Geschiedenis SV China katern – 1842-2001
KA-31: de industriële revolutie die (in de westerse wereld) de basis legde voor een industriële
samenleving
KA-33: de moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie
KA-34: de opkomst van emancipatiebewegingen
KA-36: de opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme,
confessionalisme en feminisme
KA-37: de rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie
KA-38:
KA-44: vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme
KA-45: de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop
en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog
KA-46: de dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld
KA-48: de toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw
aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen
Chinese droom – Xi Jinping
Toekomstplannen -> oplossen sociale problemen China, versterken positie economische
grootmacht, moderniseren
1911 – revolutie einde keizerrijk China chaos hierna, communisten en nationalisten proberen
de centrale macht te krijgen
1949 – communisten olv Mao Zedong aan de macht, introduceren extreme maatregelen om de
economische groei van China te herstellen (totalitair bewind) -> miljoenen slachtoffers
Na dood Mao -> Deng Xiaoping -> combinatie van economische elementen kapitalisme en Chinees
communisme succes
2001 – China lid van Wereldhandelsorganisatie
China: communistisch bewind maar denkt kapitalistisch (maar handelt niet democratisch)
§1 China en het modern imperialisme
Europa, Japan, VS breidden hun machtspositie in Azië tijdens 19 e eeuw steeds verder uit, waardoor
vanaf 1842 het gezag van de keizer verminderde, verloor China zijn positie als regionale grootmacht.
Keizerrijk valt ondanks hervormingspogingen door het hof waardoor verloor China zijn positie als
regionale grootmacht (1842-1911)?
Qing-Dynastie – vanaf 17e eeuw
keizerlijk gezag gebaseerd op het confucianisme :
- Keizer werd aangewezen door de Hemel, regeerde met hulp van ambtenaren (mandarijnen -
> bevoorrechte klasse – opleiding kostbaar en ingewikkeld)
- Eerbied voor hiërarchische ordening vd samenleving -> vaste plek in maatschappij
Meesten in bevolking waren boer, had nauwelijks rechten maar veel plichten (belasting, produceren
grootste deel van het voedsel, dienden in het leger)
Maar alsnog positie van keizer verzwakt door:
- Interne onrust: hongersnood, corrupte van het hof
- Externe onrust/bedreiging: modern imperialisme
China en het modern imperialisme
19e eeuw, door industrialisatie en nationalisme modern imperialisme doelen:
- Economisch: verkrijgen grondstoffen, afzetgebieden
- Politiek: versterken machtspositie probeerden invloed in China te krijgen, maar moeilijk
(handel drijven moeilijk door beperkte mogelijkheden en weinig Chinese interesse in
, Europese handelswaar ( sinocentrisme – superioriteitsgevoel Chinezen (‘’Rijk van het
Midden’’ – China)
Maar Britten begonnen met handelen in opium (rond 1820) succesvol: massale verslaafdheid in
China ondanks door opiumverbod door Chinese overheid (-> smokkelroutes) samenleving
ontwricht 1839: keizer China neemt 20.000 kisten opium in beslag en verbrand deze Britten
sturen oorlogsschepen
Eerste Opiumoorlog (1839-1842)
China verliest -> Verdrag van Nanking :
I. China moet grote schadevergoeding betalen aan Britten
II. 5 Chinese havens vrij voor Britse handel
III. Hongkong wordt Britse kolonie
een van de eerste Ongelijke Verdragen : veel verplichtingen voor China, rechten en privileges
voor het Westen (-> versterking machtspositie in China voor buitenlandse mogendheden)
Hierna proberen andere machten ook invloed te krijgen in China (eg Rusland legt spoorlijn aan in
Mantsjoerije (ziet dit als deel van haar invloedssfeer)
Chinese regering steeds minder te zeggen extraterritorialiteit voor buitenlanders in de verdragen
buitenlanders kunnen door eigen rechtbanken op Chinees grondgebied worden berecht (vallen
