Pijnlijke zwelling been
Medische oncologie
Het doel van screening is het verbeteren van de overleving van individuen
en/of populatie.
Een effectief screeningsprogramma moet:
- betaalbaar zijn voor de gezondheidszorg
- geaccepteerd worden door alle sociale groepen
- een goed onderscheid kunnen maken tussen benigne en maligne
(juiste sensitiviteit en specificiteit)
- een reductie laten zien in de mortaliteit
Er zijn verschillende soorten screening (in de UK):
- cervixkanker: het PAP-uitstrijkje + HPV DNA
- borstkanker: vrouwen tussen 50 – 70 jaar elke 3 jaar een
mammogram
- colorectaal kanker: feces testen op bloed en bij positieve test een
colonscopie
- prostaatkanker: serum prostaat-specifiek antigeen (PSA) tegen bij
mannen < 75 jaar.
- Epitheel ovariumkanker: serum CA-125 testen
Symptomen en tekenen van een maligniteit:
- lokaal: massa, lokale infiltratie van de huid, lokale infiltratie van de
zenuw, lokale infiltratie van bloedvaten, obstructie van
viscera/ducten
o Massa: schildkliernodule, gepigmenteerde naevi, knobbel in
borst, abdominale massa, testiculaire massa
o Lokale infiltratie van huid: dermale nodulen, peau d’orange en
ulceratie
o Lokale infiltratie van zenuw: neuropathische pijn en verlies van
functie, Horner’s syndroom, zenuwcompressie, longtoptumor
(uitval plexus brachialis), verminderde uitscheiding hormonen
door hypofyse
o Lokale infiltratie van bloedvat: veneuze trombose, embolus,
bloeding
o Obstructie van viscera/duct: darmobstructie, dysfagie,
obstructie vena cava superior, obstructieve uropathie, acuut
nierfalen, urine retentie, stridor, lobulaire collaps, pneumonie,
cholestatische icterus
- nodaal:
o perifeer: supraclaviculaire fossa, Virchow’s node, lymfoedeem
o centraal: mediastinum (SVC obstructie), obstructie porta
hepatis (cholestatische geelzucht), para-aorta lymfeknopen
(rugpijn)
- metastase:
o longen: pleurapijn, hoesten, kortademigheid, lymfadenitis en
respiratoir falen
o lever: pijn rechter bovenkwadrant, anorexia, koorts, verhoogde
leverenzymen, geelzicht
o hersenen: hoofdpijn, braken, verhoogde intracraniële druk,
lokale uitval, coma, vergroting
, o botten: botpijn, zenuwbeknelling, fracturen, hypercalciemie
o pleura: effusie, pijn, kortademigheid
o bijnieren: Addison’s ziekte (hypoadrenalisme)
o peritoneum: ascites, Krukenberg tumoren
o Umbiculus: Sister Mary Joseph’s nodule
Paraneoplastische syndromen zijn indirecte effecten van kanker, die vaak
worden geassocieerd met specifieke typen kanker en die reversibel
kunnen zijn door de behandeling van kanker.
Coagulopathie van kanker presenteert zich met tromboflebitis, diepe
veneuze trombose en longembolie en bij opname in het ziekenhuis wordt
profylaxe hiertegen genomen.
Andere symptomen van kanker zijn gerelateerd aan peptide- of
hormoonvrijlating.
Cachexie (extreme magerheid) ontstaat in een vergevorderd stadium door
de vrijlating van chemokinen en door een verminderde eetlust (anorexia).
Kanker-geassocieerd immunosuppressie kan leiden tot reactivatie van
latente infecties.
Tumormarkers = intracellulaire eiwitten/oppervlakte glycoproteïnen, die in
de circulatie vrijkomen en kunnen worden opgespoord door immuno-
assays. Het is belangrijk dat waarden binnen de normale range een tumor
niet uitsluiten, maar bij verhoogde waarden moet sowieso
vervolgonderzoek gedaan worden. Het wordt voornamelijk gebruikt om de
respons op de therapie te meten.
Radiologisch kankeronderzoek wordt gebruikt voor: initiële diagnose,
stadiering, detectie van recidieven, monitoring tijdens behandeling en
diagnose en behandeling van complicaties.
Advies voor de behandeling moet gebaseerd worden op histologische
onderzoek middels endoscopie, radiologie of chirurgie. De mate van
differentiatie is belangrijk voor de prognose: hoe beter gedifferentieerd,
des te beter de prognose!
Voor de meeste vormen van kanker is er geen genezing mogelijk bij
metastasen op afstand, maar micrometastasen kunnen behandeld worden
met adjuvante systemische therapie (en hierbij kan wel genezing
optreden).
Adjuvante therapie bij solide tumoren wordt gegeven in afwezigheid van
macrometastasen aan patiënten met het risico op micrometastasen. Neo-
adjuvante therapie kan voorafgaand aan chirurgie gegeven worden om de
tumor te laten krimpen en micrometastasen te behandelen.
Voordat het behandelplan gemaakt kan worden, moet het type tumor en
de mate van verspreiding (stadiering) bepaald worden. Naast de
anatomische stadiering, moeten ook de leeftijd van de persoon en de
algemene gezondheidstoestand bekeken worden (middels de performance
status):
Status Omschrijving
0 Asymptomatisch, volledig actie en
kan alle activiteiten zonder moeite
uitvoeren zoals voor de ziekte
1 Symptomatisch, volledig mobiel
maar beperkte fysieke activiteit en