Samenvatting Beleggen en financiële markten 2
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 5 Derivaten................................................................................................................................... 3
5.1 Opties, termijncontracten en andere titels....................................................................................................3
5.1.1. Opties en warrants................................................................................................................................3
5.1.2 Termijncontracten..................................................................................................................................5
5.1.3 swaps en gestructureerde producten....................................................................................................5
5.2 de markt voor derivaten.................................................................................................................................7
5.2.1 Handelsplaatsen en handelssystemen...................................................................................................7
5.2.2 Koersvorming van opties........................................................................................................................8
5.2.3 Koersvorming van termijncontracten...................................................................................................10
5.3 Beleggen in derivaten...................................................................................................................................12
5.3.1 opties in combinatie met aandelen......................................................................................................12
5.3.2 optie strategieën...................................................................................................................................13
5.3.3 Beleggen in futures...............................................................................................................................18
Hoofdstuk 4 De valutamarkt........................................................................................................................ 19
4.1 kenmerken van de valutamarkt...................................................................................................................19
4.1.1 omvang van de valutahandel................................................................................................................19
4.1.2 structuur van de valutamarkt...............................................................................................................19
4.2 De contante koers........................................................................................................................................21
4.2.1 koersindicatoren en lopende rekening.................................................................................................21
4.2.2 Koersindicatoren en de financiële rekening.........................................................................................23
4.2.3 Koersindicatoren en het monetaire beleid..........................................................................................24
4.2.4 Overzicht van de koersindicatoren.......................................................................................................25
4.3 Wisselkoersstelsels.......................................................................................................................................25
4.3.1 flexibele wisselkoersen.........................................................................................................................25
4.3.2 Vaste wisselkoersen..............................................................................................................................26
4.4 Wisselkoersbeleid in de Europese unie........................................................................................................27
4.4.1 De Europese unie een gemeenschappelijke markt voor goederen, diensten, personen en kapitaal. 27
4.2.2 Wisselkoersmechanisme tussen euro en andere EU-valuta’s (ERM-II)...............................................28
4.5 Termijnkoers.................................................................................................................................................29
4.5.1 De hoogte van de termijnkoers............................................................................................................29
4.5.2 Termijnkoers als indicator voor de toekomstige contante koers........................................................30
Hoofdstuk 8 Valutarisicobeheer................................................................................................................... 31
8.1 Soorten valutarisico......................................................................................................................................31
8.2 Opzet en doelstelling van het valutabeleid..................................................................................................32
8.2.1 Opzet van het valutabeleid...................................................................................................................32
8.2.2 Doelstelling van valutabeleid................................................................................................................32
8.3 Valuta exposure...........................................................................................................................................33
8.3.1 Transactie en pre transactie exposure.................................................................................................33
8.3.2 Translatie exposure..............................................................................................................................33
8.3.3 Economisch of structureel exposure....................................................................................................33
8.4 Valutavisie....................................................................................................................................................33
8.4.1 Methoden voor wisselkoersprognoses................................................................................................33
8.4.2 vorm van de wisselkoersprognose.......................................................................................................35
, 8.4.3. Kwaliteit van een wisselkoersprognose..............................................................................................35
8.5 Valuta-instrumenten....................................................................................................................................36
8.5.1 interne valuta-instrumenten................................................................................................................36
8.5.2 Externe valuta-instrumenten................................................................................................................37
Hoofdstuk 7 Renterisicobeheer.................................................................................................................... 39
7.1 Opzet en doelstellingen van het rentebeleid................................................................................................39
7.2 Bepaling van de rente-exposure...................................................................................................................39
7.3 Ontwikkeling van een rentevisie..................................................................................................................40
7.3.1 Prognose van de geldmarktrente.........................................................................................................40
7.3.2 Visie ten aanzien van de kapitaalmarktrente.......................................................................................41
7.3.3 Rentevoorspellingen en rentescenario’s..............................................................................................41
7.4 instrumenten van het renterisicobeheer......................................................................................................42
7.4.1 intern rente-instrumenten...................................................................................................................42
7.4.2 Rentederivaten.....................................................................................................................................43
7.5 Evaluatie.......................................................................................................................................................44
Factor investing........................................................................................................................................... 45
,Hoofdstuk 5 Derivaten
Derivaten zijn afgeleiden financiële titels. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen
afgeleiden en oorspronkelijke financiële titels. Oorspronkelijke financieel titels, zoals
obligaties en aandelen, hebben een financieringsfunctie: ze zorgen ervoor dat
financieringsoverschotten in de ene sector van de economie gebruikt kunnen worden om
financieringstekorten in een andere sector te dekken. De centrale functie van de derivaten is
de overdracht van risico. Omdat derivaten zijn afgeleid van onderliggende waarden hangt de
prijsvorming van derivaten nauw samen met de prijsvorming van die onderliggende
waarden.
