6.2 *de bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van
de nederlandse republiek
Een land zonder vorst
1581: Plakkaat van Verlatinghe= De 7 verenigde gewesten zworen de Spaanse vorst Filips II af
voor hem werd geen nieuwe landsheer gevonden
1588:besloten de gewesten als republiek (dus zonder landsheer) verder te gaan
De soevereiniteit (de hoogste staatsmacht) kwam dus niet te liggen bij 1persoon maar bij de
Gewestelijke staten
hierdoor was het streven van een vorst met bestuurlijke centralisatie afgewend
De gewesten behielden eigen privileges en politieke bevoegdheden, de vertegenwoordigers van
gewesten kwam samen in: de Staten-Generaal
-ooit een vergadering tussen koning en gewesten, nu een overlegorgaan tussen de gewesten
De gewesten bestuurden gezamenlijk over de “generaliteitlanden”= gebieden die tijdens de oorlog
op de Spanjaarden waren veroverd maar geen volwaardig lid zijn vd Republiek
(limburg,brabant,deel vlaanderen)
Holland had meest invloed: grootste gewest en betaalde meeste belasting
De adel had een bevoorrechte positie maar de regenten regeerden
-In het oosten had adel wel grote invloed
In de Republiek kwam geen gecentraliseerde macht
Frankrijk: centralisatie lukte wel
Engeland: Koningen konden regeren, maar het parlement moest instemmen
Machtverdeling in de Republiek
Er waren 2 centrale machten: stadhouder en de Hollandse raadspensionaris
Het ambt van stadhouder was een overblijfsel uit de Habsburgse tijd maar in tijd v Republiek was
de stadhouder in dienst van 1 of enkele gewesten en belast met enkele taken
-belangrijkste taak: aanvoerder van leger
-gesteund door prinsgezinden
-voor de stadhouder (de oranjes) telde vooral eigenbelang
, Voor de raadspensionaris (Johan v Oldenbarnevelt) stonden de belangen van de machtige hollandse
regentenfamilies met in name Amsterdam voorop
-gesteund door staatsgezinde
Regenten streefde ernaar om hun eigen steden zo welvarend mogelijk te maken=particularisme
Om deze rede probeerden ze daarom ook de kosten van het oorlog voeren zo laag mogelijk te
houden en de religieuze problemen (tolerant)
Dit leidde soms tot conflicten met de stadhouder die naar meer religieuze en bestuurlijke eenheid
streefde en de stadhouder had altijd meer behoefte aan geld voor het leger
In de republiek vormden een oorlogseconomie: de economie stond volledig in dienst van de oorlog
Antwerpen
Waarom wilde Johan v Oldenbarnevelt Antwerpen niet terug veroveren maar Maurits wel?
Maurits wilde Antwerpen terug veroveren omdat hier familie en militair belang te halen viel en voor
zijn eer, van Oldenbarnevelt wilde dat Amsterdam het economisch centrum bleef
Johan van Oldenbarnevelt onthoofd wegens landverraad
Slag bij Nieuwpoort in 1600. Raadpensionaris Van Oldenbarnevelt stuurt Prins Maurits tegen zijn zin
met het leger op pad moet de kapers uit Duinkerken verjagen die de Hollandse
koopvaardijschepen veel last bezorgen
Maurits had maar net het Spaanse leger verslagen en was woedend en beschuldigde Van
Oldenbarnevelt ervan de Republiek onnodig in gevaar te hebben gebrachtde kloof werd groter
door het Twaalfjarige Bestand dat Van Oldenbarnevelt in 1609 met de Spanjaarden
slootoorlogspauze van 1609-1621
Maurits zag het nut niet in van een wapenstilstand, er was veel frictie van Oldenbarnevelt dacht
dat Maurits een staatsgreep ging doen daarom gaf van Oldenbarnevelt de toestemming van de
vorming van stedelijke milities om zich te verdedigen tegen het staatsleger dit is landverraad
Daarom werd van Oldenbarnevelt onthoofd
Rivaliteit
Strijd tussen de stadhouders die streefden naar een erfelijke monarchie en de regenten die de
stadhouder vooral als ambtenaar wilde zien
de Oranjes waren hier in het voordeel, de zonen van Willem van Oranje: Maurits en Frederik
Hendrik boekten grote militaire overwinningen
-stadhouder Willem II, zoon van Frederik Hendrik trouwde met een Engelse prinses Mary Stuart
Maar Willem II wilde te veel van het goede, in 1650 viel hij Amsterdam aan om zo de macht van het
gewest Holland terug te dringen Willem II hetzelfde jaar dood
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elinedemeester1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
