intro, 6-9
Introductie
Academische vorming
Het afweersysteem en vaccins – een korte uitleg in tijden van Corona
Waarom is het belangrijk om te vaccineren tegen COVID-19?
- vaccins zijn 95% effectief om ziekhuisopname te voorkomen en 97% effectief om IC opname te voorkomen.
- grafiek -> rode lijn zijn de niet-gevaccineerde & grijs gebied is hoeveel zijn gevaccineerd
- vaccins werken niet bij iedereen – zie stukje
- vaccinatie verkleint ook de kans op long covid aanzienlijk.
- long covid -> na 3 mnd nog steeds symptomen
- aantal besmettingen weer gaat oplopen, dan weer een lockdown
- door te vaccineren kan de samenleving normaal functioneren.
Wat doet vaccineren?
- aangeboren en aangeleerd afweersysteem
- aangeleerd afweersysteem heeft een geheugen systeem.
- geheugen respons wordt opgebouwd d.m.v. vaccinatie
zonder ziek te worden van de ziekteverwekker.
- Hoe? -> antilichamen worden aangemaakt.
- T cellen ook belangrijk
- de opbouw hiervan kost tijd
,Levenscyclus van virus
- afhankelijk van onze cellen om te vermenigvuldigen.
- hecht aan met spike eiwit, RNA van het virus wordt verwerkt,
eiwitten worden gemaakt -> nieuw virus samengesteld en
deze wordt uiteindelijk vrij gelaten.
-> daarom lastig te bestrijden
Hoe werken de (nieuwe) SARS-CoV-2 vaccins? – 2 belangrijke type vaccins
- vooral mRNA vaccins -> Pfizer, Moderna en Curevac
- behalve virus ook een vetbolletje
- ook vector vaccins -> AstraZeneca/Oxford, Janssen/Johnsen & Johnson en Sputnik
- alleen voor spike eiwit.
-> beide maken gebruik van dezelfde route
Bijwerkingen (zelfde als alle vaccinatie)
- interferon respons -> koorts (bij verhoogde temp. werkt het immuunsysteem
beter), hoofdpijn, spierpijn en ‘grieperig’
- deze komen ook als korte termijn (bij)werkingen + pijnlijke injectieplek.
- vaccins zijn maar kort aanwezig – kans op lange termijn bijwerkingen is klein
- kleine kans op allergische reactie – Pfizer 1:100.000
- GEEN COVID-19 vaccinatie, alleen de spikes
- wel mogelijk: auto immuniteit – AstraZeneca, Janssen
Bijwerkingen – specifiek
- AstraZeneca / Jansen -> trombose, lage bloedplaatjes (tegen bloedplaatjes een afweer reactie).
- 1:100..00
- Pfizer / (Moderna) -> myocarditis/pericarditis – ontsteking van het hartzakje.
- 1:15.000 (jongens) en 1:10.000 (meisjes) – eerder jonge leeftijd
Conclusies
- een vaccin vervangt de eerste infectie.
- boosten geeft betere afweerrespons.
- vaccins kunnen korte termijn bijwerkingen geven.
- voordeel van vaccins wegen op tegen klein risico bijwerking.
- kans op lange termijn bijwerkingen is klein.
- huidige vaccins werken gedeeltelijk tegen mutanten.
- huidige vaccins voorkomen ziekenhuisopname/overlijden.
Wat doen vaccins niet?
- vaccins passen geen DNA aan.
- vaccins maken je niet onvruchtbaar.
- vaccin is tegen het spike eiwit en heeft niks te maken met de vruchtbaarheid.
- vaccins maken je niet magnetisch.
- vaccins zijn niet besmettelijk – geen nanoparticles, geen virus.
- na vaccinaties kan 5G je niet microwaven.
Vragen:
- als je meerdere vaccins hebt,
dan is de dosis is hetzelfde.
- welk mogelijk aanpassing,
bijv. met delta variant.