5.1 Opties, termijncontracten en andere titels
Er zijn drie hoofdcategorieën van derivaten te onderscheiden: opties, termijncontracten en
swaps.
5.1.1. Opties en warrants
Opties en warrants zijn, vanuit de belegger bekeken, vergelijkbare financiële titels. Een optie
is het recht gedurende een bepaalde periode of op een bepaald moment een onderliggende
waarde te kopen of te verkopen tegen een vooraf vastgestelde prijs.
Er bestaan twee soorten opties, call-opties en put-opties. Een call-optie geeft een kooprecht.
De houder van deze optie heeft dus het recht op het kopen van aandelen van bijvoorbeeld
Philips. De standaardgrootte van een aandelenoptiecontract op de beurs van Euronext
Amsterdam is 100 aandelen, zodat met een optie 100 aandelen kunnen worden gekocht.
Tegenover de call-optie staat de put-optie, die het recht geeft hetzelfde aantal aandelen te
verkopen.
De houder van de call-optie heeft het recht de aandelen tegen een vaste prijs, de
uitoefenprijs, te kopen. Elke call en put-optie heeft een vastliggende uitoefenprijs. De
beurskoers van een optie, die de optiepremie wordt genoemd, ligt daarentegen niet vast
maar varieert, omdat ze bepaald wordt door vraag en aanbod. Beleggers kunnen tegen
betaling van de optiepremie een call-optiecontract kopen en zo het recht tot koop van 100
aandelen verwerven.
Beleggers kunnen de optie ook schrijven. Ze ontvangen de premie en gaan daarmee de
verplichting aan de aandelen tegen bijvoorbeeld 30 euro te leveren. De hierboven
genoemde koop van een optie heet een openingskoop, het schrijven van een optie heeft een
openingsverkoop.
Sluitingsverkoop= Optietransactie waarbij een belegger zijn gekochte optiepositie sluit of
verkleint door het verkopen van een of meer van zijn opties via een sluitingsverkoop (close
sell).
,De schrijver van de call-optie, die de verplichting op zich heeft genomen om het aandeel
Philips te leveren, kan de optie terugkopen. Hij verricht dan een sluitskoop. De schrijver
betaalt in dat geval de optiepremie en is daarbij van zijn leveringsverplichting ontslagen.
De schrijver van een optie neemt dus een verplichting op zich: een leveringsplicht bij een
call-optie en een afnameplicht bij een put-optie. Wanneer een belegger een call-optie
schrijft op aandelen die hij in bezit heeft, kan hij zonder meer aan die verplichting voldoen.
Heeft de belegger de aandelen niet in zijn bezit of schrijft hij put-opties, dan moet hij een
waarborgsom aanhouden op zijn rekening bij de bank. Deze waarborgsom wordt margin
genoemd.
Opties hebben een beperkte looptijd. Alle Nederlandse aandelenopties expireren op de
derde vrijdag van de maand. Nederlandse aandelenopties zijn van het Amerikaanse type: de
houder mag de optie op elk moment uitoefenen zolang de looptijd nog niet is verstreken.
Opties van het Europese type mogen uitsluitend op de expiratiedatum worden uitgeoefend.
Wanneer de call-optie van philips wordt uitgeoefend, wijst de beurs en belegger aan die de
optie heeft geschreven en die dus verplicht is de aandelen tegen de uitoefenprijs van 30
euro te leveren. Dit aanwijzen, dat assigment heet, verloopt volgens een zodanige procedure
dat een willekeurige keuze van de schrijver tot stand komt.
Bij uitoefening van opties kunnen in principe twee methoden worden toegepast. De eerste
methode is de fysieke levering, waarbij de onderliggende waarde wordt overgedragen. Bij
Nederlandse aandelenopties vindt altijd fysieke levering plaats. Bij uitoefening van de
genoemde call-optie Philips moet de schrijver er dus voor zorgen de aandelen in bezit te
hebben, zodat deze aan de koper geleverd kunnen worden. De tweede methode wordt
contante verrekening genoemd; in dat geval wordt de waarde van de verplichting door
contante betaling verrekend. Contante verrekening wordt onder meer toegepast bij
indexopties.