niet meer onder Chinese wetgeving en rechtspraak)
steeds meer buitenlanders Chinezen verliezen inkomsten
1856 – Tweede Opiumoorlog tegen nieuwe Britse economische eisen China verslagen,
vernederend verdrag: bewegingsvrijheid voor buitenlandse handelaren, missionarissen, zendelingen
1894 – oorlog China vs Japan
oorzaak: Japan probeert macht naar Korea uit te breiden, maar China ziet Korea als haar
invloedssfeer
verloop: China verliest
gevolg: Japan eist hoge schadevergoedingen, invloed in Korea, mogelijkheid voor Japanse
industrie in China
Opstanden
Door Ongelijke Verdragen hadden buitenlandse mogendheden veel overheidstaken (eg rechtspraak,
invoeren van importheffingen) macht keizer ernstig verzwakt binnenlandse verzet tegen
keizerrijk en tegen buitenlandse inmenging neemt toe
1851 – 1868: twee grote volksopstanden
- Taipingopstand boeren olv Hong willen revolutie tegen keizer ontketenen veroverden
groot deel van China
- Nianopstand na overstroming van de Gele Rivier (noorden) grote problemen maar
overheid doet nauwelijks iets boeren komen massaal in opstand – gewapende acties
tegen grootgrondbezitters en ambtenaren die belasting inden
neergeslagen met moeite mbv buitenlandse militaire steun
gevolgen:
- steden verwoest
- 20 miljoen Chinezen gestorven door honger en geweld
- Ontevredenheid onder bevolking en opmars imperialistische mogendheden deden
sommigen Chinezen beseffen dat moderniseringen noodzakelijk waren (Japan als voorbeeld)
1861: tijdens volksopstanden -> start Zelfversterkersbeweging wilden militaire en technische
modernisering mijnen en fabrieken geopend (voor eigen wapenindustrie, modernisering marine,
aanleg spoorwegen en telegrafie (vervoers- en communicatiemogelijkheden verbeterd)
,Onder invloed van aantal hervormingsgezinde mandarijnen en Zelfversterkingsbeweging Keizer
besluit modernisering bestuur -> democratischer, verbetering onderwijs en leger veel
voorstanders maar conservatieven tegen (oa keizerin-weduwe Cixi) 1898: neemt macht keizer
over en draait meeste hervormingen terug, tot genoegen van bijvoorbeeld:
Boksers (Noorden), onstond eind jaren ’90
aanleiding: 1 van de chinese reacties op modern imperialisme gaven westerse imperialisten de
schuld van economisch en sociaal verval van de Chinese staat
verloop: Cixi steunde hen de gewelddadige acties tegen buitenlandse bezittingen en personen om
zo aandacht af te leiden van het falende keizerlijk bewind - ‘’steun de Qing, vernietig de
vreemdeling’’
1901 – Bokeropstand beëindigd door militair ingrijpen internationale coalitie (reactie op moord
belangrijke Duitse gezant in Beijing)
gevolg: China gedwongen tot Ongelijk Verdrag (even rust in China, maar niet voor lang)
- herstelbetaling voor coalitie
- leiders Bokeropstand zwaar bestraft
- toestemming voor westerse mogendheden om permanent troepen in China te vestigen
Revolutie onvrede, door
Macht Qing-dynastie door Bokseropstand zwaar verzwakt
- steun van Cixi aan de rebellen
- strafmaatregelen van de buitenlandse mogendheden
- mislukte hervormingspogingen van het hof
- machteloosheid van Cixi
nog een poging om keizerlijke positie te versterken -> hervormingen doorgevoerd (modernisering
leger, examenstelsel voor mandarijnen afgeschaft, meer mogelijkheden tot inspraak bestuur) maar te
weinig en te laat ingevoerd, ook dood Cixi (1910) -> Keizer Puyi (3)
China instabiel revolutionaire ideeën verspreiden zich
- 1911 – onrust na muiterij in leger revolutie olv generaal Yuan Shikai val Qing-Dynastie
(-> Keizer Puyi treed af), Shikai wordt president van Republiek China
- Eind 19e eeuw was een nationalistische beweging ontstaan olv Sun Yat-sen (was verbannen
na leiding opstand tegen keizer in 1895, daarna in Europa, VS. Gestudeerd in buitenland -> in
aanraking met democratie) -> terug naar China na val keizerrijk
§2 nationalisten en communisten strijden om de macht
Waardoor ontstond de Volksrepubliek China (1912 – 1949)?
