INLEIDING BESTUURSRECHT
WEEK 1 VIDEO 1 INLEIDING
Verhouding overheid en burgers
- overheid kan eenzijdig de rechtspositie van burgers vaststellen: overheid oefent macht uit
Hoe wordt die macht begrensd?
Aan welke rechtsnormen moet de overheid zich houden?
Welke rechtsbescherming staat tegen overheidshandelingen open?
Algemeen en bijzonder bestuursrecht
AWB: algemene wet bestuursrecht: algemene regels, leerstukken, besluiten!
Specifieke dingen in bijzonder bestuursrecht: sociale zekerheid, vreemdelingenrecht,
gezondheidsrecht, onderwijsrecht, mededingingsrecht, omgevingsrecht allemaal verbonden
aan awb
Functies van het bestuursrecht (van, voor en tegen het bestuur)
- van: instrumentele functie: het creëert de bevoegdheden voor de overheid
- voor: normerende functie: normen waaraan de overheid zich moet houden, begrenst de
macht
- tegen: waarborgfunctie: rechtsbescherming
Ontstaansgeschiedenis van de awb
Bestuursrecht van oudsher vooral bijzonder bestuursrecht
Algemene wet bestuursrecht: vanaf 1994, opgebouwd in tranches (fases)
Doelen awb:
- bevorderen eenheid
- systematiseren en vereenvoudigen
- Codificeren van jurisprudentie
- regelen van algemene onderwerpen die niet goed passen in bijzondere regelgeving
Gelaagde opbouw awb:
Pyramide vorm: eerste hoofdstukken heel breed, en daarna trechteren en steeds specifieker
Awb is van groot belang voor de unifomering van het bestuursrecht
Verschillende soorten regels in de Awb
Dwingend recht:
Afwijking van de awb is in beginsel niet mogelijk (in beginsel want in bijzonder recht
kan wat anders staan: bijzonder gaat voor algemeen!)
Regelend recht:
Awb bevat de hoofdregel maar staat afwijking uitdrukkelijk toe
Aanvullend recht (spiegelbeeld van regelend)
Bijzondere wet bevat hoofdregel maar wanneer daarin niets staat, geldt Awb
Facultatief recht:
De bijzondere wetgever kan een bepaling uit de Awb van toepassing verklaren
WEEK 1 VIDEO 2 A-ORGANEN
De Awb-term voor overheid is bestuursorgaan!
Drie kernbegrippen in het bestuursrecht: belanghebbenden, besluit en bestuursorganen
Art 1:1 bestuursorgaan, art 1:2 belanghebbende, art 1:3 besluit – Awb
, zijn dan ook meteen de eerste drie artikelen
De overheid wie is dat eigenlijk? Meer entiteiten die eigenlijk onder overheid/bestuursorgaan
vallen, niet alleen de regering! Bv ook: burgermeester, apk,
Waarom is het zijn van bestuursorgaan van belang?
- de awb is alleen van toepassing op het handelen van bestuursorganen
- geen bestuursorgaan, dan ook geen besluit, zie art 1:3 awb
- geen besluit, dan ook geen bestuursrechtelijke rechtsbescherming (bezwaar, beroep)
Waarom liever naar de bestuursrechter dan naar de civiele rechter?
Bestuursrechtspraak is:
a. Laagdrempelig
Geen verplichting om advocaat in te schakelen
Lage griffierechten (weinig kosten)
Relatief informele procedure
b. Procedurele rechtvaardigheid (aantal normen die hier aan bijdragen)
Lage eisen aan beroepschrift
Actieve rol van de bestuursrechter, weet van de verticale houding overheid-burger,
daarom ongelijkheidscompensatie (bestuursrechter zoekt zelfs wetsartikel voor burger)
In bestuursrecht dus heel erg rekening gehouden met die verticale verhouding
Artikel 1:1 lid 1 Awb: bestuursorgaan, definitie
1. Onder bestuursorgaan wordt verstaan:
a. Een orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld, of (A-
orgaan) (naam a en b komt dus ook ergens vandaan)
b. Een ander persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed. (B-orgaan)
2. De volgende organen, personen en colleges worden niet als bestuursorgaan
aangemerkt:
Waarom het onderscheid tussen a- en b-organen?
