4 aspecten van een boodschap:
- Zakelijk (feiten en argumenten) wat zeg ik
- Relationeel (waardering) Wat ik vind van een ander
- Appelerend (invloed) Wat wil ik van de ander
- Expressief (Informatie) Wat laat ik zien
Ontwikkelingslijnen van spelling
Ontluikende geletterdheid (voorschoolse periode)
- Ontdekken relatie tussen klanken en letters
- Spontaan schrijven
Beginnende geletterdheid (groep 1t/m 4)
- Auditieve vaardigheden
- Visuele vaardigheden
- Temporele ordening
- Elementaire spellinghandeling en elementaire schrijfhandeling
Gevorderde geletterdheid (groep 5 t/m 8)
- Spellingsregels en patronen
- Werkwoordspelling
Motorische vaardigheid; Schrijfletters op papier krijgen.
Stelvaardigheid: gedachten, gevoelens en bedoelingen op papier zetten.
Spelvaardigheid: Foutloos spellen (hoort ook bij taalverzorging)
Functies van schriftelijk taalgebruik
o Communicatieve functie
o Conceptualiserende functie
o Expressieve functie
Hoofdstuk 1 ons spellingssysteem
Een schriftsysteem is een middel om taal vast te leggen
1. Pictografisch
2. Logografisch
3. Alfabetisch
FONEEM= Spraakklank die betekenisverschil maakt
Bak dak
GRAFEEM= Tekendingetje om foneem op te schrijven
Kas Kaas Poes Juich
Alfabetisch schriftsysteem: Het weergeven van afzonderlijke spraakklanken van een woord
(fonologisch principe) Verrukkelijk/ snelwegen
Nadelen van alfabetisch schriftsysteem
, - Fonemen zijn lastig te herkennen
- Er zijn 34 fonemen en 26 lettertekens
Articulatie: manier van uitspreken Assimilatie: Spraakklanken beinvloeden elkaar
Voordelen alfabetisch schriftsysteem
- Gemakkelijker te leren dan het logografische schriftsysteem
- Nieuwe woorden kunnen met betsaande grafemen geschreven worden.
Hoofdregels van onze spelling
Morfeem: Kleinste betekenisdragende woord > Katjes, kat, tje, s > fietser Fiets, er
Gebonden morfemen: jongens en prachtig> de s en ig > je, s
Vrije morfemen: Kunnen als het woord voorkomen:
Morfologisch principe Je schrijft een woord zoals je het hoort Web> webben
Fonologisch principe Het kind het een woord en schrijft hem Maan> m-a-a-n
precies zoals hij het hoort
Syllabisch principe Klankdelen zijn bepalend voor het woord Eindigt een woorddeel op een lange klank, dan
schrijf je die met één klinker, zoals in poot -
poten (verenkelingsregel). Eindigt een
woorddeel op een korte klank, dan volgen er
twee medeklinkers, zoals in pot - potten
(verdubbelingsregel).
Etymologisch principe De geschiedenis van een woord is Ei en au gauw> gouw en leenwoorden,
bepalend voor de spelling zoals; cadeau, computer
1. Het correct spellen van woorden als ‘potten’ en ‘poten’ gebeurt volgens het
a. fonologisch principe;
b. morfologisch principe;
c. etymologisch principe;
d. syllabisch principe.
2. Het hoofdprincipe van de Nederlandse spelling is
a. Je schrijft een woord zoals je het uitspreekt.
b. Je schrijft het woord zoals de regel aangeeft
c. Je schrijft een woord zoals door de overheid is vastgesteld
3. Een leerling schrijft ‘bommen’ in plaats van ‘bomen’.
a. Hij maakt een oriëntatiefout
b. Hij maakt een regelfout
c. Hij maakt een fonetische fout
Fonologisch niveau Uitspraak en intonatie Maan> man
Morfologisch niveau Opbouw van woorden Fietsbel 2 vrije morfemen zijn:
fiets en bel
Syntactisch niveau Volgorde van woorden Ik loop naar school.
Orthografisch niveau Spelling Homofonen: moed en moet
, Homografen: bank en bank
Semantisch niveau Betekenis van woorden Licht en donker
Pragmatisch niveau Hoe bereik je je doel? Spreektaal vs schrijftaal
Tekstueel niveau Opbouw soorten teksten Of het past in de tekst
Theorie van Ehri: je moet aan verschillende identiteiten aandacht geven in je les. De spelling van een
woord verbinden aan; hoe het klinkt, is opgebouwd, betekenis en eruitzien in de zin.
Akoestische identiteit: hoe klinkt een woord? (het klinkt als ut)
Articulatorische identiteit: hoe spreek je een woord uit? (wesp ipv weps, saar ipv
schaar…..dit worden spellingfouten)
Deze twee kun je onder 1 noemer brengen als fonologische identiteit.
Morfologische identiteit: opbouw van woorden: gelopen en niet gellopen, postkantoor en
niet poskantoor.
Semantische identiteit: sommige woorden kun je pas goed spellen als je de betekenis weet:
wei / wij, rauw/rouw. Woorden die het zelfde klinken maar iets anders betekenen.
Syntactische identiteit: je weet hoe je een woord schrijft door zijn plaats in de zin: hij vindt.
Orthografische identiteit: de spelling van een woord. (wordt beïnvloed door andere
identiteiten.
Fonologische strategie: gesproken, auditief
Elementaire spellingshandeling: het kind hoort, analyseert, onthoudt, koppelt en schijft het.
Klankclusterstrategie: aai, ooi, oei,
Woordbeeldstratgie: weetwoorden ij/ei g/ch ou/au
Regelstrategie: niet klankzuiver
Motorische strategie:
Analogiestratgie: vergelijken met andere woorden bomen, dromen (u)
Hulpstrategie: zelf bedacht, of aangeleerd
H3 Geletterdheid bij kleuters
• Ontluikende geletterdheid
(vóór de basisschool 0-4 jaar)
• Beginnende geletterdheid
(groep 1, 2 en 3)
• Gevorderde geletterdheid
(na groep 3 e.v.)
Metalinguïstisch bewustzijn: het vermogen om na te kunnen denken over de vorm en het
gebruik van de taal
• Fonologisch bewustzijn: het opdelen van korte woorden in losse klanken en het
samenvoegen van klanken tot een woord.
• Fonemisch bewustzijn: De vaardigheid om binnen gesproken worden klanken
(fonemen) te onderscheiden, daarover na te denken en ze te manipuleren,
bijvoorbeeld een klank weglaten, toevoegen of vervangen. Fonemisch bewustzijn is
de gevorderde fase van fonologisch bewustzijn.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fleurhonings. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,74. Je zit daarna nergens aan vast.