Aard, omvang, schade
PROBLEEM 6
Leerdoelen:
1. Wat is de ontwikkeling van (criminologisch) denken over het grote kwaad?
2. Wat zijn de aard en omvang van het grote kwaad?
3. Wat is de schade van het grote kwaad?
4. Wat zijn de verklaringen voor het grote kwaad?
5. Wat zijn de juridische mogelijkheden tegen het grote kwaad?
Bronnen:
- Berckmoes, Eichelsheim, Rutayisire, Richters & Hola
- Houge
- Rafter
- Scheffer
- Simangan
- Smeulers
- Smeulers, Weerdesteijn & Hola
- Smeulers & van Wijk
- Extra websites
Leerdoel 1 Wat is de ontwikkeling van (criminologisch) denken over het grote
kwaad?
Smeulers, A., & Wijk, J. van. (2017). Criminologie van de internationale
misdrijven. Tijdschrift voor Criminologie, 59(1-2), 194-205.
De meest extreme en massale vormen van geweld werden een lange tijd
‘ontkent’ door de criminologie. De klassieke en commune criminologie besteedde
wel veel aandacht aan de kleine en commune criminaliteit, maar niet op het
grote kwaad. Ook het strafrecht bleef lange tijd achter; genocide was ten tijde
van de 2e WO nog niet als dusdanig strafbaar gesteld (‘crime without a name’).
- Na 2e WO verandering: internationale verdragen en oprichting van
tribunalen, genocide
o Het internationale strafrecht is met name bedoeld om misdrijven die
de internationale vrede en veiligheid in gevaar kunnen brengen
strafbaar te tellen en de daders ervan te vervolgen en berechten.
Deze misdrijven worden binnen het strafrecht ‘internationale
misdrijven’ genoemd. De gedachte is dat deze misdrijven zo
extreem zijn (letterlijk misdrijven tegen de menselijkheid) dat de
internationale gemeenschap alsook elke afzonderlijke staat er een
belang bij heeft om ervoor te zorgen dat de daders van deze
misdrijven vervolgd en berecht worden, los van de vraag waar de
misdrijven zijn begaan.
- Oprichting van straftribunalen in Joegoslavië en Rwanda in de jaren ‘90
- Internationaal strafhof opgericht in 1998
- Nu steeds meer aandacht voor terrorisme
Houge, A. B. (2015). Sexualized war violence. Knowledge construction and
knowledge gaps. Aggression and violent behavior, 25, 79-87.
Seksueel oorlogsgeweld is een overkoepelende term dat verwijst naar een
breed repertoire van geweld, zoals verkrachting seksuele slavernij, gedwongen
prostitutie, gedwongen zwangerschap, gedwongen sterilisatie of elke andere
vorm van seksueel geweld.
Een aantal decennia geleden was seksueel oorlogsgeweld onderbelicht en
ondergeanalyseerd. Het werd gezien als een onvermijdelijke consequentie van
oorlog, en daarom was het niet interessant om te onderzoeken. Nu is seksueel
oorlogsgeweld een groeiend onderzoeksgebied, en is het ook steeds meer een
belangrijk onderwerp voor de internationale veiligheidspolitiek. Het is in het
1
, Aard, omvang, schade
bijzonder een relevant gebied voor de criminologie, vanwege de studie naar het
criminaliseringsproces, controle, correctional en social services en de focus op
victimologie.
Het onderzoeksgebied werd eerst vooral geleid door feministische onderzoekers.
Er is ook een verschuiving van kwalitatief naar kwantitatief onderzoek
Leerdoel 2 Wat zijn de aard en omvang van het grote kwaad?
Smeulers, A., & Wijk, J. van. (2017). Criminologie van de internationale
misdrijven. Tijdschrift voor Criminologie, 59(1-2), 194-205.
Internationale misdrijven: zijn zo extreem (misdrijven tegen de
menselijkheid), dat de internationale gemeenschap, en elke afzonderlijke staat er
een belang bij heeft om ervoor te zorgen dat de daders vervolgd en berecht
worden, los van de vraag waar de misdrijven zijn begaan.
Internationaal strafrecht: bedoeld om misdrijven die de internationale vrede
en veiligheid in gevaar kunnen brengen strafbaar te stellen en de daders ervan te
vervolgen en berechten. Deze misdrijven worden binnen het strafrecht
‘internationale misdrijven’ genoemd.
Transnationale grensoverschrijdende misdrijven (zoals drugsdelicten,
mensenhandel en milieudelicten) zijn net als internationale misdrijven via het
nationale strafrecht en andere internationale verdragen vastgesteld. Het
onderscheid ligt erin dat transnationale grensoverschrijdende misdrijven niet
onder de jurisdictie vallen van de internationale strafhoven en tribunalen.
