STRIJP S
CREATIEF CLUSTER?
Onderzoek naar Strijp-S
(Eindhoven) als
vestigingsklimaat voor
creatieve bedrijven
Bachelorthesis
Auteur: Janssen, C.J.J.M. (3843319)
Scriptiebegeleider: M.P.M. van der Plas
Datum: 26 juni 2015
,STRI
CREATIEF CLU
Onderzoek naar Strijp-
(Eindhoven) als
vestigingsklimaat voor
creatieve bedrijven
,STRI
Samenva
Strijp-S is in 2004 door d
bevordering van het aantr
creatieve klasse leidt immer
dynamiek en een bloeiende
en technologie. Hiervoor is h
2005 is begonnen met de he
Dit onderzoek gaat na of
creatieve bedrijvigheid. Da
bedrijven, om te kijken of er
is geleid door een centrale
In hoeverre is er sprake va
clustervorming een voorde
Het eerste gedeelte van h
bedrijvigheid zich concentre
middels het LISA-bestand, h
is gekeken naar de concepte
en vijf bedrijven buiten het c
Op Strijp-S is sprake van clu
aan drie voorwaarden van c
van creatieve bedrijvigheid
(geografische nabijheid). T
processen door intensieve
,STRI
Voorwoo
Hierbij presenteer ik u de t
van creatieve bedrijven op
het afstuderen op de bache
Utrecht. Het schrijven van d
De keuze voor het onderw
keling van Eindhoven. De
geleverd. Wie ik binnen m
Volgens hen was de vrije o
klimaat wilde ik graag eige
Bij dezen wil in de eerste p
steun gedurende de opleidi
de scriptie wil ik een bijzond
gesprekken en e-mailconta
deze weg de respondenten
G. Maas wordt hartelijk bed
Zij hebben regelmatig gezo
Veel leesplezier toegewens
C.J.J.M. Janssen (Christian
Valkenswaard, 26 juni 2015
,INHOUD
>
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: De
1.1 Aanleiding
1.2 Het ontstaan va
1.3 De huidige situ
1.4 Probleemstellin
1.5 Wetenschappel
1.6 Maatschappelij
1.7 Leeswijzer
Hoofdstuk 2 Het
2.1 Clustervorming
2.2 Innovatie in een
2.3 Creativiteit en i
2.4 Het vestigingsk
2.5 Vestigingsreden
2.6 Het doel van St
2.7 Conclusie
Hoofdstuk 3 De m
3.1 Kwantitatief on
3.2 Kwalitatief ond
3.3 Resultatenverw
4.4 Operationaliser
Hoofdstuk 4 Het
4.1 Het spreidingsp
,INLEIDING Hoofdstuk 1: De
1.1 Aanleiding
Momenteel proberen veel
aantrekken van creatieve i
impulsen op het gebied van
deze creativiteit gebeurt do
lage huurprijzen voor werk
gaat mee in deze trend. De
hand van innovatieve facilite
creatief ondernemerschap
de huisvesting van de creat
(MM Nieuws, 2015). Deze inn
beleid van Eindhoven. De g
groeiende creatieve industri
(Gemeente Eindhoven, 2009
een grote concentratie van
aan de toename van de cre
terrein nabij de binnenstad
aantrekkelijk vestigingsklim
1.2 Het ontstaan van
Strijp-S
Onder leiding van C. Boons
in 2001 voor het grootste d
stadsdeel in Eindhoven wa
bijna een eeuw lang
industrieterrein a
de Eindhovense
jarenlang de p
Philips tot
“De gemeente Eindhoven wil in het gebied Strijp-S een creatieve kwam op he
dynamiek en een bloeiende creatieve industrie creëren, met name meer radio
gericht op de combinatie design en technologie” chroon met
liep ook de
(Kennisland, 2005).
,1.3 De huidige situatie locatie overwegend uit kantoor- en fabrieks- dan de rest van Eindhoven
Anno 2015, 10 jaar na aanvang van de heront- bouw. Inmiddels is er naast de komst van de bepaald of er naast de hog
wikkeling, is Strijp-S gegroeid tot een creatief bedrijvigheid een aantal recreatieve voorzien clustervorming plaatsvindt
centrumgebied waar wonen, werken, winkelen, ingen gekomen, waaronder een skate-baan, een profiteren van elkaars nabi
cultuur, educatie en recreatie worden gecom- film- en theaterzaal, horecagelegenheden en beeld uitwisseling van k
bineerd. Alles wordt in het werk gesteld om openbare ontmoetingsplekken (Strijp-S, 2015). onderzoek gedaan naar de
een zo innovatief en uitdagend mogelijk karakter voor deze creatieve bedrijven
te verwerven, zowel door de mensen die wonen 1.4 Probleemstelling: Doelstelling creatieve bedrijven binnen
of werken in het gebied, als door betrokken en vraagstelling ondervraagd. Zo wordt geke
instanties door middel van faciliteren en Strijp-S is door de gemeente Eindhoven aan- van clustervorming bijdrag
vergunnen. Door de effectieve aanpak worden gewezen als herontwikkelingslocatie ter vestigingsklimaat. Het onde
bijvoorbeeld vergunningen voor creatieve bevordering van het aantrekken van de crea- door de volgende centrale v
bedrijven op een zo kort mogelijk termijn tieve industrie de stad (Gemeente Eindhoven,
verleend, hetgeen aansluit bij de beleidsdoel- 2004). Op deze wijze is er op korte afstand van In hoeverre is er sprake van
stelling identiteitsvorming: Het creëren van de binnenstad een creatief cluster ontstaan. creatieve bedrijven op Strijp
een creatief-innovatief imago (Altman, 2014). Ten behoeve van dit cluster zorgt de gemeente clustervorming een voord
Lef, pioniersgeest, creativiteit, experiment. In voor een creatief vestigingsklimaat, waardoor bedrijven in het algemeen?
