Bijlagen Systeemgericht werken:
Fig. 1.7 Het systeempentagram Ouders/opvoeders
Gezin Cliënt
Social
Supra familiaar Omgeving
Fig. 4.6 Interactieprocessen vanuit de ja- en nee-reeks
Ja-reeks Zenden van positieve initiatieven Ontvangen Negatieve initiatieven Nee-reeks
en negatieve reacties
Attent zijn Toewenden, aankijken Toewending en Afwenden, wegkijken Niet attent zijn
beantwoorden oog-
contact
Instemmen Glimlach, vriendelijke Instemmen met: Niet glimlachen Niet instemmen
toon, Ja-knikken en prettige glimlach, vriendelijke onvriendelijke toon,
gezichtsexpressie toon, ja-knikken en prettige nee-schudden, verve-
gezichts- lende gezichtsexpressie
expressie
Converseren Babbelen Beantwoorden van: Zwijgen, corrigeren, Niet conver-
Instemmend benoemen, Ja-zeggen, babbelen, instem- Nee-zeggen seren
gespreksinitiatieven, mend
mededelen, vragen benoemen, ja-zeggen,
gespreksinitiatieven,
mededelingen en
vragen
Beurt verdelen Beurt geven Beurt aannemen Iedereen door elkaar Geen beurt
verdelen
Coöperatief zijn Geven en hulp vragen Nemen en hulp geven Afpakken of niet geven, Niet coöperatief
Leiding geven geen hulp vragen of zijn
geven
Initiatieven nemen, benoem- Leiding aannemen en Initiatieven niet aan- Geen leiding
en wat er gebeurt, voorstel- meedoen nemen, niet benoemen geven en niet
len doen, plannen maken en wat er gebeurt, geen meedoen
oplossingen zoeken voorstellen doen, geen
plannen maken, geen
oplossingen zoeken
Fig. 4.9 Belangrijkste verschillen tussen analoge en digitale communicatie
Analoge communicatie: Digitale communicatie:
1.Beslaat 85-90% van alle communicatie 1. Beslaat 10-15% van alle communicatie
2.In den beginne communiceerde men analoog (oertaal) 2. Later ontwikkeld in de evolutie, vanuit de analoge communicatie
3. Heeft een relatie met datgene dat wordt af- 3. Heeft geen relatie met datgene waarnaar wordt verwezen; de relatie tussen
gebeeld woord en ding is willekeurig, toevallig en op
basis van afspraak
4. Bevat veel gevoelslading en betekenisrijkdom 4. Is minder rijk aan gevoelslading
5. Er zijn geen regels voor 5. Er bestaat uitgebreide regelgeving in vormleer en gram-
matica over gebruik van de taal
6. Is niet eenduidig 6. Heeft het vermogen tot maximale eenduidigheid
7. Identiek met non-verbale communicatie 7. Identiek met gesproken en geschreven taal en bepaalde vormen van non-
verbale communicatie zoals de doventaal
8. Heeft niet de mogelijkheid een ontkenning en 8. Heeft de mogelijkheid een ontkenning en andere logische functies uit te
andere logische functies tot uitdrukking te drukken
brengen
9. Mogelijkheid van mens en dier 9. Is voorbehouden aan de menselijke soort
, 10. Heeft uitsluitend betrekking op het hier en nu 10. Kan ook betrekking hebben op het verleden en de
toekomst
11. Geëigend voor de impliciete communicatie op 11. Geëigend voor de communicatie op het inhoudsniveau
betrekkingsniveau en voor expliciete metacommunicatie
Fig. 5.2 Overzicht methodieken
FF ASH MST MDFT FFT
Doel Voorkomen uithuis- Opheffen crisis of Voorkomen uithuisplaatsing
Afname van delictgedrag, Verminderen van ernstige
plaatsing zodat gezinnen bij spoedeisende en verminderen verminderen van recidive. gedragsproblematiek (en
elkaar kunnen blijven problematiek door crimineel en Stimuleren van een daarmee delict afname).