Republiek China
Na uitroepen Republiek China -> 1913 – parlementsverkiezingen nationalisten olv Sun Yat-sen
meeste stemmen programma met Drie Volksbeginselen
- Nationalisme moest leiden tot het terugdringen van buitenlandse invloeden in China
- Bevolking moest via verkiezingen invloed krijgen in de politiek -> democratischer
- Volk moest meer welvarend worden dmv industrialisatie maar iedereen moest gelijk
profiteren van de welvaartsgroei
Sun Yat-sen kreeg pas leiding na dood generaal Yuan Shikai (1916) maar China viel verder uiteen -
> warlords met eigen legers probeerden hun machtsgebieden te vergroten
Kwomintang en CCP
1917 (midden WO1) – China verklaart oorlog aan Duitsland omdat Du in 19 e eeuw invloedsgebieden
in China had verworven. Na WO1 verwachtte China dat zij deze duitse invloedsgebieden in China
terug zou krijgen maar deze werden toegewezen aan Japan (Vrede van Versailles, 1919) bevolking
boos, voedde vormen politieke groeperingen
, 4 mei 1919 – studenten in Beijing protesteren tegen Vrede van Versailles, sloeg over naar rest van
China 4 Meibeweging
- Wilden boycot Japan
- Wakkerde Chinees nationalisme aan
- Wilden modernisering China
1919 – Sun Yat-sen richt Kwomintang (KMT) op
- 1923 - eigen leger olv generaal Chiang Kai-shek voor bestrijden warlords
- Gesteund door SU (Drie Volksbeginselen sloten goed aan bij idealen SU)
1921 – Chinese Communistische Partij (CCP) opgericht door Cheng Duxui (belangrijk tijdens 4
Meibeweging) -> veel dezelfde idealen.
Mao ook belangrijk in partij – boerenzoon, maoïsme
- Gebaseerd op Marxisme (alleen arbeiders konden met een revolutie de communistische
samenleving realiseren) maar in China nauwelijks industrie. Mao geloofde dat ook de boeren
de revolutie konden ontketenen. Dmv massacampagnes moesten zij bewust worden en
houden aan de communistische idealen. Ook geloofde Mao dat 1 revolutie niet genoeg was -
> CCP ideologie verschilt van marxism
- Gesteund door SU, maar nog kleine partij
KMT met name steun in steden, CCP kleine partij CCP wilt samenwerking met KMT ‘’Eerste
Verenigd Front’’ – samen vechten tegen buitenlandse invloeden en de binnenlandse verbrokkeling
die de warlords veroorzaakten
1925 – Sun Yat-sen overlijd, opgevolgd door generaal Chiang Kai-shek
Vanuit Kanton (zuiden) startten communisten en nationalisten samen de Noordelijke Veldtocht ->
uitschakelen warlords, herstellingen vd eenheid succes, rust keert weer terug in China
Bloedige breuk KMT en CCP
Opvolger generaal Chiang Kai-shek volgde Drie Volksbeginselen niet goed – volkswelvaart en
democratie.
- CCP kregen steeds meer aanhang onder boeren
- KMT aanhang: gegoede burgerij -> vreesden communistische idealen
generaal Chiang Kai-shek beëindigd Verenigd Front na Noordelijke Veldtocht, gaf opdracht tot
vervolging communisten.
1927 – KMT herstelt centrale gezag in China (maar nog steeds niet invloed in heel China) -> Nanjing
uitgeroepen tot hoofdstad, stimuleerde industrialisatie, verbeterde infrastructuur, zegde aantal
Ongelijke Verdragen op
Maar: corrupt, politieke tegenstanders vervolgd, CCP verboden
1931 – Japan valt provincie Mantsjoerije aan door tekort aan grondstoffen die alleen met expansie
konden worden verkregen Japan vestigd wreed regime, keizer Puyi wordt symbolische heerser,
maar Mantsjoerije eig marionettenstaat van Japanners. Proberen meer gebied te veroveren
communisten en nationalisten weer gezamenlijke vijand
Lange Mars
Chiang Kai-shek vond Japanse expansie niet heel belangrijk -> meer gefocust op definitief
uitschakelen communisten die zich in 1927 al hadden teruggetrokken in de bergen uit angst voor
KMT waar Moa probeerde communisme in praktijk te brengen:
- Grond verdeeld onder boeren
- Trainen van eigen Rode Leger, mn in het voeren van guerillaoorlog
1934 – nationalisten omsingelen CCP gebied 80.000 communisten vluchtten naar Yenan (noorden)
midden in de nacht. 70.000 sterven door ziektes, maar Mao liet zich bijna de hele weg dragen.
