Klinische chemie
1. Klinische technieken: automatisatie in het laboratorium
LABORATORIUMPROCES
-onderdelen automatisatie: aanvraag van de test door behandelde arts -> staalname ->
staaltransport -> verwerken staal -> analyse staal -> verzamelen resultaten -> doorgeven resultaten
aan arts -> staalarchivering en heropvraging -> verwijderen stalen => gelinkt aan LIM’s= laboratory
information management
BEGRIPPEN UIT DE AUTOMATISATIE
-testrepertoire= op één staal verschillende analyses uitgevoerd op hetzelfde toestel (frequentie en
principe testen) -> 6 analyses 50% van totale werklast; 14 andere voor 40% en overige testen zijn
infrequent
❖ Onmiddellijk testrepertoire= het aantal verschillende analyses dat het toestel tegelijkertijd
kan uitvoeren zonder dat er reagens moet vervangen worden (+/- 20 voor een automaat)
❖ Totale testrepertoire= alle mogelijke analyses die het toestel kan uitvoeren door specifieke
reagentia en/of componenten aan te passen
❖ Werkstationconsolidering= zoveel mogelijk testen realiseren met zo weinig mogelijk
automaten
-Batch of Random access= toestellen die verschillende testen uitvoeren zijn batch analysers
❖ Batch analyser: wachten tot je 10-100 stalen hebt (gegroepeerd) ; kan verschillende testen
uitvoeren maar niet tegelijk -> 1 test voor verschillende stalen tegelijk -> Bv. bij elektroforese
(capillaire elektroforese Sebia om klassieke SPE, immunofixatie, HbA1c en CDT te bepalen) ;
of bij bloed-gas analyser ; of bij coronatesten
❖ Random access (willekeurig): kunnen tegelijkertijd op verschillende stalen verschillende
analyses uitvoeren -> op elk staal specifieke combinatie van aangevraagde testen; geen
wachttijd verloren
-Discreet= afhankelijk waar analyse gebeurt; afgesloten compartiment? (Bv. cuvet: staalaliquot en
testreagens samengevoegd)
❖ Analysers met een doorstroomcel (stroom continue of meestal gesegmenteerd door
magneet -> bij ion-selectieve elektrodes tussen de verschillende stalen een luchtbel
opgezogen dit maakt het discreet); principe pH-meter
-verblijftijd (dwell time)= de tijd die verstrijkt tussen de initiële staalpipettering en het moment dat
het resultaat van test op het staal beschikbaar is
❖ Belangrijk wanneer plotse fysiologische veranderingen kunnen plaatsvinden (bloed-gas
analyses zo een kort mogelijke verblijfstijd → voor de bepaling van vitamines of hCG
maakt de verblijfstijd niet zoveel uit)
1
,-Throughput= maximaal aantal stalen of testen per uur
❖ Staalthroughput= aantal stalen dat in 1 uur afgewerkt kan worden (bij een discrete analyser
hangt dit af van het aantal testen per staal -> moeilijk eenduidige staalthroughput aangezien
de tijd die vereist is voor een analyse varieert)
❖ Totale testthroughput= alle stalen die in 1 uur verwerkt werden vermenigvuldigen met het
aantal testen dat op het staal werd uitgevoerd -> producten optellen (ligt hoger dan
staalthroughput)
-Stat. Testing= short total assay time; dringende testen die onmiddellijk moeten gebeuren; krijgen
voorrang in de analysers; 30-50% van de totale werklast
❖ TAT= tijd die verstrijkt tussen de staalreceptie in het labo en de rapportage van het resultaat
(TAT= within-laboratory turnaround time)
AUTOMATISATIE VAN CHEMISCHE ANALYSES
-bereiden reagentia:
-bulk reagentia worden gebruikt voor verschillende analyses => kant-en-klare vloeistofreagentie= lyofilisaten
(oplossen door analyser) -> sommige toestellen vereisen manuele verdunning reagentia met diluent
-bereiding unit test reagentia=specifiek voor 1 welbepaalde analyse (op 2 manieren geautomatiseerd):
❖ Droge chemie: alle benodigde reagentia voor 1 analyse beschikbaar op 1 slide bestaande uit