3 soorten internationale misdrijven volgens internationale strafrecht:
1. Genocide: de intentie een groep geheel of gedeeltelijk te vernietigen en
uit te roeien
2. Misdrijven tegen de mensheid: zware geweldsdelicten tegen een
burgerbevolking met een systematisch en wijdverspreid karakter, zoals
massaexecuties en seksueel geweld
Verschil: misdrijven tegen de menselijkheid: kan gewoon gebeuren;
genocide: intentie om een groep uit te roeien
3. Oorlogsmisdrijven: grove schendingen van het oorlogsrecht
Verschil: niet per se tegen een groep, maar meer wanneer het
plaats vindt (misdrijven tegen de mensheid is een geweldsdelict,
oorlogsmisdrijven is gewoon schending van het oorlogsrecht)
Deze zijn gedefinieerd en strafbaar gesteld in de statuten van de internationale
straftribunalen en internationaal strafhof
Voorbeeld geven bij de 3 soorten
Tegenwoordig wordt terrorisme ook vaak gezien als een misdrijf tegen de
menselijkheid en is er een steeds minder scherpe scheidslijn tussen terrorisme en
internationale misdrijven.
4 niveaus die bestudeerd moeten worden:
1. Micro (individu)
2. Meso (groepen en organisaties)
3. Macro (de staat)
4. Politieke verhoudingen en de internationale gemeenschap (extra, nieuw
niveau van onderzoek)
2
, Aard, omvang, schade
Momenteel is er veel onderzoek naar terrorisme, radicalisering en de opkomst
van de Islamitische Staat (IS). Veel onderzoek vindt plaats naar de ‘mind of the
terrorist’ en de daaraan ten grondslag liggende radicaliseringsprocessen.
Oorspronkelijk werd het onderzoek naar terrorisme als een apart specialisme
beschouwd, maar juridisch gezien kunnen terroristische activiteiten vaak als
internationale misdrijven gekwalificeerd worden. Met name door de opkomst van
IS is het onderscheid tussen terrorisme en internationale misdrijven sterk
vervaagd.
- De misdrijven die IS tegen burgers begaat, zijn inmiddels zo systematisch
en grootschalig van aard (massa-executies, grootschalig seksueel geweld,
martelingen) dat zonder enige twijfel sprake is van misdrijven tegen de
menselijkheid.
- Ook het gegeven dat IS een vrij groot grondgebied veroverd heeft en
daarop een eigen Islamitische Staat heeft uitgeroepen, maakt dat de
oorspronkelijke scheiding tussen terrorisme enerzijds en internationale
misdrijven anderzijds niet meer zo scherp te trekken is
Scheffer, D. (2006). Genocide and atrocity crimes. Genocide Studies and
Prevention, 1(3), 229-250.
Regeringen en internationale organisaties bevrijden van de genocidefactor
Regeringen en internationale organisaties moeten bevrijd worden om de term
genocide sneller toe te passen bij het beschrijven en reageren op massamoorden
die een genocidale intentie lijken te hebben (ongeacht of dit gebeurt over een
korte of lange periode) in plaats van beperkt te worden door de noodzaak van
een juridische bevinding dat in feite de misdaad van genocide heeft
plaatsgevonden of plaatsvindt. Er moet onderscheid gemaakt worden tussen
de politieke toepassing van de term genocide en de juridische toepassing van die
term
- Het moet makkelijker worden de term ‘genocide’ te kunnen toepassen in
het beschrijven van en reageren op massamoorden met een vermoedelijke
genocideale intentie
o Nu: beperking door wettelijke vereiste omdat er daadwerkelijk
genocide moet plaatsvinden
- Ze durven pas echt actie te ondernemen als er juridisch is vastgesteld dat
er sprake is van genocide, maar dit is vaak pas maanden nadat de
daadwerkelijke genocide al is gebeurt…
- Beleidsmakers moeten niet beperkt worden door de noodzaak aan een
juridische bevinding dat de genocide echt heeft plaatsgevonden. Wanneer
zo’n juridische bevinding (eindelijk) heeft plaatsgevonden, is de kans ook
groot dat overheden meteen drastische militaire reacties in gang moeten
zetten.
- Scheffer wil met de term ‘voorlopers van genocide (precursors of
genocide) gaan werken: gebeurtenissen die vlak vooraf of tijdens een
mogelijke genocide plaatsvinden waardoor er snel kan worden ingegrepen
Indicatoren van genocide (in Kosovo)
- De gedwongen uitzetting van grote delen van de etnisch Albanese
bevolking, op een schaal die sinds WOII niet meer in Europa voorkomt
UNCG: het opzettelijk ‘lastig vallen’ van de levensomstandigheden van de
groep, met als doel de fysieke vernietiging ervan in het geheel of
gedeeltelijk te bewerkstelligen.
- De detentie en de beknopte executie van militair verouderde mannen en
massa-executies. UNCG: vermoorden van leden van de groep +
opleggen van maatregelen om geboorten binnen de groep te voorkomen.
3