TAKEN BEDREIGINGEN VAN GEZONDHEID
TAAK 1. WAT ZIJN DE BEDREIGINGEN EN DE ONTWIKKELINGEN VAN DE
(VOLKS)GEZONDHEID?
1. WAT IS DE ONTWIKKELING VAN DE VOLKSGEZONDHEID?
-VROEGER/NU/TOEKOMST
-SOCIALE PROBLEMEN (EENZAAMHEID)
Ontwikkelingen tegenwoordig
- -Coronaire hartziekten en beroerte veroorzaken meeste ziektelast
- Van een selectie van 53 aandoeningen waarvoor de ziektelast in DALY's is bererekend,
veroorzaken coronaire hartziekten en beroerte de meeste ziektelast in DALY's in Nederland.
- Longkanker, coronaire hartziekten, beroerte, dementie en COPD zijn verantwoordelijk voor
relatief veel verloren levensjaren door vroegtijdige sterfte (YLL).
- Angststoornissen, coronaire hartziekten, stemmingsstoornissen, beroerte en nek- en rugklachten
zorgen voor een relatief groot verlies aan ziektejaarequivalenten (YLD).
Toekomstige ontwikkelingen
Deze kernboodschappen zijn gebaseerd op het Trendscenario en de Themaverkenningen van de VTV-
2018 geven beeld van hoe onze volksgezondheid en zorg zich de komende 25 jaar ontwikkelen
De vergrijzing heeft grote impact op de volksgezondheid en zorg
Het aandeel ouderen in de samenleving neemt toe. Ook bereiken mensen steeds vaker een hoge leeftijd.
Hierdoor hebben steeds meer mensen een chronische aandoening zoals artrose, nek- en rugklachten,
diabetes en dementie. Bovendien hebben mensen steeds vaker meerdere aandoeningen tegelijk.
Dementie veroorzaakt in 2040 de meeste sterfte en de hoogste ziektelast. Niet alleen medische maar ook
sociale problemen nemen toe. Het aantal eenzame ouderen stijgt. Ouderen wonen vaker zelfstandig en
ook vaker alleen. Door deze ontwikkelingen ontstaat er meer druk op zowel de formele als de informele
zorg. Zorgvoorzieningen komen het meest onder druk te staan in de krimpregio’s.
- Aantal ouderen stijgt + hogere leeftijd
- Aantal chronische aandoeningen stijgt + mensen meerdere aandoeningen tegelijk
- Steeds meer ouderen leven alleen
Meer gezondheid maar ook meer ziekte
Levensverwachting stijgt (81,586), deze jaren in goede gezondheid, niet meer beperkingen
1
, Betere behandelingsmethoden (kanker, hart en vaatziekten)
- Aantal mensen chronische aandoeningen stijgt
- Dementie meest voorkomende doodsoorzaak
De druk op ons dagelijkse leven neemt toe
Samenleving op verschillende gebieden toenemende druk Lijdt tot stress en gezondheidsproblemen.
- -scholieren en studenten steeds meer prestatiedruk.
- -arbeidsmarkt ontwikkelingen die kunnen leiden tot meer druk en stress (grotere invloed v 24
uurseconomie + flexibilisering van arbeidsrelaties) (Vooral voor de groep mensen die werk, zorg
voor de kinderen en mantelzorg moet combineren)
- -verstedelijking zorgt voor meer druk en drukte minder ruimte voor groen en water waar
mensen kunnen ontspannen.
Leefstijl én leefomgeving hebben invloed op gezondheid
Ongunstige ontwikkelingen:
- -meer overgewicht
- Ongezond gedrag: Roken 20 procent van de ziektelast + ongezond binnen- en buitenmilieu
(luchtverontreiniging) + ongezonde arbeidsomstandigheden
Gunstige ontwikkelingen:
- -minder mensen roken en meer mensen bewegen.
Roken daalt harder bij mensen met een hoge sociaaleconomische status, en ernstig overgewicht stijgt
harder bij degenen die een lage sociaaleconomische status hebben.
Vaak opeenstapeling van gezondheids- en sociale problemen bij kwetsbare groepen
- ouderen opeenstapeling chronische aandoeningen en andere medische en sociale problemen
in een kwetsbare situatie wordt groter in de toekomst.
- -Mensen met lagere sociaaleconomische status vaker een ongezonde leefstijl + sociale
problemen, die stress met zich meebrengen.
- -Negatieve effecten van ontwikkelingen op de arbeidsmarkt als robotisering en digitalisering
treffen vooral laagopgeleiden kan sociale problemen en stress versterken.
Vaak moeten eerst deze achterliggende sociale problemen worden opgelost, voordat er ruimte
ontstaat om aan een gezonde leefstijl te werken.
