Dit document bevat een samenvatting van hoofdstuk 5 van de geschiedenis methode Memo voor vwo bovenbouw. Het betreft onderwerpen als de Renaissance en de Reformatie.
- 1300 – 1600
- Mens- en wereldbeeld veranderde; mens kwam centraal i.p.v. God; mens had allerlei
talenten die hij kon ontplooien en verbeteren
- Uomo universale; volledig ontplooide mens zoals Leonardo da Vinci; ontwikkeld in anatomie,
natuur- en scheikunde, schilderen, muziek
Terug naar oude Grieken en Romeinen
- Mensen zoeken inspiratie in cultuur Grieken en Romeinen
- Humanisme; belangstelling van geleerden voor antieke literatuur, poëzie en geschiedenis die
het leven op aarde kon verbeteren
Literatuur, kunst en politiek
- Mentaliteitsverandering te merken aan literatuur, kunst en denken over politiek
- Literatuur was in de middeleeuwen het domein van de geestelijkheid; in de renaissance nam
het zelfbewustzijn onder leken toe en ging landstalige literatuur over niet-religieuze, aardse
zaken
- Middeleeuwse kunst vestigde ook voornamelijk rondom godsdienstige onderwerpen; veel
symboliek, minder natuurgetrouw en realistisch
- Renaissance kunst was realistisch; echte leven werd weerspiegeld d.m.v. perspectief, licht,
schaduw en natuurgetrouwe kleuren
- Ook meer aandacht voor anatomie en menselijke emoties
- Italiaanse kunstenaars kregen door hun kunst persoonlijke bekendheid
- Politiek in middeleeuwen; onderdeel goddelijk plan, vorst had recht om mensen te regeren
omdat God dat wilde
- Politiek in renaissance; machthebbers moeten handelen in het belang van de gemeenschap
- Niccolo Machiavelli; ‘de Vorst’; machthebbers moeten eerst zorgen voor stabiliteit; welzijn
staat belangrijker dan welzijn individu; vorst mag alles doen om te zorgen voor stabiliteit
- Machiavellisme; doel heiligt alle middelen
Geen scherpe breuk
- Mentaliteitsverandering middeleeuwen naar renaissance begon bij enkele voorlopers
(Boccaccio) en werd overgenomen door anderen
- Renaissance begon in Italië en verspreidde naar Noord-Europa
- Mensen dachten vaak in combinatie van middeleeuwen en renaissance; mensen zochten
naar manieren om klassieke en christelijke cultuur met elkaar te verbinden
Italiaanse stadstaten
- In Italië ontstonden zelfstandige stadstaten (zoals Florence) waar de culturele elite zijn
rijkdom wilde tonen; er groeide een klimaat van culturele bloei en vernieuwing
- Rijke burgers in Italië gaven voorkeur aan werken die nadruk legden op de Klassieke Oudheid
omdat ze zich verwant voelden met de oude Romeinse stadscultuur
- Andere stimulatie belangstelling oudheid; veel verloren gewaande teksten van klassieke
auteurs kwamen boven water in Italiaanse kloosters of via kruistochten en handelscontacten
, Noord-Europa
- Nieuwe denkbeelden konden zich snel verspreiden door boekdrukkunst (1450); centrum van
kunst en wetenschap werd daardoor vanaf de 16 e eeuw naar Noord-Europa verplaatst
- In Noord-Europa hadden humanistische ideeën vooral invloed op hoe men tegen de kerk
aankeek; humanisten keken met hun kennis van Grieks en Latijn kritisch naar Latijnse
Bijbelvertaling die in kerken werd gebruikt
- Desiderius Erasmus; vertaalde het nieuwe testament vanuit het Grieks om te kijken in
hoeverre de geloofspraktijk afweek van de oorspronkelijke leer; belangstelling hing nauw
samen met kritiek op ongepaste gedrag van priesters en monniken
5.2 Europeanen ontdekken de wereld
Landroutes minder toegankelijk
- Handelsroutes via Aziatische vasteland werden minder toegankelijk door de ineenstorting
van het Mongoolse rijk; zorgde voor rust en veiligheid; ‘pax mongalica’
- Langs handelsroutes werden zijde en specerijen gehandeld gedurende de 13 e eeuw
- Pestepidemie en hoge handelsbelastingen van Ottomaanse Rijk belemmerde ook de handel;
Europeanen zochten andere routes naar ‘Indië’
Technische verbeteringen
- Het werd technisch mogelijk om veilig over zee en terug te varen door snellere,
wendbaardere en zeewaardigere bouw van schepen
- Via Arabische wereld betere instrumenten ter beschikking voor het bepalen van koers en
positie op zee (kompas)
Christendom verspreiden
- Christelijke vorsten wilden andere volken tot christendom bekeren
- Geestelijke gingen dus altijd mee om aan mensen in ontdekte gebieden het christendom te
verkondigen
- Arme mensen gingen mee om hun lot te verbeteren
Heldendaden of niet?
- Ontdekkingsreizen leverden Europa veel rijkdom en kennis op
- Tochten zijn ook omstreden vanwege geweld en negatieve gevolgen voor de bewoners van
de ontdekte gebieden
Nieuwe kusten
- Continenten bleken er anders uit te zien en er waren er meer dan gedacht
- Binnenlanden werden nauwelijks verkend; men beperkte zich tot opzetten handelsposten of
bevoorradingspunten
- In Amerika eigenden men zich wel grote delen van het binnenland toe; conflict Spanje en
Portugal
- Verdrag van Tordesillas (1494); al het land ten westen van een denkbeeldige lijn werd
toegewezen aan Spanje, de rest aan Portugal
- Verdrag van Zaragoza (1529); nieuwe denkbeeldige grens waarbij Portugal in ruil voor een
financiële vergoeding in het bezit kwam van de Molukken (eilandgroep die rijk was aan
specerijen)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper matheavanputten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
