Duidelijke en complete samenvatting van de lesstof van Marc Veenstra in blok A van jaar 1 over de zintuigen, het gezichtsvermogen, de extrinsieke oogspieren, neurale laag en verschillende andere aspecten van het oog. Erg handig om te gebruiken voor het tentamen, want de leerdoelen zijn erin verwerk...
Zintuigen en gezichtsvermogen
Algemene zintuigen zijn zintuigen voor temperatuur, pijn, aanraking, druk en trilling en
proprioceptie (lichaamshouding). Zintuigcellen voor deze gewaarwording liggen verspreid in
het gehele lichaam. De eenvoudigste zintuigen zijn de dendrieten van sensibele neuronen.
De vertakte uiteinden van deze dendrieten worden vrije zenuwuiteinden genoemd.
De zintuigcellen van de speciale zintuigen (reuk, smaak, gezichtsvermogen, evenwicht en
gehoor) bevinden zich in speciale gebieden of in zintuigen.
Elke zintuigcel ontvangt gewaarwordingen van een specifiek receptorveld. De
bewustwording van een gewaarwording wordt een waarneming genoemd.
Door een prikkeling van een zintuigcel ontstaat een actiepotentiaal die langs het axon van
een sensibele neuron wordt geleid. De frequentie of het patroon van de actiepotentialen
bevat informatie over de prikkel. De waarneming van de aard van die prikkel is afhankelijk
van de route waarlangs de actiepotentialen binnen het CZS worden geleid en het gebied van
de hersenschors waar deze actiepotentialen aankomen.
Adaptatie = Een afname van de gevoeligheid in aanwezigheid van een constante prikkel
(temperatuur in een warm bad lijkt snel af te nemen).
De algemene zintuigen
Pijn
Pijnzintuigen of nociceptoren zijn vrije zenuweinden. Ze komen vooral veel voor bovenin de
huid, gewrichtskapsels, beenvliezen die de beenderen bedekken en rond bloedvatwanden.
Pijnreceptoren hebben grote receptorvelden, waardoor het vaak lastig is om de exacte bron
van de pijnprikkel vast te stellen.
Pijnzintuigen kunnen gevoelig zijn voor:
Extreme temperaturen
Mechanische beschadiging
Opgeloste chemische stoffen
Gemyeliniseerde vezels geleiden zeer plaatselijke gewaarwordingen van snelle (stekende)
pijn, deze gewaarwordingen bereiken het CZS zeer snel, waar ze vaak tot een somatische
reflex leiden. Ook worden ze naar de primaire sensorische schors doorgeschakeld, waar we
ons bewust worden van de prikkel.
Ongemyeliniseerde vezels geleiden gewaarwordingen van trage (branderige) pijn, bij deze
gewaarwording kunnen we alleen het algemene betrokken gebied identificeren.
Gerefereerde pijn = het waarnemen van pijn in gebieden van het lichaam die niet werkelijk
worden geprikkeld.
1
, Temperatuur
Warmtereceptoren of thermoreceptoren, zijn vrije zenuwuiteinden die zich in de huid,
skeletspieren, lever en hypothalamus bevinden. Ze bestaan uit 1/5 warmtereceptoren en
4/5 koudereceptoren.
Temperatuurgewaarwordingen worden langs dezelfde banen geleid als
pijngewaarwordingen. De thermoreceptoren zijn zeer actief wanneer de temperatuur
verandert maar raken snel geadapteerd.
Aanraking, druk en houding
Mechanoreceptoren zijn gevoelig voor prikkels zoals uitrekking, samendrukking of draaiing.
Vervorming van de celmembraan van de zintuigcel in reactie op deze prikkels leidt tot het
openen of sluiten van mechanisch gereguleerde ionenkanalen.
Er zijn drie groepen mechanoreceptoren:
1. Tastreceptoren
Leveren gewaarwordingen van aanraking, druk en trilling. Met receptoren voor fijne
aanraking en druk krijgen we gedetailleerde informatie over de bron van de prikkel.
Met de receptoren van grove aanraking en druk krijgen we weinig informatie over de
locatie en omvang. Er zijn 6 soorten tastreceptoren:
Vrije zenuwuiteinden
Rond de haarwortel
Tactiele schijfjes
Tastlichaampjes
Lichaampjes van Pacini
Lichaampjes van Ruffini
2. Baroreceptoren
Leveren informatie die noodzakelijk is voor de regulering van autonome activiteiten
door het registreren van drukveranderingen. Ze bestaan uit vrije zenuweinden die
zich vertakken binnen de elastische weefsels in de wanden van rekbare organen
(bloedvaten, luchtwegen, urinewegen, spijsverteringskanaal).
3. Proprioceptoren
Registreren de positie van gewrichten, de spanning in de pezen en banden en de
mate van spiercontractie. Vrije zenuweinden in de gewrichtskapsels registreren druk,
spanning en beweging bij het gewricht. Peeslichaampjes en spierspoeltjes zijn
vormen van proprioceptoren.
Chemische waarneming
Chemoreceptoren reageren in het algemeen alleen op in water oplosbare en in vet
oplosbare stoffen die in de omringende vloeistof zijn opgelost. Adaptatie vindt meestal
gedurende enkele seconde na de prikkeling plaats. Ze reageren de chemische samenstelling
van de lichaamsvloeistoffen.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper denisevanb19. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
