MEDISCHE
KENNIS
PSYCHIATRIE
2021-2022
HANZEHOGESCHOOL
GRONINGEN
HOORCOLLEGES
,Inleiding psychiatrie
HC 1 Inleiding psychiatrie
Wanneer is iets psychiatrisch: Wat is abnormaal?
1. Statistische (ab)normaliteit
IQ score distribution
Zowel een hoge als een lage intelligentie is abnormaal, maar heeft iedereen die bij deze
uitersten hoort een stoornis?
2. Psychosociale (ab)normaliteit
Afwijken van de norm in de maatschappij, normaal of abnormaal
Zeer afhankelijk van tijd, cultuur, subgroep
3. Persoonlijke (ab)normaliteit
→ De subjectieve ervaring (kans op misperceptie & overdrijving)
Persoonlijk lijden, niet functioneren →lijden
Irrationeel/onbegrijpelijk gedrag →lijden
Onvoorspelbaarheid en controleverlies → onvermogen
Gedrag dat ongemakkelijk doet voelen (observer discomfort) → Significant toegenomen
kans
op (maatschappelijke)
problemen
Overtreden morele normen → Significant toegenomen kans op (maatschappelijke)
problemen
Geschiedenis psychiatrie
Vanaf Hippocrates (460 v. Chr.) via Galenus tot in de 19e eeuw
Humoraalleer: (Psychische) ziektes zijn een disbalans van de 4 lichaamssappen:
1. Bloed (sanguis) sanguinisch: vurig, energiek
2. Gele gal (xanthè cholè) cholerisch: driftig
3. Zwarte gal (melaina cholè) melancholisch: zwartgallig
4. Slijm (phlegma) flegmatisch: kalm, rustig
,Middeleeuwen en later
Psychiatrisch beeld duidde op een straf van God, of op bezetenheid door de duivel. Geen
ziektemodel als zodanig meer.
Heksenverbrandingen
Eerste Dolhuysen voor ‘gekken en voor andere onmaatschappelijken’
Institutionalisering afgelopen eeuw
Vanaf 19e eeuw: psychiatrische ziekten als hersenziekten Onderzoek en categorisatie
Begin 20e eeuw: Freud en het onderbewuste; psychoanalyse, droomduiding, ‘neurotische
afweer’.
Vanaf jaren ’50: ontwikkeling psychofarmaca
Jaren ‘70: ‘antipsychiatrie’, tegen de ‘instellingspsychiatrie’
Vanaf jaren ‘90: deels terug tussen het groen
Jaren NU: Teveel opgenomen mensen, trend is weer dat mensen zoveel en zolang mogelijk
thuis/zelfstandig blijven wonen: sterke toename overlast en ongevallen.
Moderne verklaringsmodellen
Biopsychosociaal model
Het kwetsbaarheidsmodel:
- Draagkracht versus draaglast.
- Sterke versus zwakke punten.
- Coping
- Tijd (kwetsbare factoren, uitlokkende factoren, onderhoudend factoren)
Ontwikkelingsmodel:
- ADHD (aandacht tekort +/- druk), ASS (autisme spectrumstoornis)
Oorzaken van psychopathologie
Tegenwoordig hanteren we het BIOPSYCHOSOCIAAL model
Sociaal
Gezinstheorie
Sociaal milieu
Peergroup
Culturele omgeving
Psychologisch
Psychodynamisch
Leertheoretisch
Cognitieve theorie
Biologisch
Erfelijkheid
Neurotransmitters
Hersenstructuren
Somatiek en leefstijl
, Diagnostiek: “het psychiatrisch onderzoek”
Psychiatrisch onderzoek…..uitvragen en rapporteren van:
Algemene indruk
- Uiterlijke kenmerken, contact, spraak klachtenpresentatie, ziektebesef en, -inzicht,
lijdensdruk, intoxicatie
Cognitieve functies
- Bewustzijn, aandacht, oriëntatie, intellectuele functies, geheugen, waarneming, denken
(vorm en inhoud)
Affectieve functies
- Stemming, affect, affectmodulatie
(Affect = van korte duur, reactie op bepaalde situatie. Stemming = langdurende
gemoedstoestand, niet directe reactie op bepaalde situatie)
Conatieve functies
- Psychomotoriek (miniek, gestiek, spraak), kenmerken persoonlijkheid, wilsbekwaamheid,
niveau van psychosociaal functioneren. (psychomotoriek: bewegingen, mimiek, gestiek,
spraak)
Classificatie psychopathologie
Etiket plakken
Voordeel: noodzaak, overzichtelijk, richtlijnen, communicatie
Nadeel: classificatie wordt ten onrechte als diagnose beschouwd en vaak van dossier naar
dossier meegenomen, hokjesgeest
DSM (Diagnostic statistical manual of mental disorders)
Indeling psychiatrische stoornissen, met criteria voor elk psychiatrisch
beeld.
Streven: iedere bekwame diagnosticus komt tot dezelfde classificatie.
Inmiddels DSM 5, hoewel DSM IV-TR in de praktijk nog vaak gebruikt
wordt (UMCG)
Vanaf DSM III: indeling in 5 assen (multidimensioneel)
As 1: Huidige ‘’klinische toestandsbeelden/stoornissen’’
As 2: Persoonlijkheidsstoornissen + mentale retardatie
As 3: Lichamelijke toestand, indien relevant
As 4: Psychosociale problematiek (levensgebieden)
As 5: Globale beoordeling van het functioneren (GAF)
Bij elk item hoort een internationaal gebruikte codering