De zorguitgaven stijgen door demografie en technologie
- zorguitgaven stijgen met gemiddeld 2,9 procent per jaar tot 174 miljard euro in 2040
2
,Een derde deel = komt door vergrijzing + groei bevolking & twee derde door andere factoren zoals
technologie. Technologische ontwikkelingen (dure nieuwe medicijnen bijv. kanker).
De zorg verandert door technologie en veranderende rol patiënt
- Gebruik van technologie in de zorg neemt toe digitalisering gaat minder snel dan in andere
domeinen van ons dagelijks leven. Ingewikkeld om technologie in de zorg uit te breiden.
- Patiënten doen steeds meer zelf wordt versterkt door nieuwe technologische mogelijkheden
vergt nieuwe/andere vaardigheden van zorgverleners en patiënten + aandacht voor groepen
die er moeite mee hebben.
Alertheid op bekende én nieuwe risico’s nodig
Antibioticaresistentie blijft bedreiging vormen voor onze volksgezondheid
- -Andere aandachtspunten: goed inzetten van groen en water in de leefomgeving om de effecten
van klimaatverandering op te vangen + dalende vaccinatiegraad.
- nieuwe ontwikkelingen die mogelijk risico’s met zich meebrengen: technologieën als virtual
reality en 3D-printing nog onbekende gezondheidseffecten hebben als ze vaker gebruikt gaan
worden + meer medicijnresten, microplastics en nanodeeltjes in ons milieu komen.
2. WAT ZIJN DETERMINANTEN?
Determinanten: persoonsgebonden, leefstijl en omgeving
=alle factoren die de volksgezondheid beïnvloeden. Het gaat om zowel risicofactoren voor
ongezondheid (pathogenese) als om factoren die de gezondheid positief beïnvloeden (salutogenese). We
hanteren een indeling in persoonsgebonden factoren, leefstijl en de fysieke en sociale omgeving. Naast
deze groepen van determinanten zijn preventie, zorg en maatschappelijke determinanten ook van invloed
op de volksgezondheid. Ook kunnen ziekten of aandoeningen fungeren als determinant voor andere
ziekten of gezondheid.
Leefstijl: zowel gunstig en ongunstig gedrag
Leefstijlfactoren worden ook wel gedragsfactoren genoemd. Bij leefstijlfactoren gaat het om gedrag dat
een gunstige of een ongunstige invloed kan hebben op de gezondheid, zoals lichaamsbeweging, roken en
overmatig alcoholgebruik.
Omgevingsfactoren omvatten zowel de sociale als fysieke omgeving
Bij omgevingsfactoren gaat het om zowel de fysieke als de sociale omgeving. Voorbeelden van fysieke
omgevingsfactoren zijn geluid, straling, luchtverontreiniging en de kwaliteit van het binnenmilieu. De
sociale omgeving omvat het geheel van sociale, culturele en levensbeschouwelijke factoren dat van
invloed is op het menselijk gedrag. Voorbeelden van onderwerpen in Volksgezondheidenzorg.info zijn
seksuele grensoverschrijding en ouderenmishandeling. Onderwerpen die gerelateerd zijn aan de sociale
omgeving zijn arbeid, participatie, eenzaamheid en sociaaleconomische status.
3
, Selectie determinanten op basis van verschillende criteria
In volksgezondheid beperken we ons tot de determinanten die op populatieniveau de grootste invloed op
de volksgezondheid hebben en die dus belangrijke aangrijpingspunten voor preventie en beleid
zijn. Ook zijn determinanten opgenomen die een hoge maatschappelijke relevantie hebben of veel
aandacht krijgen in preventie en beleid.
Determinanten model (la londe) 1974:
- -omgeving
- -biologische factoren
- -Leefstijl
Preventief ziekte model, bied aangrijpingspunten om ziekte in maatschappij te voorkomen
3. WAT ZIJN BEDREIGINGEN VAN DE VOLKSGEZONDHEID?
Ziektenjaren DALi= jaren vroegtijdige sterfte + jaren van ziekten (ernst van ziekten in beschouwing
genomen)
- -antibioticaresistentie
- -bravo thema’s (bravo D ook drugs)
- -klimaat veranderingen
- -vergrijzing
- -dalende vaccinatie graad uitbraak infectie groter
- -meer diabetes, copd (meer overgewicht)
- -ziekte aandoeningen
- -functioneren en kwaliteit van leven
Incidentie= ‘ er is 1 iemand extra ziek geworden’
Prevelentie= hoevaal het nu op het moment voorkomt ‘ er zijn al 4 mensen ziek’
4. WAT IS PREVENTIE?
Definitie
Primair vaccinatie, betere hygiëne, voorlichting
Sec: screening bijv. MRI
Ter: voorkomen 2e hartaanval, risico kleiner maken op iets door bijv. leefstijl.
5. HOE WORDEN DE BEDREIGINGEN IN KAART GEBRACHT?
Gegevens gebaseerd op een selectie van aandoeningen
4