deze woorden herkent eenieder zich volgens creatieve bedrijven zich aangetrokken voelen
René van Erven (2014), columnist van het tot de regio (Cultuurfonds Strijp-S [CS], 2015). Om deze vraag te beantw
gemaakt van een drietal de
1H oe ziet het spreidingspa
bedrijven er in Eindhoven
2 In hoeverre is er in Strijp-S
vorming van creatieve be
3 Wat zijn de belangrijkste
voor creatieve bedrijven
verschillen deze tussen b
en bedrijven elders in Ein
De eerste deelvraag heeft
spreidingspatroon van cre
Eindhoven. Door beantwo
vraag worden conclusies
toewijzing van Strijp-S als
creatieve bedrijven: Is de
inderdaad hoger dan in
, In het recente decennium is in de literatuur veel bijvoorbeeld door organisatie van culturele
geschreven over het ontstaan en de gevolgen evenementen en het bieden van goedkope
van clustervorming. Zo schrijven Wolfe & Gertler woon- en werkruimten voor creatievelingen
(2004) over de dynamiek van een cluster, waarbij (Kennisland, 2005). Het komt de efficiëntie ten
wordt gekeken naar de onderlinge verhoudingen goede wanneer naar voren komt welke factoren
tussen bedrijven. Clustervorming wordt ook voor creatieve bedrijven het meest van belang
vanuit een kritisch oogpunt benaderd door worden geacht. Door deze wensen vanuit het
onder andere Martin & Sunley (2003). Zij stellen perspectief van de creatieve industrie zelf te
dat clustervorming kan leiden tot een lock-in, benaderen worden de belangrijkste factoren van
een situatie die ontstaat wanneer innovatie een aantrekkelijk vestigingsklimaat verkregen.
niet langer wordt gestimuleerd. Dit komt voor Door creatieve bedrijven in en buiten het cluster
als een cluster in de afbraakfase verkeerd. Strijp-S te vergelijken worden ook de conse-
Ook Boschma (2005) ziet dit gevaar, maar quenties van clustervorming als vestigingsfactor
pleit voornamelijk voor de positieve gevolgen meegenomen. Zo wordt duidelijk waar een
van clustering van bedrijven: interactive learning, gemeentelijke overheid zich op moet richten,
kennisvergaring door omgang. Over het al- wanneer ze een creatieve klasse wil aantrekken.
gemeen is de trend in de literatuur positief:
Clustervorming stimuleert innovatie en dus 1.7 Leeswijzer
economische groei. In de inleiding zijn relevante zaken opgenomen
die ingaan op de reden van onderzoek. Door de
Groei van de creatieve klasse en clustervorming introductie van het onderwerp, de probleem-
zijn daarmee twee processen die een groei van stelling en de relevanties is geprobeerd de lezer
innovatievermogen tot gevolge hebben. In deze het schrijfmotief te laten inzien. Het onderzoek
thesis staat Strijp-S centraal, omdat geclaimd wordt vervolgd met het theoretisch kader. De
wordt dat op deze locatie beide processen zijn beschrijving van de literatuurstudie zorgt voor
verenigd: een creatief cluster (Strijp-S, 2015). inbedding van de onderwerpen: de creatieve
In de huidige wetenschappelijke literatuur is industrie en clustervorming. Daarnaast wordt
nog niet veel geschreven over deze locatie. de relevante, bestaande wetenschappelijke
Fernandez Maldonado (2010; 2011) heeft literatuur over de onderzoekslocatie behandeld.
bijvoorbeeld wel onderzoek gedaan naar de Het methodologisch hoofdstuk verantwoordt de
ruimtelijke interventies van de gemeente keuze voor de gebruikte onderzoeksmethoden
Eindhoven om creatieve bedrijvigheid te con- voor het kwantitatieve en kwalitatieve gedeelte.
centreren, maar niet gekeken of dit leidt tot Het hoofdstuk geeft ook een inzicht in resultaat-
clustervorming. Intensieve interactie is hierin verwerking, de onderzoekseenheden en opera-
het verschil. Daarnaast schreef Luttikhuis tionalisering van begrippen. Het resultaten-
(2006) over de inbedding van Strijp-S, de relatie hoofdstuk staat centraal in deze scriptie. Het
