Samenvatting
Samenvatting Hoofdstuk 3 thema's maatschappijleer
Dit is een Samenvatting vanHoofdstuk 3 thema's maatschappijleer
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
3.1 Wat is democratie?Wat is politiek?
Het maken van keuzes aan de hand van wetten waaraan allen in een staat zijn gebonden.
Gaat over zaken van algemeen belang: veel burgers krijgen er nu of later mee te maken.
(zoals corona, klimaatveranderingen, zorg etc…)
Dilemma: efficiënt bestuur of maximale participatie?
Wil je dat er zo snel mogelijk maatregelen komen of wil je dat iedereen zijn zegje kan
hebben gedaan en dat er een oplossing kan komen die voor zoveel mogelijk tevredenheid
zorgt.
Parlementair stelsel: parlement is het hoogste machtsorgaan
Vaak gecombineerd met een koning: constitutionele monarchie
Presidentieel stelsel: president (direct verkozen) staat aan het hoofd van de regering
mist doorgaans het ontbindingsrecht: kan het parlement dus niet ontslaan
Dictatuur:
- Basiskenmerk: geen duidelijke scheiding tussen de drie machten
- schending van mensenrechten, politieke grondrechten en persvrijheid worden
geschonden, gecensureerd
- Praktisch alle kenmerken van een democratie ontbreken.
- Veel overheidsgeweld, bijvoorbeeld tegen politieke oppositie
Er zijn ideologische, militaire en religieuze dictaturen (theocratieen).
Ideologische dictatuur: baseert het beleid van bestuur op een ideologie van hoe je het
land wilt besturen.
Militaire dictatuur: Het leger heeft de macht, een officier ofzo
Religieuze dictatuur: De leider van een bepaalde geloofsrichting is ook de leider van het
land
,3.1
Politiek gaat over het maken van keuzes waaraan allen in een staat zijn gebonden. De
keuzes worden in algemeen geldende wetten vastgelegd. De meeste onderwerpen
waarmee de politiek zich bezighoudt, zijn van algemeen belang.
Een groot dilemma in de politiek is: efficiënt besturen of voor een maximale participatie?
Efficiënt besturen: doelmatig naar het resultaat kijken, zo snel en daadkrachtig mogelijk.
Maximale participatie: een proces van democratische besluitvorming met een zorgvuldige
afweging van verschillende belangen (duurt dus langer, beschermt belang van burgers).
Een democratie betekent: het volk regeert. Tegenwoordig komt een democratie in de
zuivere vorm eigenlijk nooit meer voor (zoals in athene met volksstemmingen). Sommige
landen gebruiken nog een referendum als vorm van directe democratie: een volksstemming
over een bepaald wetsvoorstel.
In veel landen zien we vormen van indirecte of representatieve democratie met als
basiskenmerk: het volk kiest vertegenwoordigers die de beslissingen nemen en met een
zekere regelmaat bij verkiezingen aan de bevolking verantwoording moeten afleggen over
hun beleid.
!! Deze vorm is praktischer dan een directe democratie omdat
- je met een kleinere groep sneller tot besluiten komt.
- De volksvertegenwoordigers hebben alle tijd om zich in dingen te verdiepen, burgers
hoeven dat dan niet te doen.
- De politieke macht is verdeeld in de trias politica, een democratie moet dus ook een
rechtsstaat zijn, daarin gelden regels voor burgers en de overheid.
Kenmerken democratie zijn:
➢ Er is individuele vrijheid: Vrijheids van meningsuiting en leven zelf inrichten binnen
democratisch vastgestelde wetten.
➢ Er gelden politieke regels. Vrije politieke verkiezingen, alle burgers kunnen kiezen
en mogen verkiesbaar zijn.
➢ Politie en leger hebben wettelijk beperkte bevoegdheden. Nooit zomaar burgers
aanhouden, en geweld alleen in bepaalde situaties.
➢ Er bestaat onafhankelijke rechtsspraak. Rechters staan los van parlement en
regering en hoeven hun uitspraken niet te verantwoorden.