Evaluatie vorig jaar -->
, HC 1, 6-9
Inleiding in gezondheidsrecht en ethiek
Privacy in 2021
- bedrijfsarts bijzondere positie, die mag het antwoord van de werknemer niet doorgeven aan de werkgever.
- bijv. op de vraag over vaccinatiebewijs.
Artikel 10 grondwet
- ieder heeft, behoudens bij of krachten de wet te stellen beperkingen, recht op eerbieding van zijn
persoonlijke levenssfeer.
- de wet stelt regels ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer in verband met het vastleggen en
verstrekken van persoonsgegevens.
-> hierdoor hoef je NIET te vertellen of je wel/niet ben gevaccineerd – in ieder geval voor nu
Daarbij: het is nodig om zelf toestemming te geven om eigen gegevens door te geven aan andere.
Beroepsgeheim
- als arts moet je zwijgen over alles wat je bij de uitoefening van je beroep over de patiënt te weten bent
gekomen.
- het gaat dus NIET alleen om medische informatie.
- bijv. casus: jonge jongen met enkelband en drugsgebruik, geef je dit aan in het dossier (i.v.m. verwijsbrief)?
Toen in gesprek hierover gegaan en hij wilde dat zelf liever niet.
- vastgelegd in diverse wetten waaronder in de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst
(Wgbo) en de Wet beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG).
Belang en betekenis van beroepsgeheim
- vertrouwensrelatie tussen arts en patiënt – individueel belang
- waarom belangrijk? -> zodat ook de patiënt terug zal komen.
- toegankelijkheid van de zorg van alle patiënten – algemeen belang
Wie heeft beroepsgeheim?
- zelfstandig beroepsgeheim -> beroepsbeoefenaren waaronder artsen en verpleegkundigen.
- afgeleid beroepsgeheim -> studenten, coassistenten, secretaresse, portier, etc.
- werkt bijv. onder de verantwoordelijkheid van een arts.
Belangrijke gronden voor doorbreking van het beroepsgeheim – vragen die je jezelf daarbij moet stellen
- toestemming van de patiënt
- Geeft de patiënt vrijwillig toestemming?
- Beschikt de patiënt daarbij over alle relevante informatie om toestemming te kunnen geven?
- veronderstelde toestemming van de patiënt
- Kan ik era vanuit gaan dat de patiënt toestemming zou willen geven (bij. bij verwijzing)?
- Weet ik zeker dat de patiënt geen bezwaar heeft?
- spreekplicht en meldrecht
- Verplicht de wet mij om te spreken?
- Geeft de wetgeving mij recht om te spreken
- conflicten van plichten – dillema’s, dus deze vragen stellen;
- Is alles in het werk gesteld om toestemming tot doorbreking van het medisch beroepsgeheim te
- Levert het niet-doorbreken een ander ernstige schade op? verkrijgen?
- Is er geen andere weg dan doorbreking van het medisch beroepsgeheim om het probleem op te lossen?
- Is het vrijwel zeker dat door doorbreking schade aan de ander kan worden voorkomen of beperkt?
- Wordt het medisch beroepsgeheim zo min mogelijk geschonden?
- Verkeer je als arts in gewetensnood als je blijft zwijgen?
- zwaarwegend belang
- Heeft iemand een zwaarwegend belang bij het ontvangen van medische informatie?
- Weegt dit belang zwaarder dan het belang van geheimhouding?
,Uit de praktijk
Casus 1:
- conflict van plichten – want geen toestemming van moeder voor overdracht.
- al ernstige zorgen over welzijn van het kind, voor deficiënties, etc.
- vader ging mee met de moeder.
- extra strenge dieet, valt dit onder kindermishandeling? Wel als dit valt onder de welzijn van het kind.
-> ….. ?
Casus 2:
-> melding bij veilig thuis – jeugdzorg heeft deze afgewezen
- moeder wilde geen zorg meer, dus was weg
- kinderjeugd psychiater (KJP) mondeling ingelicht, want moeder gaf dat ze niet op papier wilde hebben.
- eigenlijk kan dit niet echt
- niet heel netjes, maar in belang van het kind toch gedaan – niks doen, kon de arts zelf niet hebben.
