1 Gezin, 1 Plan
Uitgangspunten 1 gezin, 1 plan
Empoweren; versterken van eigen kracht
Uitgaan van eigen verantwoordelijkheid
Cliënt staat centraal, hulpverlener is gast
Contact tussen professional en cliënt is bepalend
Doelen worden bepaald door de cliënt
Samenwerking is essentieel
1.4.2. Samenwerking in 3 ringen
Samenwerking; de gezamenlijke inzet om een bepaald doel te behalen. Dit vereist dialoog en
overleg. Gezamenlijk streed je het realiseren van de gezinsdoelen na.
o De eerste ring van de samenwerking het gezin
Gezinsgericht werken; een persoon, het kind, een ouder altijd beschouwen als onderdeel van
een groter geheel een systeem. De vormen van relaties en interacties tussen gezinsleden is het
belangrijkste onderwerp van je hulp. Je hebt oog voor de voortdurende wederzijdse beïnvloeding
tussen gezinsleden, maar ook tussen gezinsleden en personen in de omgeving van het kind.
o De tweede ring de samenwerking met netwerk; familie, vrienden en
buurtgenoten
Een versterkte, steunende rol van het sociale netwerk kan ertoe leiden dat het gezin nu steun
behoeft, in een later stadium zelf steunend kan optreden voor een ander in hetzelfde netwerk.
empowerment ‘avant la lettre’; degene die hulp hard nodig had, wordt zelf de steun en toeverlaat
van de ander.
o De derde ring samenwerking met professionals en instanties
Deze ring ontstaat als er meerdere professionals betrokken zijn bij één gezinssysteem. In het
belang van het gezin is het belangrijk dat professionals goed en zorgvuldig met elkaar kunnen
samenwerken, en daarom worden zij als het ‘team’ rond het gezin genoemd.
De drie ringen van samenwerking zijn niet 3 losse taken of aandachtsgebieden van de professional.
Er is sprake van een nauwe samenhang tussen de ringen. De samenwerkingsrelatie die de
professional met het cliëntensysteem ontwikkelt bepaalt de vorm en inhoud van de samenwerking
met het sociale netwerk.
Methodiek Gezin Centraal; methodisch programma voor jeugdhulp.
- Doel is bevorderen van empowerment en het vergroten van zelfsturing bij gezinnen die
vastlopen vanwege uiteenlopende problematiek, zodat de gezinsleden in staat zijn een
belangrijke bijdrage te leveren aan het oplossen van hun problemen.
- Principiële methodiek; eigen initiatief, creativiteit en professionaliteit zijn optimaal
inzetbaar.
- Gezinsgerichte methodiek; hulp is gericht op de inefficiënte interacties in het gezin te doen
verminderen door constructieve communicatie te versterken en uit te breiden.
- Oplossingsgericht
- Bestaat uit een ambulant programma (duur kort; ong. 4 mnd. Gemid. 6 -7 mnd, lang 10 – 12 mnd.) en
een programma waarin gezinshulp wordt uitgevoerd, aangevuld met daghulpverlening en
hulpvormen voor verblijf (duur 9 – 12 maanden).
Oplossingsgerichte stroomschema
In de oplossingsgerichte benadering worden 4 typen relaties tussen hulpverlener en cliënt
onderscheiden. De typen hebben betrekking op de aard van de relatie tussen hulpverlener en cliënt
op een bepaald moment.
1. Vrijblijvende relatie; vooral in situaties waarbij cliënten zijn gestuurd door anderen een
drinkende puber die onder druk van ouders mee is genomen op gesprek. De werkwijze van
, jou als professional is erop gericht dat er een context wordt gecreëerd waarin het
formuleren van de hulpvraag mogelijk wordt.
- Doel: context scheppen waarin een vraag geformuleerd kan worden.
- Om aansluiting te vinden bij een vrijblijvende relatie zijn er 3 vaardigheden van belang;
Erkenning en begrip tonen; beginpunt
Complimenteren waar het kan; positieve feedback geven op
gebeurtenissen die erop wijzen dat de cliënt stappen heeft gezet om
iets aan de gegeven omstandigheden te doen.
Verdiepen in de perceptie *waarneming van de gezinsleden
De (gezins)context verhelderen
2. Zoekende relatie: cliënten in dit stadium hebben klachten beschreven en op basis
daarvan een vraag om hulp geformuleerd. Hulpverlener helpt de cliënt om op zoek te gaan
naar oplossingen.
