Samenvatting van het boek Diagnostiek bij kinderen, jongeren en gezinnen 2. Geschreven door Guy Bosmans, Ilse Noens, Patricia Bijttebier, Laurence Claes.
Samenvatting Diagnostiek bij kinderen, jongeren
en gezinnen 2
Bosmans, Noens, Bijtebier, Claes
Hoofdstuk 1. Psychopathologie in ontwikkelingsperspectief:
handvaten voor het diagnostisch handelen
1.1. Een vignet als inleiding
Of bepaald gedrag al dan niet als probleem moet worden opgevat hangt af van
de ontwikkelingsfase van het kind. Voor peuters zijn woedeaanvallen normaal,
voor een tien jarig kind niet. Dit illustreert het belang van een
ontwikkelingspsychologische benadering van gedrags- en emotionele problemen.
1.2 Het belang van ontwikkeling
In de ontwikkelingspsychopathologie worden gedrags-en emotionele problemen
bestudeerd vanuit een expliciet ontwikkelingsperspectief. Vanuit de
ontwikkelingspsychopathologische invalshoek wordt er niet in eerste instantie
gefocust op momentopnames of klinische toestandsbeelden, maar op hoe
bepaald gedrag bij een persoon ontstaan en gegroeid is. Probleemgedrag wordt
niet als statisch opgevat maar als complex samenspel van invloeden over de tijd.
De factoren die van invloed zijn bij het ontstaan, zijn niet noodzakelijk dezelfde
als die het probleem instandhouden. De diagnosticus moet oog hebben voor
verschillende invloeden tijdens de ontwikkeling van (probleem) gedrag.
Aandacht voor ontwikkeling betekend aandacht voor zowel continuïteit als
discontinuïteit:
- Homotypische continuïteit: angst in de kindertijd alleen voorspeller van
angststoornis in volwassenheid, niet voor andere problemen
- Heterotypische continuïteit: een probleem in de kindertijd is een
voorspeller van verschillende andere soorten problemen. Probleemgedrag
neemt niet dezelfde vorm aan over de verschillende ontwikkelingsfasen
heen.
1.3. Ontwikkeling in context
Een belangrijk uitgangspunt in de ontwikkelingspsychopathologie is dat elk
gedrag zowel aangepast als onaangepast, begrepen moet worden vanuit de
context waarin het individu zich bevindt. Om contextuele invloeden op
ontwikkeling in kaart te brengen wordt vaak het bio ecologisch model van
Bronfenbrenner gebruikt. Het model is een cirkel met zes lagen.
- Binnenste laag is het zich ontwikkelende individu met zijn biologische en
psychologische kenmerken.
- Daar rond situeert zich de directe sociale omgeving waarin het individu
opgroeit. De relatie tussen het individu en de personen uit zijn directe
omgeving. (Microsystemen) Voorbeeld ouders, peers, school
- Mesosysteem is de cirkel daaromheen: het gaat over de relatie tussen de
verschillende microsystemen. Ontwikkeling van een kind kan beïnvloed
worden door de relatie tussen de ouders en de leerkracht.
, - Het exosysteem omvat de bredere sociale context waarin het individu
opgroeit. Systemen waar het individu niet rechtstreeks deel van uitmaakt:
bijv. de werkomgeving van de ouders.
- Macrosysteem: verwijst naar de overkoepelende normen en waarden
waarop de micro, meso en exosystemen gebaseerd zijn, zoals wetgeving,
religieuze en culturele waarden.
Het model heeft tenslotte ook een tijdsdimensie: chronosysteem genoemd:
zowel het individu als de verschillende lagen van de context zijn voortdurend in
ontwikkeling en interageren met elkaar op specifieke momenten en over de tijd
heen.
De ontwikkelingspsychopathologie is een integratieve discipline, die elementen
uit verschillende wetenschapsgebieden (biologie, psychologie, pedagogiek,
sociologie) en uit verschillende theoretische referentiekaders binnen elk gebied
combineert.
Macroparadigma: schept orde in een veelheid van concepten en
onderzoeksactiviteiten.
1.4. Adaptie naast maladaptie
In de ontwikkelingspsychopathologie worden kennis over psychopathologie en
kennis over normale ontwikkeling gecombineerd om zicht te krijgen op hoe
patronen van adaptief (aanpassing) en maladaptief gedrag ontstaan en zich door
de tijd ontwikkelen. Elke vorm van psychopathologie op te vaten als verstoring
van normaal functioneren.
1.5. Veelheid aan beinvloedende factoren: risico, kwetsbaarheid en
bescherming
Er wordt uitgegaan van Multi determinisme: gedrag in het algemeen en
probleemgedrag in het bijzonder ontstaan door toedoen van multipele invloeden
op verschillende niveaus van de context. Deze beïnvloedende factoren kun je
opdelen in:
- Risicofactoren: hebben een negatieve invloed op of vormen een bedreiging
voor de ontwikkeling. Risicomarkers (de causale rol is niet aangetoond) en
causale risicofactoren
- Kwetsbaarheidsfactoren: factoren die niet rechtstreeks geassocieerd
zijn met negatieve ontwikkelingsuitkomsten, maar die de invloed van
risicofactoren versterken.
- Protectieve factoren: beschermingsfactoren die de invloed van
risicofactoren verzwakken of teniet doen.
1.6. Transactioneel ontwikkelingsmodel
Volgens het interactiemodel bepaalt zowel het individu als zijn omgeving de loop
van de ontwikkeling in actieve wisselwerking met elkaar. Voorbeeld: goodness of
fit model. Onaangepast gedrag is in dit model het gevolg van mismatch tussen
kenmerken van het individu en kenmerken van de omgeving.
Het transactioneel model is een variant van het interactiemodel, waarbij
ontwikkeling gezien wordt als een product van continue dynamische interacties
waarin individu en omgeving elkaar wederzijds beïnvloeden, ook wel transacties
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jankereitsma. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