- vertrouwen van de moeder wat ook weg.
Denk ook aan social media (wordt gecontroleerd)
- raakt aan beroepsgeheim.
- vertrouwen van patiënten in artsen en het Amsterdam UMC
- denk dus goed na voordat je iets op social media zet.
- maar het kan zeker (bijv. op Twitter)
-> gebruik maken is wel leuk, denk zorgvuldig wat je neerzet & dat het niet herleidbaar is
- side note: blurren helpt ook niet
Wat mag je nu tijdens je studie?
- een casus bespreken met een medestudent?
- een presentatie geven over een patiënt aan medestudent?
- in het studentenhuis over een patiënt praten?
- hoe maak je een casus niet-herleidbaar als het om een zeer bijzondere patiënt gaat?
- tip: spreek met mensen die ook het beroepsgeheim hebben, overduidelijke dingen weglaten en denk waar
(niet in de trein, lift, gang, etc.)
-> NIET herleidbaar zijn
,PR geheimhouding
- instaptoets
- aantal thema’s: conflict van plichten, veronderstelde toestemming, medische verklaring, inzage na overlijden
patiënt en social media.
- toetsing CAT en STAT DEPZ in 2022.
, HC 2, 6-9
Patiënt met constitutioneel eczeem
Huidafwijking en psychosociale impact
Eczeem
- uit het Grieks, betekent: overkoken
- ontstekingsreactie in de huid
- vele verschillende vormen van eczeem
De huid als neuro-immuun orgaan
- psychologische factoren hebben invloed op
het ziektebeloop bij een huidaandoening.
Eczeem -> interactie tussen predisponerende factoren en triggers
- predisponerende factoren: - verstoring huid barrière
- immuun ontregeling
- microbial dysbiose (onbalans)
- oorzaak: genetische gevoeligheid (mutatie) en omgevingsfactoren.
- triggers: stress, zweten, wollen kleding en huid allergie.
Diagnostische criteria voor constitutioneel eczeem
- hoofdklacht: jeuk
Leeftijdslokalisatie en aspect
- eerst gezicht, nek en op de buik.
- dan knieën en elleboog.
- erna hoofd en handen.
Daarbij: - vergroting van huid reliëf door constant jeuken
- kan ook zijn dat bacteriën ook nog meespelen
Behandeling
- vethouden en lokale corticoïden
- hoe ernstige de afwijking, hoe agressiever de behandeling.
- immuunsysteem wordt onderdrukt hierdoor.
- stel: echt niet onder controle, dan heel intensief.
Atopisch eczeem
- interacties tussen predisponerende factoren en triggers
,De huid als neuro-immuun orgaan
- psychologische factoren hebben invloed op het
ziektebeloop bij een huidaandoening.
- denk aan: neuropeptiden en neurogene inflammatie.
- plaatje: vrije zenuwuiteinden in epidermis (groen).
Psychologische problematiek bij chronische huidaandoeningen onderschat
- onbegrip en onderschatting: - niet levensbedreigend
- verbergend gedrag van patiënten
- veel patiënten zijn ‘niet ziek’
- depressie en angststoornissen worden, ondanks de hoge prevalentie (21-43%), vaak niet herkend door
dermatologen.
Chronische constitutioneel eczeem heeft psychische gevolgen
- verhouding / balans -> lichaam & gevoel & sociaal
- anticiperen op elk gebied, zowel medicamenteus als psychologisch.
- kind: - emotioneel gezondheid: prikkelbaarheid, veel huilen en druk zijn.
- sociale beperkingen (buiten spelen, zwemmen), vermijden van spelen,
social isolatie en thuisblijven (negatieve reacties).
- volwassen: - emotionele klachten (spanningen, angsten, somberheid, depressie)
- sociale klachten (relaties, seksualiteit, intimiteit, werk, loopbaan en school,
sport en sociale isolatie).
- gezin: - emotionele gezondheid: schuldgevoelens en zelfverwijten, invloed negatieve reacties van anderen
en veel zorgen.