verschillende geïmpregneerde lagen film (staal op slide met een buffer of water -> analytische reactie
van start)
❖ Natte chemie: recipiënt dat een voorafgemeten hoeveelheid vloeistof of poeder bevat -> staal en/of
water of buffer toegevoegd
-proportioneren stalen en reagentia:
-de verhouding of proportie van staal tot reagens is essentieel
-unit test reagentia: reagens beschikbaar is gewenste hoeveelheid -> staal toevoegen
❖ Droge chemie: staal volumetrisch toegevoegd of door verzadigingstoevoeging (overmaat staal op
droge film pipetteren -> poriën film absorberen een vaste hoeveelheid = accurate proportionering)
❖ Bulk reagentia: volumetrisch (geautomatiseerde volumetrische dispensers kunnen op 3 methodes
steunen)
-mechanisch aangedreven spuiten/ volumetrische overflow (in random access test analysers ->
reagens en staal volumetrisch overgebracht in tube, cuvette)
-continue flow techniek (staal en reagens geproportioneerd adhv. relatieve stroomsnelheid)
-discontinue flow techniek (elektrische kleppen)
-staal overgebracht met een dunne probe van roestvrij staal: opzuigen, wassen en uitpipetteren ->
stolselsensor (drukmeter) -> vloeistofniveausensor (echografie) => gevaar van staaloverdracht (sample
carryover wat we met wegwerptips niet hebben) doordat een kleine hoeveelheid van het voorgaande staal nog
aan de probe hangt
-tussen de analyses met een probe deze reinigen met een back flush (in tegengestelde richting met
wasoplossing)
-staalprobe, reagentiaprobe en een referentieprobe
2
, -mengen:
-natte chemie: recipiënt bewegen (peddel of stokje door luchtbelletjes of ultrasone golven of convectie=
mengen door wervels)
-droge chemie: droge film door diffusie staal in de film (reagentia uit verschillende lagen vermengd)
-incubatie:
-geprogrammeerd tijdsinterval waarin het testmengsel de tijd krijgt op te reageren; constante T
-thermokoppels voor elektrische monitoring van de T
-meting:
-meting is optisch (spectrofotometrie), thermisch, elektrisch
-in situ= reactie en meting in hetzelfde recipiënt (chemisch, enzymatisch) → extern= daarna over pipetteren
om dan pas te meten (Bv. voor ECL; immuno-assay)
-droge chemie: in situ -> verkleuring reflectometrisch meten; potentiaalverschil meten met geïntegreerde
elektrodes
-natte chemie: zowel in situ of extern (probleem staaloverdracht; bestanddelen van de stalen kunnen de
optische of elektrische oppervlakte contamineren); met wegwerpmateriaal is er ook kans op staaloverdracht
-icterische, hemolytische en lipemische index (bilirubine, hemoglobine, triglyceriden): verdunning staal -> A op
verschillende golflengtes indices bepalen (geen reagens gebruikt)
-resultaat:
-digitaal: analoog ook omgezet in digitaal resultaat
-analoog: potentiaalverschil (elektrisch signaal gekwantificeerd door het te vergelijken met een
referentiesignaal)
-readouts en rapportage van resultaten:
-readouts: numerisch resultaat van een toestel weergeven door LEDs (light-emitting diodes) of televisiemonitor
-> geautomatiseerd computersysteem (LIS) -> resultaten per patiënt verzamelen
-autovalidatie: resultaat binnen vooraf gedefinieerd interval; indices (ILH) laag geen problemen met deltacheck
-rapportage: tussen het valideren resultaten en het beschikbaar wordt voor de arts; resultaat klinische grens
overschrijdt = belwaarden
GEAUTOMATISEERDE LABORATORIUMSYSTEMEN
-totale labautomatisatie=TLA:
-geïntegreerd tracksysteem dat alle werkstations in het labo verbindt
-ook pre-analytische verwerking en archivering stalen geautomatiseerd (archiveringssyteem)
-hieronder een schema:
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper luna220011. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,89. Je zit daarna nergens aan vast.
