Probleem 6: Child maltreatment
Effects of early life stress on cognitive and affective function (Pechtel & Pizzagalli, 2011)
Early life stress (ELS): de blootstelling aan een enkele of meerdere gebeurtenissen in de jeugd, die de
coping resources v/h kind overtreffen en leiden tot langdurige stress. Stressoren kunnen zijn fysieke,
seksuele, emotionele en verbale mishandeling, verwaarlozing, sociale deprivatie, getuige zijn van
huiselijk geweld, overlijden van een ouder, armoede of middelenmisbruik.
Biologisch component: het stressresponssysteem v/h lichaam laat acute activatie zien. Dit
mobiliseert het lichaam en maakt het klaar voor overleving. De HPA-as en het sympathische
zenuwstelsel worden geactiveerd. Hoge of chronische niveaus van stress verstoren echter de
breinontwikkeling en beïnvloeden mentale gezondheid. Te veel glucocorticoïden zorgen voor
beperkingen in neuroplasticiteit. Dit zorgt voor een vertraging in ontwikkeling.
Recente onderzoeken hebben aangetoond dat negatieve gebeurtenissen in de kindertijd ong. 32%
v/d psychiatrische stoornissen en 44% van psychiatrische stoornissen in kinderen kan verklaren.
Volwassenen met meer dan 6 ELS-gebeurtenissen hebben een grotere kans om 20 jaar eerder te
sterven.
Vijf principes van breinontwikkeling die samengaan met ELS:
1. Menselijke breinontwikkeling is voornamelijk een non-lineair proces. Verschillende
breingebieden ontwikkelen zich op 1 v/d 3 manieren:
Cubic development: een vroege toename in corticale dikte van grijze massa, gevolgd
door een afname hiervan in de adolescentie en stabilisatie hiervan in de
volwassenheid. Die geldt bijv. voor de laterale frontale, laterale temporale, pariëtale
en occipitale cortex.
Quadratic development: corticale dikte in de insula en anterior cingulate neemt toe
in de kindertijd en neemt af in de adolescentie, maar laat geen stabilisatie zien
binnen de eerste 30 jaar v/h leven.
Lineair development: toename van corticale dikte met de leeftijd.
2. Higher-order associatie cortexen ontwikkelen alleen nadat lower-order sensorimotorische
cortexen volwassenen geworden/gestabiliseerd zijn in structuur en functie. Structuren zoals
de sensorimotorische cortex ontwikkelen zich als eerst. Dit zorgt voor vroege primaire
functies zoals zicht, smaak en reuk, gevolgd door taal, spraak en aandacht. Higher-order
structuren als de frontale cortex ontwikkelen zich hierna dus pas, als primaire functies
‘’volwassen’’ zijn geworden (maturation).
3. Ontogenie recapituleert fylogenie. De evolutionair gezien ‘’jonge’’ structuren zijn gelinkt aan
complexere vaardigheden zoals executief functioneren. Deze ontwikkelen zich pas als laatste.
Ontogenie: de manier van groei en ontwikkeling van een individu tot volwassenheid.
Fylogenie: de studie v/d afstammingsgeschiedenis van een groep organismes.
4. Breinontwikkeling wordt geleid door genen, maar gevormd door de omgeving. Vroege
ervaringen (zoals ELS) hebben invloed op de ontwikkeling, maar genen ook. Breingebieden
die zich eerder ontwikkelen hebben sterkere genetische invloeden vroeger in het leven;
breingebieden die zich later ontwikkelen hebben sterkere genetische invloeden later in het
leven. De effecten van ELS op breinontwikkeling kunnen daarom verschillen per timing.
5. Trajecten van breinontwikkeling verschillen voor vrouwen en mannen. Mannen hebben een
groter breinvolume. Hun grijze massa volume piekt wel 1-3 jaar later dan bij vrouwen. Er zijn
vooral verschillen in breingebieden die sex steroid receptors bevatten of hier sterk aan
verbonden zijn (bijv. hypothalamus, amygdala).