- sociaal functioneren: verzuim, ontslag, beperkingen in recreatieve activiteiten gezin en gebrek
sociale steun.
- bijv. dag in en dag uit, moeder die kindje ’s nachts tegenhoud om te krabben
-> minimaal 20-40% risicogroepen voor lange-termijn aanpassingsproblemen
Take home message voor de jonge dokter
- een chronische huidaandoening heeft grote inlvoed op het psychisch en sociaal welbevinden en functioneren.
- kijk verder dan de huid -> kijk naar de mens.
,
, HC 3, 6-9
Welke rol spelt de dokter?
(GEEN tentamenstof)
Professionele ontwikkeling (PO) -> een goede dokter worden, zijn en blijven
Drie grote maatschappelijk opgaven – bron RIVM, 2019
- ziektelast hart- en vaatziekten en kanker.
- zelfstandig wonende ouderen met dementie en andere complexe problemen.
- mentale druk op jongeren en jongvolwassenen.
+ kwetsbare groepen
Niet iedereen zal medisch specialist wordt
- dit kan in of uit het ziekenhuis zijn.
- of geen specialisatie
Wat voor soort dokter word jij? – belangrijkste eigenschap
- empathie
- compassie
- medogen
- betrouwbaar
- luisterend oor
- communicatie
- patiënt gericht -> empathisch en goedluisteren
Rollen van de dokter – competenties
- organisatie – medisch leiderschap
- maatschappelijk handelen
- kennis en wetenschap
- professionaliteit & kwaliteit
- communicatie
- samenwerken
-> vak inhoudelijk behandelen + reflectie
Communicator
- gesprek aangaan met begrip
- informatie verzamelen, -anamnese, hetero-anamnese
- informatie bespreken
- shared decision making – kennis ten dienst stellen om samen te bespreken hoe je het gaat aanpakken
- omgaan met verschillende patiëntgroepen
- verder tijdens college: luisteren, reuk, lichaamshouding en duidelijk uitleggen
Samenwerken
- met patiënt, naasten en zorgnetwerk
- interprofessioneel leidinggeven
- teamwerk
- verder tijdens college: interdisciplinair, communicatie en respect hebben voor anderen
Organisator -> medisch leider
- meeste academische kennis, hoe geef je leiding aan je omgeving?
- eigen werkzaamheden organiseren -> balans – werk & privé
- doelgericht technische mogelijkheden gebruiken -> apparaten, EPD
- kennis over gezondheidszorg systeem.
- uitgangspunten kwaliteitszorg.
, Maatschappelijk handelen
- risicofactoren herkennen.
- preventie – primair, secundair en tertiair
- inzet om gezondheid te bevorderen
- verder tijdens college: voorlichting, informeren en adviseren
Gezondheidsbevorderaar
- riscofactoren herkennen.
- perventie – primaire, secundair, teriair
- primaire preventie -> ook maatschappij oppakken, maar goed als je het als dokter wel goed onderstreept.
- vaak hangen er rond dokters hele dingen, maak duidelijk wat je met elkaar kan bereiken.
- inzet om gezondheid te bevorderen.
- verder tijdens college: daar waar jij verstand over hebt, die boodschap brengt je over en deze is belangrijk.
- zo minder belasting.
Academicus – kennis & wetenschap
- kritisch nadenken
- beslissingen o.b.v. wetenschappelijk bewijs
- wetenschappelijk onderzoek - bevorderen, opzetten en uitvoeren
- onderwijs verzorgen
- verder: protocollair werken
Professional
- eerlijk en betrokken zorg leveren
- professioneel gedrag laten zien
- patiënt veiligheid
- ethisch verantwoord
- op eigen handelen reflecteren: sterke en verbeterpunten
Reflectie: vaardigheid -> nadenken over:
- jezelf
- jezelf in relatie tot de ander
- jezelf in relatie tot het grotere geheel (opleiding, maatschappij)
-> zien we terug in de portfolio
3 grote leerlijnen
