FGO – Samenvatting
Week 1 – Wicked Problems & Post-Truth
Interdisciplinariteit als een puzzel
De dominante interpretatie is dat iedere discipline een stukje van de
werkelijk in handen heeft en alle stukjes bij elkaar vormen een totaalbeeld
van de werkelijkheid.
- Doel: een compleet beeld van de werkelijkheid maken en
kijken hoe de werkelijkheid echt in elkaar zit.
Er is niet maar één waarheid, er is meervoudigheid. We moeten het idee
loslaten dat er één waarheid is, want er zijn verschillende
waarheden afhankelijk van waar je staat in de wereld.
Interdisciplinariteit in de praktijk
Wetenschappers maken allerlei verschillende waarheden en
benaderen wicked problems vanuit hun eigen positie en hun eigen
discipline. Dus elke discipline heeft een eigen relatie met de
werkelijkheid.
- Iedere discipline benadert deze entiteit vanuit het eigen paradigma
(denkkader): een paradigma duidt op het belang dat er een
bepaalde geschiedenis is geweest binnen een discipline, die
ertoe heeft geleid dat er op een bepaalde manier wordt
gekeken.
We moeten ruimte maken voor de verschillen in de disciplines en
het idee van één waarheid uitdagen, er is niet één waarheid, er
zijn verschillende waarheden (meervoudigheidsprincipe). Er
worden verschillende waarheden gemaakt en het is duwen en trekken
tussen de verschillende disciplines, wat wetenschap politiek maakt.
- Doel: oog krijgen voor de verschillende belangen en
praktijken van de verschillende disciplines, bemiddeling
tussen de disciplines mogelijk maken.
, o Hoe operationaliseren de verschillende disciplines hun object
van onderzoek en hoe reageren ze op de belangen die ze met
elkaar delen?
Wetenschap is door en door een menselijke activiteit, in die netwerken
speelt er altijd geschiedenis belangen en politiek en die beïnvloeden hoe
wetenschap gemaakt wordt.
Van uitkomst naar proces
Spotlight verleggen van de uitkomsten, naar het proces waar de
uitkomsten van worden gemaakt, want alleen dan zien we de
wetenschap in actie. We zien dan de strijd, belangen en politiek in
wetenschap.
- Focus op het proces van kennisproductie in plaats van de
uitkomst ervan.
Niet waarheid is objectief, maar hoe wordt waarheid objectief
gemaakt?
Wetenschapsfilosofische basis
- Meta-positie: hoe kijken verschillende wetenschappers naar
de werkelijkheid, en hoe maken zij hier kennis over?
- Ontologie versus epistemologie: zijnsleer versus kennisleer
o Zijnsleer (ontologie): filosofie over de werkelijkheid. Alle
filosofische vragen die te maken hebben met “wat is
werkelijkheid”, je kan dan een ontologische positie innemen en
zeggen “ik vind dat werkelijkheid dit is…”
o Kennisleer (epistemologie): filosofie over kennis over
de werkelijkheid. Alle filosofische vragen die te maken
hebben met kennis… wat is kennis? Wat kunnen we met
kennis?
,Paradigma
Stelsel van aannames en
theorieën waarmee binnen een
discipline de werkelijk
geanalyseerd en beschreven
wordt
Post-truth & postmodernisme
Crisis van de waarheid
- Post-truth samenleving: een samenleving die het geloof in
de objectieve waarheid hebben verloren.
o Voorbeeld: er zijn grote groepen in de samenleving die zeggen
dat corona nep is.
- Post-truth tijdperk (Harambam): een wereld waarin
objectieve feiten een steeds kleinere rol spelen en
emotionele of persoonlijke overtuigingen als feitelijke
waarheden gepresenteerd en gezien worden.
- Feiten staan der discussie: op grote schaal wordt
wetenschappelijke autoriteit uitgedaagd, er worden alternatieven
bedacht. De waarheid en de autoriteit die de wetenschap een
lange tijd heeft gehad voor het vertellen aan de samenleving
wat waar is, dat staat onder druk.
o Voorbeeld: klimaatverandering – complottheorieën zijn hier
vaak onderdeel van. Er is een strijd en die komt steeds meer
tot de oppervlakte en lijkt steeds meer te polariseren.
- Harambam: In de maatschappelijke discussie over de
waarheid staan de begrippen complottheorieën, nepnieuws
en postwaarheid centraal, maar die zijn niet vanzelfsprekend en
neutraal. Empirisch zijn ze ambigu, normatief en een uiting
van macht. Door de onbestemdheid van de termen worden ze
krachtige retorische wapens om ongewillige geluiden in
maatschappelijke discussies simpel te diskwalificeren.
, Doordat de termen lege, maar krachtige retorische wapens
zijn, zijn ze zwaar gepolitiseerd.
- Filterbubbels: het wordt versterkt door filterbubbels. Algoritmes
filteren bepaalde dingen, en we krijgen alleen dingen te zien
waar wij graag op klikken, hierdoor ontwikkelen we bepaalde
opvattingen.
Wat is dan nog waarheid?
De autoriteit van de wetenschap?
Er is een discussie onder wetenschapsfilosofen die zeggen dat waarheid
niet bestaat.
- Postmodernisme: er is sprake van een revolutie geweest
waarin wetenschapsfilosofen het klassieke beeld van meten
is weten en dat waarheid objectief is uitdaagt, hierdoor
raakt waarheid in crisis.
Wetenschap is door en door een menselijke activiteit, en die
menselijke kennis kent allerlei limieten en wordt door cultuur en
allerlei andere belangen beïnvloedt.
Excessen van het postmodernisme
Het postmodernisme kan ook doorslaan. Namelijk, het idee van hen dat
wetenschap altijd cultureel en politiek geladen is, dan kom je uit
dat de wetenschap alleen nog meer politiek is en niets meer dan
dat.
- Wetenschappers zijn slechts bezig met taal, macht, carrière,
ego en mannelijkheid. Het is een vorm van onderdrukking, zij
komen ons vertellen op wat de werkelijkheid is en wij moeten
daarnaar luisteren. Wetenschap is een imperialistisch project
en we moeten het ontmaskeren.
- Deconstructie: er blijft niets over van de werkelijkheid. Met
deconstructie moeten we kijken hoe de wetenschap gemaakt
is, we moeten de wetenschap uit elkaar halen en kijken wat
voor macht en politiek daarin zit. Dit is dus een belangrijke
