Risicocommunicatie
Hoorcollege week 2.1
H1 – Communicatie in verandering
- Communicatielandschap is sterk veranderd in de afgelopen jaren (komst van
internet en smartphone)
- Burgers stellen zich steeds onafhankelijker op en gedragen zich ook zo in het
contact met de overheid
o We gedragen ons niet meer als groep, maar als individu en zo willen we ook
aangesproken worden. individuele behandeling i.p.v. generieke
behandeling
o Individualisme opgang gekomen
- Waarom belangrijk om te weten?
o Risico- en crisiscommunicatie moet afgestemd zijn op de
communicatiebehoeften van de mensen die door een crisis of ramp worden
getroffen
o Risicocommunicatie: voorafgaand. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een reclame
waarin een luchtalarm afgaat en ze laten zien hoe je dan moet handelen
o Crisiscommunicatie: op het moment dat het echt fout gaat
Als je gaat communiceren moet je je ervan bewust zijn dat er verschillende
communicatiebehoeften zijn
Wat zijn de oorzaken van de veranderende samenleving?
1. Manier van communiceren: communicatietechnologieën
- Zoals smartphone, Whatsapp, Facebook etc.
- Hiermee is ook communicatie tussen bedrijven, overheden en organisaties
veranderd.. en burgers en klanten aan de andere kant
- Communicatiesamenleving (afhankelijk van technologie
- Bereikbaarheid 24/7 wordt ook verwacht van overheid dat zij communiceert op
de kanalen die burgers gebruiken
2. Wereld als dorp
- Door de communicatietechnologie is de wereld kleiner geworden (Japan 2011,
Oslo 2011, andere gebeurtenissen) nieuws komt miljarden huiskamers binnen,
allemaal binnen een paar seconden of minuten
3. Toename risico’s en mogelijke crises in onze (internationale) samenleving
- Naast communicatiesamenleving ook risicosamenleving
- Emerging Risks in the 21st Century (OECD), laat zien dat aantal rampen en
schade toeneemt. Groei wereldbevolking zorgt ervoor dat mensen zich vestigen
in gebieden die niet altijd geschikt zijn voor bewoning
- Natuurrampen door extreme omstandigheden: orkanen, aardbevingen,
overstromingen, natuurbranden etc.
4. Afhankelijkheid computers, elektriciteit en de digitale samenleving
- Uitval stroom/elektriciteit, internet (kan veel ontwrichten)
- Moeilijk voor te stellen, een samenleving zonder deze middelen (hoe lang kunnen
jullie zonder internet bijvoorbeeld?)
,5. Crises in de voedselketen
- Bijv. Q-koorts, vogelgriep, insecticide Fipronil (2017) (sommige bedrijven meer
oog voor winst dan voedselveiligheid, daar gaat dan af en toe nog wel eens wat
mis). Covid-19 China? Voedselmarkt?
6. Grootschalige evenementen
- Popconcerten, festival etc. (meer risico’s, veel mensen bij elkaar)
- Is iets van alle tijden geweest, maar misschien is het karakter van evenementen
veranderd?
7. (inter)nationaal terrorisme
- Aanslagen
- Digitale dreigingen met betrekking tot hacks, ransomware etc.
- Biologische aanvallen/wapens met virussen?
Gevolg van de veranderende samenleving en communicatietechnologieën is
dat burgers steeds meer macht krijgen
- Edward Snowden: heeft gevoelige/vertrouwelijke informatie van de overheid
vrijgegeven (die niet bij de burgers mocht komen)
- Social media waar burgers zich verzamelen
- Project X Haren
- Nieuwe onafhankelijke burger
Door 1 berichtje op social media kan je heel veel in gang brengen
Monopolie op informatie bestaat niet meer
- Allerlei platforms, zoals YouTube, Facebook, Twitter etc. alternatieve kanalen en
informatiebronnen
- Blockchain, Bitcoins en andere crypto’s (misschien in de toekomst ook wel
blockchain in andere producten/diensten/segmenten in de samenleving?)
De manier waarop bedrijven, overheden en andere organisaties communiceren
met burgers/klanten zal moeten veranderen
- Er werd lang vanuit gegaan dat alle mensen gelijk waren en op dezelfde manier
reageren. Dit is inmiddels achterhaald
- Ieder persoon werkt op een andere manier
o Facebook speelt hier met hun advertenties goed op in. Je kunt specificaties
invullen voor de advertenties die je wil krijgen
Beleid zal bijv. meer toegespitst moeten worden op de ‘nieuwe burger’
communiceren over risico’s en crises heel anders dan bijv. 10-20 jaar geleden
- Burgers zijn ook journalisten bijv. door de komst van de smartphone. Burgers zijn
vaak als eerste ter plekke, de pers komt later snelheid social media vraagt om
snelle informatievoorziening van cisisorganisatie
, Burgers worden steeds meer hun eigen institutie
- Gedeelde betekenis wordt steeds individueler, toename subjectiviteit
polarisatie?
- Iedereen kan op eigen manier betekenis geven aan feiten en gebeurtenissen in
de samenleving
- Er is een kloof ontstaan tussen traditionele instituties (overheid, politiek,
journalistiek, wetenschap, kerken en media) en de burgers in de
internetsamenleving
- In de samenleving ontstaat zo een steeds groter wordende groep burgers die niet
meer past in de modellen en vooronderstellingen (heeft ook gevolgen voor beleid
en boodschappen omtrent communicatie). One-size-fits-all is niet van toepassing
H1 – Reputatie vs. Relatie
- De eerder genoemde ontwikkelingen en veranderingen hebben invloed op het
risico- en crisiscommunicatiebeleid
- Binnen de communicatiewetenschap kunnen we onderscheid maken tussen 2
richtingen:
o Communicatie gericht op reputatie
o Communicatie gericht op relatie
Reputatiebenadering (meer traditioneel)
- Zichtbaarheid, authenticiteit, transparantie, consistentie, vertrouwen
- Klanten zijn vergaand te managen en makkelijk te beïnvloeden
- Betekenisgeving van klant speelt geen of marginale rol
Relatiebenadering
- Ontvanger van communicatie geen passief wezen
- Burger/klant volwassen en zelfstandige positie
- Reflecterend bewustzijn
- Actieve verwerker van informatie
- Communicatie geen zenderactiviteit, maar gemeenschappelijk proces
- Op zoek naar gedeelde betekenis
- Draagvlak