Opties zijn gestandaardiseerde producten: de contractvoorwaarden zijn uniform.
De term warrant wordt voor verschillende soorten financiële titels gebruikt. Oorspronkelijk
is een warrant het recht om tegen een vaststaande prijs aandelen te verwerven van de
onderneming die de warrant heeft uitgegeven. Warrants op aandelen werden in het
verleden vaak uitgegeven in combinatie met obligatieleningen, die warrantleningen werden
genoemd. Een warrantlening vertoont gelijkenis met een converteerbare obligatie, onder
bepaalde voorwaarden kan het worden omgezet in aandelen. Bij een warrantlening worden
de betreffende obligaties en de warrants echter los van elkaar verhandeld. De obligaties
worden gewoon in contanten afgelost en de warrants worden apart uitgeoefend, waarbij de
betreffende onderneming nieuwe aandelen uitgeeft.
Ook worden warrants uitgegeven door financiële instellingen. Dit type warrant geeft koop-
of verkooprechten op aandelen van andere ondernemingen dan de uitgevende instellingen.
Dergelijke warrants heten call-warrants en put-warrants, waarbij de call-warrant een
kooprecht en de put-warrant een verkooprecht behelst.
, Een call of put-warrant vertoont overeenkomsten met een optie. In tegenstelling tot
beursgenoteerde opties zijn call en put-warrants echt niet gestandaardiseerd.
5.1.2 Termijncontracten
Een termijncontract is een overeenkomst waarbij een onderliggende waarde wordt
verhandeld voor levering op termijn tegen een vooraf vastgestelde prijs, de termijnkoers.
Het is een afspraak die u met iemand maakt om in de toekomst iets te kopen of verkopen
voor een prijs die vandaag is overeengekomen. Dat 'iets' kan van alles zijn – een aandeel,
een grondstof, een valuta – en de levering ervan kan maanden in de toekomst liggen of zelfs
nooit plaatsvinden. Het gaat erom dat de prijs hier en nu wordt afgesproken.
Er zijn twee typen termijncontracten: forwards, die onderhands worden afgesloten, en
futures, die verhandelbaar zijn op de openbare markt.
Voorbeeld:
Veronderstel dat een belegger in februari een future op de AEX-index koopt die in juni
expireert. Bij de aankoop staat de beurskoers van de future op 438,95. De belegger die de
future koopt verplicht zich om de in de AEX-index opgenomen aandelen te verkopen tegen
een koers van 438,95. De tegenpartij die een openingsverkoop verricht, is verplicht om het
betreffende mandje aandelen tegen de koers van 438,95 te verkopen. De positie van degene
die de openingskoop heeft verricht en dus een koopplicht heeft wordt een long-positie
genoemd. De positie van de verkoper heet een short-positie.
Bij de AEX-indexfuture is er sprake van contante verrekening
De belegger in futures neemt een verplichting op zich die in de toekomst vervuld moet
worden. Om zekerheid te geven dat hij ook werkelijk aan deze verplichting kan voldoen,
dient de belegger, evenals bij het schrijven van opties het geval is, een waarborgsom
(margin) aan te houden. Bij het afsluiten van het contract dient een initial margin gestort te
worden. Zodra de verplichtingen oplopen, moet een aanvullend bedrag, de variation margin,
worden gestort.
Verschil futures en opties:
Een future is een onvoorwaardelijk contract (beide partijen nemen een verplichting op zich)
terwijl de optie een onvoorwaardelijk contract is (de koper heeft een recht, de verkoper een
plicht).
5.1.3 swaps en gestructureerde producten
Een swap is een onderhandse overeenkomst waarmee twee partijen kasstromen
uitwisselen. Het meest voorkomende type swap is de renteswap. Hiermee worden
rentebetalingen van een verschillend karakter geruild. Meestal gaat het hierbij om ruil van
een vaste rente tegen een variabele rente. Swaps kunnen voor elke looptijd worden
afgesloten. De rente betalingen worden berekend over een vastgestelde hoofdsom, die zelf
niet wordt uitgewisseld en alleen als rekeneenheid fungeert.
