Psychologie
College 1 – waarneming
Waarneming
Alles wat we zien komt binnen via ons netvlies. Je hersenen bepalen wat je uiteindelijk gaat
zien. Zo kan het dat 2 mensen die naar hetzelfde kijken, toch verschillende dingen zien. Dit
komt door de interferentie van de hersenen. Dit betekent dat je hersenen geven betekenis
aan datgene dat wordt waargenomen.
Wat je waarneemt, is afhankelijk van wat je hersenen het meest logisch vinden.
Filosofische basisprincipes
Aristoteles → als we geboren worden, weten we niets. Alles wat we weten is aangeleerd door
onze ervaringen. Deze ervaringen doen we op via de zintuigen. Als kind leren we naast lopen
en praten, ook waarnemen. Hierdoor snappen we bepaalde vormen etc.
Plato en Socrates → door onze zintuigen, kunnen we nooit zien hoe iets echt is. Onze
zintuigen geven een interpretatie, ze kiezen hoe we iets zien. Dus kunnen we niet iets van
beide dimensies zien waardoor onze waarneming als belemmering gezien wordt.
Immanuel Kant → er zijn twee werelden, de noumenale wereld en de fenomenale wereld. De
noumenale wereld is de wereld zoals deze in werkelijkheid is. De fenomenale wereld is de
wereld zoals deze in ons bewustzijn wordt waargenomen.
David Hume → associatiefilosofie ⇒ mensen zijn geneigd om ideeën met elkaar te
associëren. Als twee waarnemingen gelijktijdig optreden, dan wordt de associatie hierbij
versterkt. Doordat we dingen met elkaar in verband brengen, kunnen we leren en de wereld
om ons heen begrijpen.
Audio
Doordat een beeld verandert, verandert de audio ook. Dit is natuurlijk niet zo. Onze hersenen
doen een aanname door datgene wat ze waarnemen waardoor we iets anders horen.
Gestalttheorie
We nemen de wereld waar in gehelen, waardoor het voor ons logisch is. Waarneming vindt
direct plaats. De relaties die bestaan in de omgeving in tijd en ruimte zijn zo dat onze
hersenen die direct oppikken.
De meest voorkomende wetten binnen de Gestalttheorie:
- De wet van nabijheid → dingen die dichtbij elkaar staan, horen bij elkaar. Als je
bijvoorbeeld mensen op straat ziet die dichtbij elkaar staan, denken we ook dat die
mensen bij elkaar horen.
- De wet van gelijkheid → dingen die er hetzelfde uitzien, horen bij elkaar. Als je
bijvoorbeeld iemand ziet lopen met een rood pak, en een paar minuten later weer
iemand met een rood pak, denken onze hersenen dat ze iets met elkaar te maken
hebben.
- De wet van goede voortzetting/continuïteit → lijnen trekken we onbewust door.
Ookal zien we een deel niet meer, gaan we ervan uit dat deze er wel is. Dit vinden we
logischer, maar het hoeft niet zo te zijn.
- De wet van aanvulling/geslotenheid → onze hersenen vinden het fijn om iets in een
geheel te zien. Daarom vullen we de ontbrekende delen in.
,Beweging
Onze hersenen hebben een grote module die verantwoordelijk is voor het registreren van
beweging. Onze hersenen zullen bewegingen snel registreren. Hoe we naar de wereld kijken
wordt allemaal bepaalt door hoe onze hersenen getraind zijn. Dit komt door alle ervaringen
die we hebben opgedaan. Het heeft allemaal te maken met welk perspectief je naar de wereld
kijkt.
Doordat sommige aannames sterker zijn dan anderen, kunnen we een ander beeld zien.
Ames Room ⇒ in Ames Room wordt dit duidelijk doordat de aanname dat ruimtes parallel
zijn sterker is dan de aanname dat mensen niet van vorm kunnen veranderen. Omdat de
aanname van de ruimte sterker is, lijkt het alsof de mensen van vorm veranderen terwijl de
ruimte scheef is.
Paper dragon ⇒ we hebben de aanname dat gezichten bol zijn, zodra een gezicht hol is, lijkt
het alsof het met je meebeweegt.
, College 2 – waarneming
Het phi fenomeen
We zijn zo goed getraind in beweging zien, dat we het ook zien als dit er niet is. Dit noemen
we het phi fenomeen. Het phi fenomeen laat zien hoe onze hersenen bewegend beeld
verwerken. Neem bijvoorbeeld lampjes die in een cirkel staan en om en om oplichten. We
nemen dan waar dat er 1 stip is die beweegt, maar dit is dus niet zo. We zien dus beweging
wat er niet is.
Subliminale perceptie
Wanneer je een frame ergens doorheen monteert, wat zo snel aangeboden wordt dat je het niet
(bewust) ziet, is er sprake van subliminale perceptie. Sub betekent onder, en liminaal
betekent bewustzijnsniveau. Subliminale perceptie betekent dus eigenlijk dat er iets
aangeboden wordt onder je bewustzijnsniveau. Het effect is minimaal en is er alleen als je
open staat voor de boodschap
Priming
Hoe vaker we iets zien of horen, hoe positiever onze houding daarover wordt/hoe leuker we
het vinden. Dit noemen we priming. We worden onbewust beïnvloed door allerlei signalen
die we binnenkrijgen, bijvoorbeeld muziek of billboards. Het kan ook zijn dat je iets té vaak
ziet, waardoor je er juist een negatief beeld over krijgt (bijvoorbeeld als je een liedje te vaak
hoort).
Hersenen
Volgens Piet Vroon zijn er 3 hersengebieden:
- Hersenstam
• De hersenstam is verantwoordelijk voor alle vitale functies, de functies die de
basis vormen om in leven te blijven (ademhaling, hartslag).
- Limbisch systeem
• Het limbisch systeem zit om de hersenstam heen. Het is gevoelig voor
behoeftebevrediging, beloning en emotie.
• Hier bevindt zich ook de amygdala. Deze is verantwoordelijk voor angst en
alertheid.
- Neocortex
• De neocortex zit aan de buitenkant. Het is verantwoordelijk voor planning,
consequenties overzien en de fijne motoriek. Ook zorgt het ervoor dat
bijvoorbeeld je je behoeftebevrediging in bedwang blijft.
• De neocortex blijft lange tijd ontwikkelen. Hierdoor kan je Limbisch systeem
vaak dominanter zijn.
We zijn niet goed in mentale rotatie. Als een paar dingen op de goede plek zitten, vinden we
al dat iets klopt, maar als je het beeld dan weer omdraait klopt het helemaal niet.
Als we geboren worden, zien we eigenlijk alleen maar vlekken. Zo zijn bijvoorbeeld de ogen
twee vlekken en de mond is ook een vlek. Het eerste wat we leren waarnemen zijn gezichten.
Bij kindertekeningen is daarom het gezicht het meest uitgewerkt.
Pareidolie betekent dat je overal gezichten in herkent. Dit is omdat we het kennen. Als we
drie vlekken zien, waarvan twee kleinere en één grotere eronder, herkennen we hier al meteen
een gezicht in.