- Doel hulpverlener; formuleren van werkbare doelen bevorderen
- helpen om de cliënt haalbare en werkbare doelen te formuleren, en doelen zijn werkbaar
als de cliënt degene is die aan de doelen werkt;
- helpen om de cliënt prioriteiten te laten stellen bij het bedenken waaraan gewerkt moet
worden
- Aansluiten; inzoomen op gebeurtenissen bruikbaar bij de 2 belangrijkste interventies
om de stap van hulpvraag naar werkbare doelen te zetten en te weten:
Cliënt ondersteunen bij het maken van toekomstprojecties
Positieve ervaringen onderzoeken ;
- gesprek rond de vraag naar de uitzondering;
- registratie- en observatieopdrachten succeservaringen onderzoeken;
- schaalvragen succeservaringen onderzoeken
3. Consulterende relatie: cliënt heeft een werkbaar doel geformuleerd. De cliënt heeft een
rol voor zichzelf weggelegd in het vinden van de oplossing.
- Doel: werken aan doelen en werkpunten, versterken van het vermogen zelf oplossingen te
vinden en daarbij bronnen te benutten.
Doelen en werkpunten formuleren;
Continueringsopdracht doe meer van wat werkt;
Gezin ondersteunen bij het mobiliseren van sociale steun en elimineren van stress;
Werken aan gedragsveranderingen
4. Co-expert relatie: cliëntsysteem is co-expert als het werkbare doelen formuleert en in
staat is de aanwezige krachten en hulpbronnen aan te boren op de doelen te realiseren. Als
hulpverlener fungeer je als klankbord voor de cliënt je ondersteunt de cliënt eigen
oplossingen te construeren en uit te breiden.
- Doel: zelfstandigheid aanmoedigen en, indien mogelijk, de hulp afronden
Vertrouwen en waardering tonen
Het stroomschema helpt in te
schatten welke samenwerkingsrelatie
je met een gezinslid hebt tijdens een
gesprek.
,Een steunend netwerk heeft een beschermende functie voor kinderen en ouders. Als het sociale
netwerk goed zicht heeft op hoe een gezin functioneert, kan dit helpen grote problemen en
escalaties te voorkomen. De beschermende functie van het sociale netwerk geldt nog in sterkere
mate voor gezinnen die kampen met omstandigheden die de kans op kindermishandeling, misbruik
en verwaarlozing vergroten. Er zijn verschillende middelen en technieken die je kunt toepassen bij
het helpen van gezinnen bij het verbeteren van het contact met hun netwerk en die je kunt
gebruiken om samen met het gezin een netwerkanalyse op te stellen.
De 4 kolommen:
Huidige situatie Gewenste situatie Krachten en netwerk
uitzonderingen
1. Wat is er gebeurd, 4. Hoe zou je het 5. Zijn er tijden geweest 3. Met wie deel je nu
wat heb je willen hebben over 6 dat het goed ging of dat jouw zorgen? / wie is
meegemaakt dat jij maanden? Hoe ziet dat dit probleem er niet was? er op de hoogte?
je zorgen maakt / er precies uit? Wat gaat Hoe ging dat? Wie waren
dat je dit probleem er dan beter? er toen om jou heen/
6. Wie zijn mensen die
ervaart?
het meest om jou geven?
7. Wat wensen ze jou
2. Als er niets gebeurt, toe?
hoe sta je er dan
voor over 6
8. Wat zijn de beste
maanden?
vaardigheden die zij
hebben om jou een
stapje verder te helpen?
Wat is de eerstvolgende stap die je gaat zetten?
Het narratieve en oplossingsgerichte genogram:
Genogram; een grafische weergave van een aantal generaties in een familie. De gegevens
worden weergeven die je met gezinsleden verzamelt over hun familiegeschiedenis. Het
opstellen van deze genogram dient verschillende doelen:
- Draagt erbij toe dat je een zo compleet mogelijk beeld van de familie krijgt;
- Helpt een analyse te maken van de verhouding tussen de generaties en de aard van de
verhoudingen binnen de generaties.
Narratieve en oplossingsgerichte toepassen van het werken met genogram de gezinnen
helpen acteur te laten worden van hun eigen familiegeschiedenis en op zoek te gaan naar
hoopvolle verhalen. Vragen zijn gericht op het zoeken naar hulpbronnen. Deze werkwijze
draagt bij aan een aangename sfeer en een groter gevoel van verbondenheid.
