Week 1
leerdoelen
1. De student kan de vier samenhangende onderdelen en de functies van emoties
benoemen.
2. De student kan toelichten wat er onder universaliteit van emoties verstaan wordt en
kan beschrijven dat uitingsregels cultureel bepaald zijn.
3. De student kan de biologische basis van emoties beschrijven, en verklaren hoede
verschillende hersengebieden een rol spelen bij emoties.
4. De student kan de theorieën van James-Lange, Cannon-Bard en de twee-factor theorie
van Schachter beschrijven.
5. De student kan de invloed van emotie (arousal) op prestaties (omgekeerde U)
beschrijven.
6. De student kan de functies, kenmerken en voorspellende kracht van emotionele
intelligentie beschrijven.
emotie: een reactie op een stimulus waarbij beoordeling plaatsvind. Viervoudig proces dat te
maken heeft met fysiologische arousa, cognitieve interpretatie, subjectieve gevoelens en
gedragsmatige expressie. Emoties helpen het organisme om te gaan met belangrijke
gebeurtenissen.
onderdelen van emotie:
fysiologische arousal
veranderingen op neuraal, hormonaal, visceraal (inwendig, organen) of musculair
niveau.
bijv. versnelde hartslag, blozen, verbleken, zweten, snel ademhalen
subjectieve gevoelens
persoonlijke ervaringen van de interne affectieve toestand
bijv. Gevoelens van woede, verdriet, geluk
cognitieve interpretatie
betekenis toekennen aan de emotionele ervaring op grond van herinneringen en
perceptuele processen
bijv. iemand de schuld geven, een bedreiging waarnemen
gedragsmatige reacties
emotie uitdrukken door gebaren, gezichtsuitdrukkingen of andere handelingen
bijv. glimlachen, huilen, om hulp roepen.
,functies van emotie
Positieve emoties leiden tot nadering en maken een persoon, voorwerp of situatie
aantrekkelijk
Negatieve emoties gaan gepaard met afwijzing en vermijding
emotionele expressie is gunstig voor de sociale interactie
helpen bij het onthouden van gebeurtenissen (emotionele momenten herinner je je beter)
primaire emoties: 'pure emoties' zoals vreugde, angst, verbazing, boosheid, verdriet en
onbehagen.
secundaire emoties: hebben een relatie tot de context en/of omgeving van de persoon 'sociale
emoties' zoals trots, schaamte, medelijden, hoop, onzekerheid...
universele expressie van emotie
uitingsregels: de manieren waarop emoties in bepaalde samenleving geuit mogen worden.
uitingsregels verschillen per cultuur
er zijn wel een aantal universele gezichtsuitdrukkingen.
ekmans zeven elementaire emoties: verdriet, angst, woede, afkeer, minachting, geluk en
verassing.
waar komen onze emoties vandaan?
onbewuste emotionele verwerking:
automatisch en intuïtief
snel reageren
impliciete geheugen
fobiën verklaard vanuit evolutionair perspectief
bewuste emotionele verwerking:
expliciete geheugen
relatief langzame responsen
je bewuste emotie kan iets ander zeggen dan je onbewuste emotie
de rol van de hersengebieden:
celebrale cortex: interpreteeert en associeert, belangrijk bij bewuste verwerking.
herinneringen kunnen helpen beslissingen te maken maar ze kunnen ook verlammend werken
lateralisatie van emoties
het idee dat de twee hersenhelften op een verschillende manier betrokken zijn bij
uiteenlopende emoties. De linkerhersenhelft lijkt met name positieve emoties te
beïnvloeden, terwijl de rechterhersenhelft negatieve emoties beïnvloedt.
, limbisch systeem: bij snelle en onbewuste verwerking, zorgt voor fight-or-flightreactie
amygdala: is alert op bedreigingen
ventromediale prefrontale cortex: op de bodem van de voorhoofdskwabben van de
hersenen, ontmoetingsplaats van de emotie en rede, heeft uitgebreide verbindingen met de
amygdala en de hippocampus.
de rol van het zenuwstelsel
autonome zenuwstelsel: verstuurd de eerste boodschappen van emotionele arousal.
bij aangename emoties domineert het parasympatisch zenuwstelsel
bij onaangename emotie word de sympatische afdeling actief
de rol van hormonen en neurotransmitters
in emotionele situaties zal de hypothalamus de hypofyse stimuleren om ACTH aan te maken.
dit zal dan de bijnieren stimuleren om stresshormonen epinefrine/adrenalineaan te maken
(dit induceert de fight-or-flightreactie.)
of norepinefrine word afgegeven als je boos bent
steoïde hormonen kunnen onze emoties ingrijpend veranderen
5. De student kan de invloed van emotie (arousal) op prestaties (omgekeerde U) beschrijven.
de omgekeerde 'u': prestaties zijn afhankelijk van het arousalniveau en de moelijkheidsgraad
van de taak. Bij eenvoudige of goed geoefende taken leidt een hoger arousal niveau tot betere
prestaties. maar voor lastige of gecompliceerde taken ligt het optimale arousalniveau lager.
een gemiddeld arousalniveau is over het algemeen het best voor taken met een gemiddelde
moeilijkheidsgraad. uit deze omgekeerde u functies blijkt dat de slechtste presaties geleverd
worden bij een extreem hoog of extreem laag arousalniveau.
omgekeerde 'u'-functie: beschrijft de relatie tussen arousal en prestatie.
sensatiezoeker: in zuckermans theorie; iemand met een bovengemiddelde behoefte aan
stimulatie.
theorieën
james-lange-theorie: de theorie dat een emotieoproepende stimulus eerst een lichamelijke
respons veroorzaakt, die vervolgens een emotie produceer.
stimulus > fysiologische arousal > emotie
Cannon- Bard-theorie: theorie die stelt, in reactie op de ideeën van James en Lange, dat een
emotioneel gevoel en een interne fysiologische respons tegelijkertijd plaatsvinden; de een is
niet de oorzaak van de ander. Beide werden gezien als het resultaat van een cognitieve
beoordeling.
tweefactortheorie: het idee dat een emotie ontstaat uit de cognitieve interpretatie van zowel
lichamelijke arousal als emotieoproepende stimulus.