Onderzoeksvragen:
1. Hoe beïnvloedt mishandeling het ontwikkelende brein?
, 2. Hoe kunnen we emotionele en cognitieve problemen van slachtoffers van
kindermishandeling beter begrijpen gebaseerd op breinontwikkeling?
Breingebieden voor hogere cognitieve en affectieve functies zijn erg gevoelig voor stress vroeg in het
leven. Dit kan dus anders zijn in slachtoffers van kindermishandeling.
Resultaten:
Intelligentie mishandelde kinderen hebben lager IQ. De ernst en duur v/d mishandeling
hangt hiermee samen. Ook was er kleiner breinvolume en een kleinere corpus callosum in
mishandelde kinderen en bij kinderen met een lager IQ.
Kritiekpunt lager IQ kan een familiekenmerk zijn i.p.v. een resultaat v/d
mishandeling.
Geheugen mishandelde kinderen hebben meer geheugenproblemen, vooral problemen
met herinneringen uit de kindertijd, inclusief emotionele negatieve herinneringen. Het
anterieure deel v/d hippocampus is vooral aangetast (emotionele negatieve herinneringen)
en het posterieure deel (ruimtelijk geheugen). Brein was ook kleiner in mishandelde
kinderen.
Executieve functies mishandelde kinderen hadden meer globale EF-problemen. De
breingebieden die hiermee te maken hebben zijn de prefrontale cortex en het cerebellum.
Meer fronto-striatale activatie, kleiner rechter cerebellum.
Beloningssysteem gerelateerde breingebieden zijn basale ganglia, striatum, putamen,
amygdala. Dit heet het mesolimbische dopaminesysteem. Er werd verminderde basale
ganglia activiteit gevonden bij kinderen die waren mishandeld/verwaarloosd. Er is minder
‘’wanting’’, maar de ‘’liking’’ bleef intact. Mogelijke consequenties hiervan:
- Anhedonisch gedrag; minder zoeken naar beloningen, minder plezier in dingen, wat het
risico op stemmingsstoornissen verhoogt
- Compensatiegedrag; hele sterke beloningen zoeken om te compenseren, bijv. drugs
Emotieperceptie mishandelde kinderen besteden meer aandacht aan boosheid en
herkennen boosheid ook sneller. Betrokken breingebieden zijn de amygdala en superieure
temporale gyrus. Er is een grotere superieure temporale gyrus in mishandelde kinderen (met
PTSS).
Emotieregulatie mishandelde kinderen besteden meer aandacht aan boosheid en
herkennen het ook sneller. Betrokken breingebieden zijn amygdala, dlPFC, ACC. Er is een
grotere amygdala in verwaarloosde kinderen die later geadopteerd werden. Ze zijn dus
hypergevoelig voor emotionele arousal.
Conclusie de studie laat zien dat er structurele breinabnormaliteiten zijn, vooral in de emotionele
breingebieden, bij mensen die jaren geleden mishandeling hebben meegemaakt.
Socioemotional, personality, and biological development: Illustrations from a multilevel
developmental psychopathology perspective on child maltreatment (Cicchetti, 2016)
Maltreatment: elke vorm van een bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, emotionele,
verwaarlozende of seksuele aard, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden
berokkend aan de minderjarige in de vorm van gezondheid, overleving, ontwikkeling of waardigheid.
Er heerst enige onenigheid over deze definitie omdat hij erg breed is en varieert. Het
Maltreatment Classification System (MCS) is ontwikkeld om officiële meldingen te coderen
per subtype, ernst, frequentie/chroniciteit, dader en ontwikkelingsperiode.
Ontwikkelingspsychopathologie: onderzoekt de grens tussen normale en abnormale ontwikkeling.
Ook wordt er gekeken naar de verschillen tussen gemiddeldes en extremen. Zo kunnen mensen
worden geïdentificeerd die zichzelf steeds verder ontwikkelen richting het extreme.
Equifinality: verschillende ontwikkelingspaden leiden tot dezelfde uitkomsten.