Netwerkschema en de netwerklijst
Netwerkschema: een schema waarbij het aanwezige netwerk voor de gezinsleden wordt
gevisualiseerd. Doel is de steun van personen uit het sociale netwerk van een gezin te
mobiliseren en te vergroten buiten de directe familie om.
STAP 1 – INTRODUCTIE
3 aspecten bespreken om te beginnen;
1. De aanleiding
2. Het doel
3. De werkwijze
STAP 2 – HET NETWERKSCHEMA EN NETWERKLIJST INVULLEN
STAP 3 – BESPREKING VAN NETWERKANALYSE
o Wie biedt welke vorm van ondersteuning?
o Welk soort ondersteuning ontbreekt waar wel behoefte aan is?
o Welke contacten zijn gebaseerd op wederzijdse hulp en steun en welke zijn eenzijdig?
o Wat hebben personen mogelijk nog meer te bieden?
, Levenslijn
Levenslijn geeft een individuele beschrijving van zowel prettige als pijnlijke
gebeurtenissen in het leven van een gezinslid. Doel = op zoek te gaan naar mensen die in
het verleden belangrijk waren voor de gezinsleden én mensen waarvan zij wensen dat ze in
de toekomst een belangrijke rol spelen.
Netwerkverkenning met kinderen
Voor een volledig overzicht van het netwerk van een gezin is het wenselijk dat kinderen
ook aangeven wie er voor hen belangrijk zijn. Het helpt bij kinderen vaak om actief aan de
slag te zijn en ondertussen een gesprekje te voeren.
Een gezinsplan is een beknopte beschrijving van de doelen van het gezin en van wie, zowel uit
het sociale als uit het professionele netwerk, welk aandeel gaat hebben in het behalen van die
doelen. Bestaat uit 4 onderdelen;
o Gezinsdoelen: gegevens van de gezinsleden en de belangrijkste doelen die zij met het
plan willen bereiken, met ook vrije ruimte voor de betrokkenen belangrijke informatie te
noteren.
o Betrokkenen:
- Gegevens van mensen uit netwerk, hulp- en dienstverleners die samenwerken met het gezin;
- Gegevens ban zorgcoördinator;
- Afspraken over de wijze waarop de onderlinge afstemming is geregeld (per email of telefoon,
afstemmingsoverleg etc)
- Afsprakenlijst wie doet wat en wanneer
o Evaluatie: de kernpunten uit de evaluatie
o Vervolgafspraken: de vervolgstappen aan de hand van de oorspronkelijke en eventueel
nieuw geformuleerde doelen.
De zorgcoördinator zorgt er, samen met de gezinsleden, voor dat er een gezinsplan komt en dat dit
op de afgesproken tijden wordt geëvalueerd. Samenwerken staat centraal bij het opstellen,
uitvoeren en evalueren van het gezinsplan. Alle betrokken hulpverleners en dienstverleners werken
samen – met elkaar, met de gezinsleden, en met belangrijke leden uit het netwerk van het gezin.
Voor alle betrokkenen worden bepaalde gegevens opgenomen:
- De relatie tot het gezin oma, buurvrouw, gezinsvoogd van kind, psychiater van moeder
- Namen van hulp- en dienstverleners
- Welke dagen deze dagen goed bereikbaar zijn
- Telefoonnummer en emailadressen
Rondetafelbijeenkomst is een overleg waarbij het team van personen uit het netwerk en
betrokken zorg- en dienstverleners en het gezin ‘live’ overleggen over afspraken en de voortgang
rond het gezinsplan.
Agenda van een rondetafelbijeenkomst
1. Doel en werkwijze; gezinsleden de gelegenheid geven te verwoorden waarom dit overleg
voor hen belangrijk is en wat zij ermee willen bereiken.
2. Voorstelronde; elke aanwezige aangeven wat zijn of haar bijdrage aan het realiseren van
de gezinsdoelen is of zou kunnen zijn.
3. Vragen en zorgen; aanwezigen krijgen de gelegenheid elkaar aanvullende vragen te stellen
en eventuele zorgen te bespreken.
4. Time-out; gezinsleden en personen krijgen de gelegenheid om zonder professionals
kortstondig te overleggen.
5. Invullen afsprakenlijst; per doel wordt aangegeven wie eraan bijdraagt, wat deze bijdrage
inhoudt en wanneer dat start en eindigt.
6. Afsluiting met afspraken; wie vervult de komende periode de rol van zorgcoördinator? Wie
neemt contact op met eventueel nog in te schakelen hulpverleners? Wanneer vindt de
evaluatie plaats en wie zijn daarbij aanwezig?
