Wat elke professional over verslaving moet weten: Canon verslaving
1 Middelen, gebruik en gebruikers
1.1Inleiding
De verslavingszorg richt haar aandacht op het gebruik van zowel legale als
illegale psychoactieve stoffen die sociale problemen en
gezondheidsproblemen met zich meebrengen en gerelateerd zijn aan
verslaving.
1.2Gebruik van psychoactieve stoffen
Vanaf het moment dat mensen de psychoactieve werking van bepaalde
planten hebben ontdekt, hebben ze daar ook regelmatig gebruik van
gemaakt.
De mensheid heeft eeuwenlang van natuurproducten zoals cannabis, opium,
cocaïne en alcohol gebruikgemaakt om tegemoet te komen aan de behoefte
invloed uit te oefenen op het eigen brein of om rituele functies te vervullen.
Ook lukte het om de werkzame stof eruit te halen, met als resultaat het effect
te versterken. De productie van sterkedrank begon al in de zestiende eeuw en
nam daarna een enorme vlucht. Vanaf het einde van de 19 e eeuw kunnen
psychoactieve stoffen ook synthetisch worden bereid. In eerste instantie
werden deze stoffen als geneesmiddelen gebruikt. Pas in de tweede helft van
de 20e eeuw werden het (illegale) drugs.
Ter bescherming tegen riskante stoffen met een psychoactieve werking zijn
door samenlevingen allerlei mechanismen ontwikkeld en in praktijk gebracht.
De meeste mensen hebben geleerd zich te beheersen en dragen dit over op
anderen.
1.3Kenmerken van psychoactieve stoffen
Mensen gebruiken psychoactieve stoffen voor hun plezier, om zich beter te
voelen of om zich in een andere bewustzijnstoestand te brengen. Een aantal
van die stoffen is onder de term ‘drug’ apart gezet en valt onder een apart
wettelijk regime, de Opiumwet.
Onder psychoactieve stoffen verstaan we chemicaliën die werking hebben op
het centrale zenuwstelsel. Ze beïnvloeden de werking van de neuronen wat
ertoe kan leiden dat psychische functies veranderen.
Om hersenprocessen te kunnen beïnvloeden is het een vereiste dat deze
stoffen na toediening de bloed-hersenbarrière passeren.
1.3.1 Verschillen en overeenkomsten
Het is lastig om de stoffen naar functie in te delen.
Omdat psychoactieve stoffen op meerdere hersencircuits werken, is het
ook moeilijk ze te classificeren aan de hand van hun specifieke werking op
(delen of functies van) het centrale zenuwstelsel. Er zijn stoffen met een
dempende werking, stoffen met een stimulerende werking en stoffen met
een complexe of ontregelende werking. De meeste stoffen hebben
meerdere werkingen.
De meeste stoffen hebben een aantal kenmerken gemeen. Een belangrijke
overeenkomst is dat ze binnen korte tijd een effect sorteren op mentale
functies.
1.3.2 Verslavende werking
, Het gebruik van psychoactieve stoffen kan leiden tot verslaving, maar dit
is niet de bindende factor van al deze stoffen.
Er zijn een aantal factoren die bijdragen aan het risico op verslaving. Naast
de snelheid waarin het effect optreedt, wordt gewezen op tolerantie,
onthoudingsverschijnselen en de craving die door het middel in het brein
wordt geïnduceerd.
Naast het gebruik van psychoactieve stoffen die in potentie een
verslavende werking hebben, zijn er in de moderne tijd ook diverse vormen
van gedrag geïdentificeerd als potentieel verslavend. Pathologisch gokken
of een seksverslaving bijvoorbeeld.
1.4Risico’s en ongewenste effecten
Mensen hebben voor zichzelf goede redenen om middelen te gebruiken,
bijvoorbeeld plezier of verlichting van pijn. Psychoactieve stoffen brengen wel
risico’s met zich mee. Al deze stoffen zijn giftig voor het zenuwstelsel
(neurotoxisch), afhankelijk van de dosis, wijze en duur van het gebruik.
Naast de kans op een verslaving en somatische aandoeningen bestaat er de
kans op verstoring van de normale werking van de hersencellen en het
optreden van neuropsychiatrische symptomen.
Om de invloed van psychoactieve stoffen op het functioneren vast te kunnen
stellen zijn de bevindingen uit cognitief-psychologisch en neuropsychologisch
onderzoek van groot belang.
Vaak weten gebruikers in een vroeg stadium al hoe ze een stof toe moeten
dienen en in welke hoeveelheid. Juist experimenteel gebruik is erg riskant. Het
is belangrijk om goed op de hoogte te zijn van de middelen die je neemt.
De snelheid waarmee een effect optreedt is afhankelijk van de
toedieningsvorm en –weg. Het is belangrijk dat gebruikers in staat zijn een
overdosis te voorkomen en dat ze dus de juiste geestelijke vermogens en
vaardigheden moeten bezitten, maar ook dat de stof ‘veilig’ toegepast kan
worden.
Het probleem waar de verslavingszorg tegenaan loopt, is dat de gebruikers
van veelgebruikte psychoactieve stoffen de acute en ongewenste
nevenwerkingen als vrij beperkt inschatten. Ze zijn vaak slecht geïnformeerd
(of negeren de kennis die ze hebben).
1.5Epidemiologische gegevens
1.5.1 Algemeen
Psychoactieve worden door mensen uit alle lagen van de bevolking
gebruikt. Het grootste deel van de volwassen bevolking maakt gebruik van
alcoholistische dranken, een aanzienlijk deel van de bevolking rookt en
veel mensen maken gebruik van cannabis. Slechts kleine groepen zijn
ernstig verslaafd aan andere drugs.
In eerste instantie beginnen verslaafden vaak met drugs uit
nieuwsgierigheid. Bij verboden middelen is het aandeel gebruikers met
persoonlijke problemen wel groter.
1.5.2 Alcohol
Alcohol is naast de koffie de meest gebruikte psychoactieve stof.
De consumptie van alcohol wordt vergemakkelijkt doordat het op talloze
plaatsen verkrijgbaar is.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper aliciadraaisma. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.