Depressieve- en PTSS Klachten na Trauma: Een Onderzoek naar de PTSS-Depressie
Comorbiditeitsrelatie bij Ieder Geslacht
[Naam]
Studentnummer: [Studentnummer]
Begeleider: [Naam begeleider]
Eerste beoordelaar: [Naam eerste beoordelaar]
Bachelor these Klinische Psychologie
29-06-2022
Vrije Universiteit Amsterdam
Aantal woorden: 3488
, Abstract
Achtergrond Uit eerdere onderzoeken blijkt dat het hebben van post-traumatische stress
stoornis (PTSS) en depressie vaak samen voorkomt. Veel onderzoek richtte zich echter alleen
op de relatie tussen diagnoses, en er is nog weinig bekend over risicofactoren die de
comorbiditeitsrelatie beïnvloeden. In dit onderzoek werd de relatie tussen PTSS klachten,
depressieve klachten en geslacht getoetst. Methode De deelnemers van dit onderzoek hebben
een vragenlijst over hun mentale gezondheid ingevuld, waarna op basis van de totaalscores
op de variabelen PTSS klachten en depressieve klachten statistische toetsen zijn uitgevoerd.
Voor de eerste onderzoeksvraag: “Is er een relatie tussen depressieve klachten en PTSS
klachten?” werd een regressieanalyse uitgevoerd. Voor de tweede onderzoeksvraag: “Hebben
vrouwen gemiddeld meer depressieve klachten dan mannen?” werd een Mann-Whitney U
toets uitgevoerd. Voor de derde onderzoeksvraag: “Is er een moderatie van geslacht op de
relatie van PTSS klachten en depressieve klachten?” is een regressieanalyse met moderator
uitgevoerd. Resultaten Uit de statistische toetsen bleek dat PTSS klachten een significante
voorspeller is voor depressieve klachten. Er bleek geen significant verschil in gemiddelden
voor de mate van depressieve klachten tussen mannen en vrouwen. Bij het toetsen van het
interactiemodel werd geen significant interactie-effect gevonden, noch een significant
hoofdeffect van geslacht op depressieve klachten, enkel een significant hoofdeffect van PTSS
klachten op depressieve klachten. Discussie Deze resultaten zouden impliceren dat het
hebben van PTSS klachten het ontwikkelen van een depressieve klachten voorspelt. Ook
wijst deze studie er op dat mannen en vrouwen over het algemeen dezelfde mate van
depressieve klachten zouden kunnen ervaren.
Trefwoorden: PTSS klachten, depressieve klachten, comorbiditeit, geslacht
Inleiding
Het meemaken van een traumatische ervaring zorgt bij veel mensen voor
verschillende, complexe, psychische problematiek (Van der Kolk, 2003). Tussen 52% tot
81% van de Nederlanders maakt een traumatische ervaring mee, wat onderzoek naar de
psychische klachten als gevolg ervan belangrijk maakt (Psychotrauma- en
stressorgerelateerde stoornissen, z.d.) - zeker omdat het blijkt dat meerdere aandoeningen
vaak samengaan na trauma. Uit onderzoek door Breslau et al. (2000) blijkt dat 83% van de
mensen met PTSS voldoen aan de criteria van ten minste één andere psychische stoornis. Het
begrijpen van de verschillende soorten psychische klachten na trauma, de relaties daartussen,
2
, en de risicofactoren voor het ontwikkelen daarvan zorgen ervoor dat deze klachten beter
behandeld en wellicht zelfs deels voorkomen kunnen worden. Dit is zeker van belang in
tijden van het en na het coronavirus, omdat de prevalentie van PTSS in tijden van een
pandemie lijkt toe te nemen (Salmanian et al., 2020).
Uit een onderzoek onder depressieve veteranen bleek dat veel meer van de patiënten
voldeden aan een PTSS diagnose dan eerder gedacht werd (36% van de patienten), en bleek
dat, vergeleken met veteranen met alleen een depressie, depressieve veteranen met een
posttraumatische stressstoornis ernstigere psychiatrische symptomen en factoren die de
behandeling bemoeilijken vertonen (Campbell et al., 2007). In sommige studies wordt zelfs
gesteld dat de helft van de mensen met PTSS ook voldoen aan de criteria van een depressieve
stoornis (Flory & Yehuda, 2015). Een studie door Martin et al. (2013) ontdekte dat des te
heftiger en vaker terugkerender een trauma was, des te meer depressieve symptomen de
participanten naast hun PTSS klachten vertoonden. De comorbiditeit van PTSS en depressie
lijkt eerder de regel dan de uitzondering (O’Donnell et al., 2004). De literatuurstudie van
Stander et al. (2014) vat de comorbiditeitsrelatie van PTSS en depressie samen als sterk, maar
ingewikkeld: volgens de studie zou PTSS depressie veroorzaken, maar is er ook bewijs voor
een bidirectionele associatie. De studie stelt dat er zeer waarschijnlijk meer risicofactoren en
veel voorkomende kwetsbaarheden zijn die meespelen in de relatie van de twee stoornissen
dan nu onderzocht zijn. Zo stellen Kleim en Ehlers (2008) in een studie dat wanneer mensen
een verminderde autobiografische geheugenspecificiteit ervaren na trauma, zij een grotere
kans hebben op het ontwikkelen van PTSS en depressie. Een lage autobiografische
geheugenspecificiteit zou zorgen voor meer ruminatie en negatieve gedachten over zichzelf
door het gevoel te hebben het trauma niet goed uit het geheugen te kunnen ophalen en
verwerken.
Volgens de DSM-V is één van de criteria om aan de diagnose van een post-
traumatische stress stoornis te voldoen het hebben van klachten uit het symptoomcluster
depressie (American Psychiatric Association, 2013). Het is dus algemeen bekend dat PTSS
klachten een somber aspect heeft, maar dit kan ook een uiting zijn van een bijkomende of
ontwikkelende depressie (Psychotrauma- en stressorgerelateerde stoornissen, z.d.). Aan de
andere kant wordt er bij de diagnose van een depressie met behulp van de DSM-V niet altijd
gespecificeerd of er ook een traumatisch aspect aan verbonden zit, ook al kan dit wel het
geval zijn (American Psychiatric Association, 2013). Het is belangrijk om onderzoek te doen
naar de verhouding en overlap van de comorbiditeitsrelatie om mensen die een trauma mee
hebben gemaakt beter te kunnen diagnostiseren en uiteindelijk beter te kunnen behandelen.
3