Het onderscheid is relevant voor het bereik van de Awb-bepalingen:
- A-organen zijn voor al hun handelingen (ook privaatrechtelijke en feitelijke) handelingen
gebonden aan de Awb
- B-organen zijn alleen aan de Awb gebonden voor zover zij publiekrechtelijke bevoegdheden
uitoefenen!
A-organen
Criteria waaraan moet worden voldaan om een a-orgaan te zijn:
‘onder bestuursorgaan wordt verstaan een
- orgaan van een
- rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld’
Wanneer is sprake van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld?
De publiekrechtelijke rechtspersonen worden genoemd in:
- artikel 2:1 BW
- bijzondere wetten
Art. 2:1 BW:
, “1. de staat, provincies, gemeenten, de waterschappen, alsmede alle lichamen waaraan
krachtens de Grondwet verordenende bevoegdheid is verleend, bezitten
rechtspersoonlijkheid.”
2. andere lichamen, waaraan een deel van de overheidstaak is opgedragen, bezitten slechts
rechtspersoonlijkheid, indien dit uit het bij of krachtens de wet bepaalde volgt.”
Kan dus ook buiten lid 1 als de wet dit expliciet zegt bijvoorbeeld 7.1 mediawet!
Maar wat zijn dan privaatrechtelijke rechtspersonen? Ja die zijn er
Terug te vinden in art. 2:3 BW:
Wat is het verschil tussen privaatrechtelijke en publiekrechtelijke rechtspersonen?
Privaatrechtelijk zouden wij zelf kunnen oprichten! Bv. studentenvereniging, goed doel, eigen
bedrijf
Publiekrecht gaat over wat de overheid kan, vind je altijd terug in de wetgeving!
Wat is een orgaan?
- de publiekrechtelijke rechtspersoon is ‘de huls’
- de onderdelen van die rechtspersoon die taken uitvoeren zijn de organen
Voorbeelden van bestuursorganen:
- organen van de staat: ministers en staatssecretarissen
- organen van gemeenten: college van B&W, gemeenteraad, burgemeester
- organen van provincies: gedeputeerde staten, provinciale staten, Commissaris van de Koning
- organen van waterschappen: dagelijks bestuur, algemeen bestuur en dijkgraaf
Dus wat zijn organen van de rechtspersoon ‘gemeente’?
Onderscheid tussen de rechtspersoon en de organen? Belangrijk!
- de rechtspersoon is het privaatrechtelijk aanspreekpunt, bijv.:
Sluit overeenkomsten en verricht andere privaatrechtelijke rechtshandelingen, is aansprakelijk
uit onrechtmatige daad: niet de organen of de individuele gezagsdragers maar de
rechtspersoon wordt gedagvaard
- het bestuursorgaan is het publiekrechtelijk aanspreekpunt:
Neemt besluiten: verleent vergunningen, subsidies etc etc
En hoe zit dat met onze universiteit?
Stap 1: is er sprake van een publiekrechtelijke rechtspersoon?
Artikel 1.8 wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek
> lid 2 – instellingen in bijlage bezitten rechtspersoonlijkheid!
Dus ja universiteit Leiden bezit publiekrechtelijke rechtspersoonlijkheid
Stap 2: wat zijn de organen?
Hoofdstuk 9 zelfde wet: gaat over bestuur en inrichting van universiteit
Hierin zijn odner meer taken en bevoegdheden opgenomen voor:
College van bestuur, college van promoties, raad van toezicht, decaan, universiteitsraad, de
faculteitsraad