstaande situatie. Hij reageert boos en niet begripvol.
De verpleegkundige vraagt zich af hoe ze moet handelen in deze situatie…
‘’Het gebruik van dwang en drang kan leiden tot een spanning tussen het respect van de
zorgverlener voor de vrijheid van de zorgvrager en het gebruik van dwang en/of drang.’’
(Pietersz, 2013)
In hoeverre vindt de verpleegkundige het ethisch verantwoord dat een psychiatrisch patiënt
een crisismaatregel moet ondergaan indien dit medisch noodzakelijk is?
Langdurige zorg.
Bovenstaande casus valt binnen de langdurige zorg. Het betreft in deze casus een cliënt met
een beperking in het zelfstandig wonen en de behoefte aan permanent toezicht. De
beschreven ziektebeelden zorgen voor beperkingen in zelfzorg. (CIZ, 2021)
Iemand komt in de langdurige geestelijke gezondheidszorg terecht wanneer er langer dan 3
jaar sprake is van behandeling en/of verblijf bij een instelling. (Zorgwijzer, 2021)
Zorgethiek.
Vanuit ethisch perspectief is de toepassing van dwang de afgelopen jaren een belangrijk
item geweest. Tot op de jaren 60 van de vorige eeuw werd dwang als acceptabel
beschouwd, omdat patiënten gezien werden als wilsonbekwaam waarbij dwang een nuttige
vorm van behandeling was. In de afgelopen 50 jaar is de autonomie van de patiënt veel
belangrijker geworden en ligt de nadruk op de vraag ‘Wanneer is dwang gerechtvaardigd?’
(Tijdschrift voor psychiatrie, 2021)
Autonomie, niet-schaden en rechtvaardigheid.
De principe-ethiek gaat ervanuit dat voor het toepassen van dwang afwegingen van belang
zijn. In de principe-ethiek wordt uitgegaan van 4 morele principes: Respect voor autonomie,
weldoen, niet-schaden en rechtvaardigheid (Beauchamp & Childress, 2020).
, Een psychische stoornis kan het vermogen om zelfstandig beslissingen te nemen
beïnvloeden. In vorige decennia is de autonomie van patiënten als belangrijk beschouwt in
de zorg: De wil van de patiënt is wet. Maar dit betekent niet dat alles wat de patiënt wil ook
gebeuren zal. Dit betekent dat als de patiënt iets niet wil, het in principe niet zal gebeuren.
Maar als het in de zorg draait om de wil van de patiënt is het wel van belang dat de patiënt
wilsbekwaam is geacht (Hein & Hondius, 2017).
Dwang en drang zijn niet bedoeld om de autonomie van de patiënt af te nemen maar juist
om deze te bevorderen om zo gevaren te voorkomen.
Autonomie heeft verschillende kanten; aan de ene kant is het de wens van zorgprofessional
om de patiënt te zien als een persoon die recht heeft op het maken van eigen afwegingen en
het opkomen voor eigen belangen. Aan de andere kant houdt de psychiatrische setting juist
dat patiënten hier niet aan kunnen voldoen doordat ze simpelweg niet in staat zijn wegens
psychiatrische problematiek. Het principe rechtvaardigheid houdt in dat gelijke gevallen gelijk
behandeld moeten worden.
Het eerste argument waarom de zorgprofessional de keuze van de patiënt moet accepteren
om geen crisismaatregel in te zetten, is dat je respect moet hebben voor de autonomie van
de patiënt ook als dit betekent dat ze een behandeling weigeren. (KNMG, z.d.). In de casus
komt naar voren dat de patiënt duidelijk aangeeft geen behandeling te willen aangaan.
Het tweede argument sluit hier mooi bij aan. Je moet als zorgprofessional het niet-schaden
principe in acht nemen en bij alles wat hij/zij doet een afweging maken, wat levert het op en
welke schade kan er ontstaan? Niet-schaden vraagt van professionals om geen handelingen
te verrichten die schadelijk kunnen zijn. Dus in deze casuïstiek betekent dit dat er geen
crisismaatregel mag worden ingezet omdat dit de patiënt schaadt.
Therapeutische relatie.
De behandeling van psychische stoornissen zijn vooral succesvol wanneer er wordt
samengewerkt vanuit een vertrouwensvolle, resultaatgerichte relatie. Het is hierin van belang
dat er bij beide partijen overeenstemming is over de taken, plan van aanpak en doelen van
de therapie. Alleen zo kan er worden samengewerkt om deze doelen na te streven. In een
recent literatuuronderzoek waarbij verschillende resultaten werden verzameld, werd er
aangetoond dat een gunstige therapeutische relatie kan leiden tot symptoomreductie binnen
de ambulante hulpverlening. De patiënt voelt zich hierin een kartrekker en neemt initiatief
voor eigen zorgproces. (Groenendijk et al., 2017)
Het derde argument waarom de zorgverlener de keuze van de patiënt moet accepteren om
geen crisismaatregel in te zetten, is dat het toepassen van crisismaatregelen een negatief
effect hebben op de therapeutische relatie met de zorgverlening. Een slechte therapeutische
relatie heeft gelijk schadelijk effect op de patiënt. Dit is iets wat je wilt voorkomen in de
behandeling van een psychiatrisch patiënt waarin het opbouwen van een vertrouwensband
cruciaal is. Het inzetten van verplichte zorg kan dus ook een nadelig effect hebben op de
patiënt en de situatie doen verergeren. (Richtlijn Dwang en drang in de GGZ, 2016). Om
deze redenen ben ik niet voor het inzetten van crisismaatregelen. Kort door de bocht zou het
betekenen dat je, na de verplichte zorg, weer helemaal opnieuw moet beginnen over, van,
voor de vertrouwensband en therapeutische relatie met de patiënt. Dit is in mijn opzicht te
nadelig voor de patiënt en zijn/haar psychiatrische aandoening.
1
Essay Britt Heusinkveld | Hogeschool Viaa
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper brittoss. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
