Plan van Aanpak: ondersteuning bij zelfmanagement
en gezamenlijke besluitvorming.
Naam: Gwen Wijnen
Studentnummer: 4618734
Theoretisch kader
, Wat zelfmanegement en gezamenlijke besluitvorming inhoudt en hoe dat terugkomt
in je aanpak van het gesprek.
De uitgewerkte fasering in de kern
Bij wie de regie ligt
De theorie over: ASE, coping (en coping strategieën), interventies bij veranderen
denkgewoontes, attributie.
Tijdens een gezamenlijk besluitvorming gesprek tussen de zorgvrager en de zorgverlener is
het belangrijk om te weten wat gezamenlijke besluitvorming inhoudt. Gezamenlijke
besluitvorming is belangrijk om persoonsgerichte zorg te kunnen leveren. Bij gezamenlijk
besluitvorming helpt de zorgverlener de zorgvrager om overzicht te krijgen over de
mogelijkheden over keuzes. De zorgverlener nodigt de zorgvrager uit om daar in een open
dialoog over na te denken, de voors en tegens af te wegen en zijn voorkeur aan te geven. De
zorgvrager bewandeld samen met de zorgverlener de weg van informatie wegen en afwegen
om tot een besluit te komen. In dit gesprek past de zorgverlener de benodigde
gespreksvaardigheden toe die verder in dit Plan van Aanpak te vinden zijn. Gezamenlijke
besluitvorming vraagt van de zorgverlener een gerichte gespreksaanpak met de fasen choice
of talk, option talk en decision talk. Het is de bedoeling dat de zorgverlener de zorgvrager
zelf laat denken (Van der Burgt & Mol, 2020).
Zelfmanagement speelt een grote rol in een gezamenlijk besluitvormingsgesprek. De
definitie van zelfmanagement is het zodanig omgaan met de chronische aandoening dat de
aandoening optimaal wordt ingepast in het leven. Zelfmanagement betekent dat de
zorgvrager zelf kan beslissen in hoeverre men de eigen regie in handen wil houden en dat de
zorgvrager mee kan bepalen over hoe de zorg eruit komt te zien (Vilans, z.d.). Gezamenlijke
besluitvorming sluit goed aan bij de wens en noodzaak om zelfmanagement te
ondersteunen, waarin de zorgvrager meer eigen regie en verantwoordelijkheid op zich
neemt (Zelfzorg Ondersteunend, 2016).
Tijdens een gesprek over gezamenlijke besluitvorming heb je verschillende fases die samen
de structuur van het gesprek vormen. De verschillende fases bestaan uit de voorbereiding,
de inleiding, de kern en de afsluiting. Tijdens de eerste fase, de voorbereiding, is het van
belang dat de zorgverlener zich gaat richten op de nieuwe zorgvrager. Dit wordt onder
andere gedaan door ander werk weg te leggen, gegevens te verzamelen en een fijne
omgeving voor de zorgvrager te creëren. Tijdens de tweede fase, de inleiding, is het van
belang om erachter te komen wat het doel en de aanleiding van het gesprek is. Tijdens deze
fase ga je dan ook samen kijken naar wat de aanleiding is en bespreek je samen de inhoud
van de agenda. Ook bouw je een samenwerkingsrelatie op tijdens deze fase. Tijdens de
derde fase, de kern, is het van belang om veel over de zorgvrager te weten te komen en om
te weten te komen hoe de zorgvrager naar bepaalde situaties kijkt. In deze fase bespreek je
de kwestie, de mogelijkheden, de voor- en nadelen en de voorkeur van de zorgvrager. Ook
neem je een gezamenlijke beslissing en kijk je terug naar het gesprek. Tijdens de laatste fase,
het slot, is het van belang om het gesprek goed ten einde te brengen en om ervoor te zorgen
dat de zorgvrager met een goed gevoel terug kan kijken op het gesprek. Dit doe je onder
andere door te evalueren, te kijken of het doel behaald is, een vervolgafspraak te plannen,
een vangnet te bieden en op een nette manier afscheid te nemen van de zorgvrager (Van
der Burgt & Mol, 2020). Ook zijn er verschillende gesprekselementen die in het hele gesprek
, terugkeren, denk hierbij aan open vragen stellen, doorvragen en parafraseren (Silverman,
Kurz & Draper, 2014).
In de kern van het gesprek komt het ASE-model aan bod. De factoren attitude, sociale
invloed en eigen effectiviteit bepalen samen de bereidheid van de zorgvrager om
daadwerkelijk iets te doen. De A in het ASE-model staat voor attitude. Attitude heeft
betrekking op opvattingen, gedachten en verwachtingen van de zorgvrager over een situatie.
Je wilt te weten komen hoe belangrijk iemand zijn probleem vindt, hoe iemand ertegen aan
kijkt en hoe iemand kijkt naar de oplossingen voor het probleem. De S in het ASE-model
staat voor sociale invloed. Bij sociale invloed gaat hem om de waarde die mensen hechten
aan de opvattingen van anderen. Hoe belangrijker dit voor de mensen is, des te sterker kan
hij hun opvattingen en opstellingen als steun of juist belemmering ervaren. Sociale steun
gaat over steunende opvattingen en verwachtingen, emotionele steun en praktische steun.
De E in het ASE-model staat voor eigen effectiviteit. Eigen effectiviteit verwijst naar het
vertrouwen dat iemand heeft om te doen wat hij zich heeft voorgenomen. Factoren die hier
in een belangrijke rol in spelen zijn attributie, ervaringen en voorbeelden van anderen (Van
der Burgt & Mol, 2020).
Attributie is ook belangrijk onderwerp bij gezamenlijke besluitvorming. Attributie is het
zoeken naar of het toeschrijven van oorzaken. Het vertrouwen in eigen kunnen heeft te
maken met het gevoel invloed te kunnen uitoefenen op de situatie. Der verklaringen die
mensen geven voor de gelukte of mislukte pogingen, zeggen veel over hun geloof in eigen
kunnen (Van der Burgt & Mol, 2020).
Ook is het belangrijk dat je als zorgverlener let op de coping van de zorgvrager. Coping is het
kunnen omgaan met. Het doel van coping is om een soort van evenwicht in het gesprek te
vinden met de zorgverlener. Je hebt probleemgerichte coping, dit is coping waarbij de
oorzaak van een probleem wordt aangepakt. Ook heb je emotionele coping, waarbij je leert
omgaan met negatieve emoties die bij mentale problemen komen kijken. Door goed op te
letten tijdens een gesprek kan de zorgverlener te weten komen wat de coping strategie is
van de zorgvrager. Er zijn verschillende soorten strategieën, denk hierbij aan informatie
zoeken, ontkennen, steun zoeken, berusten of juist positief denken (Van der Burgt & Mol,
2020).
Interventies bij veranderde denkgewoontes
à Mensen hebben soms manieren van denken ontwikkeld die het moeilijk maken weer grip
te krijgen op de situatie. Hun denkgewoonten belemmeren hun coping-pogingen. De
denkgewoonten kunnen zichtbaar worden in de manier waarop iemand een situatie
interpreteert en er betekenis aan geeft. Een interpretatie kan echter ook angst vergroten
(Van der Burgt & Mol, 2020).