1984 – George Orwell
I Zakelijke gegevens
Auteur: George Orwell
Titel: nineteen eighty-four, Penguin books, 1990, 326 blz. (1e druk 1949)
Gegevens over de schrijver
Eric Arthur Blair (George Orwell) werd geboren in 1903 in India, waar zijn vader werkte voor
de overheid. Het gezin verhuisde in 1907 naar Engeland en in 1917 ging Orwell naar Eton.
Van 1922 tot 1927 deed hij dienst aan de Indische Imperial Politie in Burma. Dat was een
inspiratiebron voor zijn eerste roman, Burmese Days (1934). Enkele jaren van armoede
volgden. Voor twee jaren heeft hij in Parijs gewoond voordat hij terugkeerde naar Engeland,
waar hij met succes werkte als persoonlijk begeleider, leraar en assistent van een
boekhandel. Ook schreef hij artikelen voor een aantal tijdschriften. Down and Out in Paris
and London werd uitgebracht in 1933. In 1936 kreeg hij van Victor Gollancz de opdracht
gebieden met grote werkloosheid in Lancashire en Yorkshire te bezichtigen en The Road to
Wigan Pier (1937) is een schitterende beschrijving van de armoede die hij daar zag. Eind
1936 ging Orwell vechten in Spanje voor de republikeinen en werd hij gewond. Homage to
Catalonia is zijn verslag van de burgeroorlog. Hij bracht zes maanden door in Marokko en
schreef daar Coming Up for Air. Gedurende de Tweede Wereldoorlog deed hij dienst in de
Home Guard en werkte voor de BBC Eastern Service van 1941 tot 1943. Als literair uitgever
van Tribune schreef hij geregeld een pagina met commentaar over de politiek en literatuur.
Hij schreef ook voor de Observer en later de Manchester Evening News. Zijn unieke politieke
roman, Animal Farm, werd uitgebracht in 1945, en dit boek samen met Nineteen Eighty-Four
(1949) bezorgde hem zijn wereldberoemde faam.
George Orwell overleed in januari 1950 in Londen. Enkele dagen daarvoor, had Desmond
MacCarthy hem een boodschap gestuurd met de mededeling: ‘U heeft een grote stempel
gedrukt op de Engelse literatuur….u hoort bij de enkele grote schrijvers van uw generatie.’
2 Eerste reactie
a) Keuze: ik heb voor dit boek gekozen, omdat het heel bekend is. Ik wilde het altijd nog
een keer lezen. Ik was benieuwd hoe de wereld zou zijn, zoals Orwell die voorspelde.
b) Inhoud: ik wist dat het boek zou gaan over de toekomst. Het beschrijft hoe de wereld er in
1984 eruitziet. En dat is erg beangstigend en verbazingwekkend realistisch.
3 Verdieping
a) Samenvatting
De wereld van '1984' is verdeeld in drie landen: 'Oceania', 'Eastasia' en 'Eurasia'. Het verhaal
speelt zich af in 'Oceania', waarvan (in het boek het voormalige) Groot-Brittannië een
onderdeel is; het land heet nu 'Airstrip One'. Oceania is constant in oorlog; is het niet met
Oostazië, dan is het wel met Eurazië.
Geheel Oceania wordt geregeerd door 'de Partij', met aan het hoofd 'Big Brother'. Deze man
is een dictator: hij stelt vreemde regels op en laat de hele bevolking in de gaten houden door
de 'Thought Police' (denkpolitie); opvallend is dat slechts weinig mensen dit regime slecht
, vinden.
Winston Smith is de hoofdpersoon van dit boek. Hij werkt op het 'Ministerie van Waarheid'
en hij moet de geschiedenis vervalsen, door kranten en documenten van vroeger te
veranderen. Maar hij weet dat het niet goed is, wat hij doet. Op een dag besluit hij te breken
met het regime. Hij koopt (als eerste daad) een boek en een pen. Hij begint een dagboek bij
te houden, hetgeen streng verboden is. Zijn kamer wordt (zoals alle kamers) in de gaten
gehouden via telescreens: televisieschermen die een omgekeerde werking hebben. Hij vindt
echter één plek in de kamer waar hij niet in de gaten gehouden kan worden: hier gaat hij
zitten schrijven.
Hij krijgt angst voor zijn buren, die leven zoals de Partij het voorschrijven; hun kinderen
verlinken mensen die tegen het regime zijn, of bepaalde overtredingen begaan. Ook op het
werk loopt iemand rond die hij niet vertrouwt. Zij blijkt Julia te heten en, net als hij,
tegenstandster van het regime te zijn. Een ander, die hij later ontmoet, heet O'Brien en is
ook tegen.
Later komt hij terug in de winkel waar hij het boek en de pen voor het dagboek kocht. De
eigenaar van de winkel, Mr. Charrington, laat hem een achterkamer zien die Winston mag
huren.
Op het werk ziet hij Julia weer: ze valt. Hij helpt haar en ze stopt hem een briefje toe, waarop
staat: I love you. Ze ontmoeten elkaar later weer, op een plaats zonder telescreens; daar
hebben ze seks. Seks was ook ten strengste verboden: het was een protestactie.
Winston huurt de achterkamer. Julia komt vaak bij hem: ze kunnen daar vrijuit doen wat ze
willen, praten waarover ze willen, want in de kamer zijn verrassenderwijs geen telescreens.
Er loopt wel een rat rond waarvan Winston bang wordt (belangrijk voorteken!)
Dan ontmoet Winston O'Brien weer; hij vraagt Winston om met Julia zondag naar zijn huis te
komen. Als hij en Julia daar zijn, blijkt O'Brien bij de 'Brotherhood' te zitten, die geleid wordt
door Emmanuel Goldstein. Hij is de grootste tegenstander van de Partij. Deze heeft een boek
geschreven over het totalitaire systeem.
Winston gaat met Julia naar de achterkamer en leest uit het boek voor, maar Julia is niet
geïnteresseerd en valt in slaap; Winston volgt haar. Als ze wakker worden, blijkt een poster
van de muur gevallen te zijn, waarachter zich een telescreen verborg. De Thought Police ziet
hen nu bezig en komen binnen. Onder hen is Mr. Charrington: ook hij zit bij de Thought
Police. Julia en Winston worden apart weggebracht. Winston wordt naar het 'Ministerie van
Liefde' gebracht. Daar wordt hij in een cel gestopt en door O'Brien komt binnen: hij is geen
mede-gevangene maar een beul. Hij gaat Winston pijnigen. Aanvankelijk verzet Winston zich
nog, maar later doet hij wat O'Brien wil en geeft hij de antwoorden die O'Brien verwacht, om
van het pijnigen af te zijn. Echter, over zijn liefde voor Julia zwijgt hij. Dan vraagt O'Brien hoe
hij over Big Brother, de grote baas, denkt. Winston vertelt de waarheid (hij haat Big Brother),
en dan wordt hij naar de 'beruchte' kamer 101 gebracht. Daar zal de laatste stap naar
reïntegratie worden ondernomen. Om zijn hoofd wordt een kooi met grote, hongerige, enge
ratten geplaatst. Winston wordt nu zó bang, dat hij smeekt om deze kwelling aan hem
voorbij te laten gaan, maar Julia zo te kwellen. Dit was het belangrijkste voor hem; hij wordt
direct vrijgelaten.
In de 'normale' samenleving blijkt Winston in alle opzichten niets meer waard te zijn. Een
tijdlang doet hij niets dan drinken, schaken en af en toe een beetje werken. Op een gegeven
moment ontmoet hij Julia weer; ze geven allebei toe elkaar verraden te hebben in kamer
101. Als hij weer in het café zit, komt hij tot de conclusie: 'Ik haat Big Brother niet; ik houd