Hier vind je een samenvatting van Geschiedenis voor 4vwo uit het boek sprekend verleden, Veranderingen in de Nieuwe Tijd (Europa +/-1500-+/-1800). De begrippen zijn dikgedrukt en uitgelegd.
Hoofdstuk 5
§1 – Begin van de Europese expansie 1500-1800
Afrika verkennen zodat: bondgenoten tegen moslims, zeeweg naar Azië, zijde en specerijen.
1488: kaap de goede hoop bereikt (Portugezen)
1498: India bereikt over zee (Portugezen)
Factorij: handelspost bestaande uit een fort, haven, pakhuizen en woningen.
1492: Columbus bereikt Amerika
Spanje en Portugal nemen Amerika voor zilvermijnen en plantages
Daarna ook Engelsen, Fransen, Hollanders en Denen plantages aanleggen.
Voor plantages waren slaven nodig 14 miljoen Afrikanen naar Amerika via
Afrikaanse/Arabische slavenhandelaren die slaven naar de kust brachten.
Abolitionisme: streven slavenhandel en slavernij af te schaffen.
o Engelse richtten in 1787 de Society for the abolition of the Slave Trade op
Originele inwoners Amerika (inheemsen/indianen) werden verdreven.
Europeanen waren overal dominant door hun vuurwapens en grote schepen.
Handel tussen werelddelen begin wereldeconomie.
Maar: handel in 17e niet groot schepen klein, alleen voor rijksten.
Handelskapitalisme: eerste vorm kapitalisme, winst door middel van handel gemaakt werd.
§2 – Wereldbeeld verandert
Copernicus: revolutionibus orbium coelestium (over de omwentelingen der hemelkringen) zon
een ster en middelpunt heelal, hoofdplaneten en secundaire planeten, aarde een hoofdplaneet.
Katholieke Kerk verbood zijn boek (1616). In 1835 werd dat verheven.
§3 – Renaissance
Begint in Italië omdat:
- vrijheid voor nieuwe vindingen/denkvormen,
niet eens met eigen tijd Grieken en Romeinen als voorbeeld
- contacten Arabische wereld Grieks-Romeinse literatuur
= Begin Renaissance (wedergeboorte)
- stroming vernieuwers: humanisme – humanisten: zelfstandig denken van de mens en niet
van goddelijke voorschriften, individualistisch
Veranderend mensbeeld
- Mens zichzelf niet op achtergrond hoeft te plaatsen
- Ieder mens belangrijk was, leeft voor zichzelf
- Carpe diem bekende Romeinse leuze
- Talenten en mogelijkheden van individuen niet mochten worden beperkt.
homo universalis (Latijn) of Uomo universale (Italiaans): mens die zich ontplooide op zo
breed mogelijk vlak. (bv. Leonardo da Vinci)
wetenschap:
- middeleeuwen: geestelijken waren geleerden geestelijke wetenschap
- renaissance: ook andere geleerden andere ontdekkingen
empirisme: onderzoek door waarneming, ervaring en experiment.
Renaissance:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper laurinedenbutter. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