middel van herstel antisociaal gedrag verslavingsvrije Verbeteren van
veiligheid en levensstijl opvoedingsvaardigheden
basisroutines van ouders en het
functioneren van het gezin
Doel- Gezinnen in crisis waarbij Gezinnen in crisis Jongeren met Jongeren met complex Jongeren met gedrags-
groep uithuisplaatsing van een of met spoed- ernstig antisociaal en meervoudige proble- problemen waaronder
van de kinderen dreigt eisende problema- delinquent gedrag die matiek (gedrags- crimineel gedrag en hun
tiek uit huis geplaatst psychische problematiek) gezinnen
dreigen te worden en die overmatig middelen
hun ouders/verzorgers. gebruiken en nog woon-
Behandeling vanuit achtig zijn binnen een (te
dwangkader herstellen) gezinssituatie
Leeftijd 0-18 jaar 0-18 jaar 12-18 jaar 12-18 jaar grenzen 11-18 jaar
0-23 jaar reeds in arbitrair
hulp zijn cliënten
LVB doelgroep
6-23 jaar
Domeinen Gezin, soms school/ werk Gezin Gezin, familie, school, buurt
Gezin, familie, school/ Gezin, soms school
en vrienden werk, vrije tijd en
vrienden
Fre- 4-5 x per week merendeels 3-5 x per week Afhankelijk van fase, 2-3 face-to-face sessies Gemiddeld 1 sessie per
quentie in het gezin 7x24 uur merendeels in het intensieve periode per week, merendeels in week, voornamelijk vanuit
bereikbaar en beschikbaar gezin meerdere keren het gezin, daarnaast fre- kantoor
per week quent telefonisch en mail
contact
Duur 4 weken, mogelijkheid 4 weken 3-5 maanden 3 maanden bij vroeghulp, 4 Matige problematiek 8-12
tot 2x1 week verlening maanden bij enkel- sessies van 1 uur. Zware
voudige problematiek en problemen ruim 30 sessies,
4-6 maanden bij gemiddeld 20-22
complexe problematiek
Fig. 6.2 De tijd binnen gezinnen van het rigide en chaotische type
Gezinnen van het rigide type Gezinnen van het chaotische type
Tijdsbesef Tijdsbesef
Tijd staat stil. Het verleden en heden worden verward. Er is Er is sprake van een gebeurtenisvolle tijd. Er is een tijdsbesef door opeen-
geen besef van toekomst. volgende gebeurtenissen. Er is geen beleven van verleden of toekomst. Er is
enkel sprake van een heden.
Er is geen recente informatie. Het proces staat stil en er is Er is een teveel aan informatie. Het proces is op hol geslagen en leidt tot con-
sprake van een niet-veranderen. De entropie neemt toe. tinue veranderingen die geen blijvend karakter hebben. De entropie neemt toe.
Er is sprake van een onbruikbaar geheugen. Er is geen geheugen.
De ‘macht’ van het gezin zit in het symmetrische spel. Para- De ‘macht’ van het gezin schuilt in het spel van de gebeurtenissen. De opeen-
doxen stollen en tegenstrijdigheden lossen zich op. Iedere volgende machtswisselingen verhinderen iedere verandering door de continue
aanzet tot verandering verzandt in verstarring. beweging.
Reacties van de Social Worker Reacties van de Social Worker
Vergeet de inhoud van de sessie waardoor hem de betekenis Onthoudt alleen de opeenvolgende gebeurtenissen waardoor de samenhang,
ontsnapt. het patroon hem ontsnapt.
Neigt ernaar om de sessies te lang te laten duren vanuit de Laat zich meeslepen in chaotische en verwarde sessies en verkrijgt geen
verwachting meer informatie te verkrijgen. informatie.
Voelt zich verward. Voelt zich overrompeld.
Gevolgen voor de hulpverlening Gevolgen voor de hulpverlening
De tijd in gang zetten door een gecontroleerde crisis in gang De tijd afremmen door de tijdsduur te bewaken, te structureren om te