➢ Er bestaat persvrijheid. De massamedia controleren de machthebbers en hebben
de taak het volk goed te informeren.
Parlementaire stelsel:
- daarin is het rechtstreeks gekozen parlement het hoogste rechtsorgaan.
- Op basis van samenstelling ervan wordt er een kabinet geformeerd van ministers en
staatssecretarissen. Deze moeten te allen tijde verantwoording afleggen aan het
parlement en dus indirect aan het volk.
- Landen met een dergelijk primaat voor het parlement hebben meestal wel een
niet-gekozen staatshoofd van wie de macht sterk beperkt wordt door een grondwet.
Is zo’n staatshoofd een koning, dan spreken we van een constitutionele monarchie,
zoals in NL.
, Presidentiële democratie:
- de bevolking kiest niet alleen een parlement, maar ook een president, aan wie de
grondwet veel bevoegdheden toekent. (Zoals vs en Frankrijk)
- President staat aan hoofd van regering, de uitvoerende macht, en kan naar eigen
keuze ministers benoemen en ontslaan.
- Om macht enigszins te beperken, mist hij in de meeste landen het zogenaamde
ontbindingsrecht, het recht om het parlement te ontbinden.
De grondwet laat zien hoe belangrijk de waarden vrijheid en gelijkheid voor een
democratie zijn: iedereen mag meedoen en je mag zelf bepalen op welke manier je
gebruikmaakt van je politieke rechten. Dat we in een democratie leven, zien we als volgt
terug in de grondwet:
➢ Taken en bevoegdheden van de drie politieke machten staan nauwkeurig
beschreven.
➢ Alle Nederlanders vanaf 18 jaar hebben het recht om te stemmen en om verkozen te
worden.
➢ De regels voor de politieke besluitvorming zijn vastgelegd.
➢ De overheid laat de media vrij, maar moet er ook voor zorgen dat de media over de
juiste informatie kunnen beschikken.
Dictatuur
in dictaturen bestaat het eerder genoemde dilemma van efficiënt bestuur versus maximale
participatie nauwelijks. De machthebbers bepalen nagenoeg alles zelf. Kritische participatie
van burgers wordt vaak zelfs onmogelijk gemaakt. In vrijwel alle dictaturen is dan ook sprake
van schendingen van mensenrechten en politiek geweld.
Het basiskenmerk van elke dictatuur is dat: de drie machten - wetgevende, uitvoerende en
wettelijke macht- niet van elkaar gescheiden zijn, maar in handen zijn van een kleine groep
mensen. Dit betekent dat gewone burgers niet of nauwelijks invloed hebben op de politiek,
maar ook dat zij hun rechten, als ze die al hebben, niet kunnen opeisen.
!!Een dictatuur kan daarom nooit een rechtsstaat zijn!!. Het parlement bestaat louter uit
sympathisanten van de machthebbers die met alles akkoord gaan.
Andere kenmerken van een dictatuur zijn:
➢ Er is slechts een beperkte individuele vrijheid. Grondrechten, zoals vrijheid van
godsdienst of het recht op privacy, bestaan meestal niet of maar heel beperkt.
➢ Er is nauwelijks politieke vrijheid. Politieke tegenstanders worden geïntimideerd,
gevangen gezet, gemarteld of vermoord. Soms vinden schijnverkiezingen plaats en
wint de regeringspartij via verkiezingsfraude.
➢ Er is dikwijls overheidsgeweld. De machthebbers verdedigen hun macht met harde
hand. De politie, het leger en vooral de geheime dienst hebben vergaande
bevoegdheden.
➢ Er bestaat geen onafhankelijke rechtspraak. Rechters zijn sympathisanten van de
machthebbers zodat burgers niet kunnen rekenen op bescherming tegen de
overheid. Bij deze zogenoemde ‘politieke processen’ staat de uitkomst dus al van
tevoren vast.
➢ Er is geen persvrijheid. De massamedia en ook kunstuitingen staan onder censuur
van de overheid. Informatie via internet wordt gefilterd en kritische bloggers worden
gearresteerd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper reusinkd. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 57413 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen