Wat leuk dat je mijn samenvatting wil kopen! Ik heb zelf een 8 gehaald met deze samenvatting. Dit document bevat een samenvatting van alle hoorcolleges van het vak Klinische Psychologie van de master Klinische Psychologie. Het is een uitgebreide samenvatting met uitleg van de docenten, uitgebreid u...
TiU: Klinische Psychologie (2022/2023)
Shimara van den Elzen
KLINISCHE PSYCHOLOGIE
SAMENVATTING VAN DE HOORCOLLEGES
INHOUDSOPGAVE
Klinische Psychologie .............................................................................................................................................. 1
Hoorcollege 1: inleiding Angststoornissen .......................................................................................................... 2
Hoorcollege 2: Angstconditionering als een model voor de acquisitie en extinctie van angst ......................... 12
Hoorcollege 3 en 4: Stemmingsstoornissen ...................................................................................................... 24
Hoorcollege 5: Gepersonaliseerde E-health ..................................................................................................... 44
Hoorcollege 6: Verslaving.................................................................................................................................. 56
Hoorcollege 7: Persoonlijkheidsstoornissen ..................................................................................................... 69
Hoorcollege 8: Traumagerelateerde stoornissen en behandeling .................................................................... 84
Hoorcollege 9: Eetstoornissen .......................................................................................................................... 99
Hoorcollege 10: Licht verstandelijke beperking in de context van diagnostiek en/of behandeling ............... 115
1
, TiU: Klinische Psychologie (2022/2023)
Shimara van den Elzen
HOORCOLLEGE 1: INLEIDING ANGSTSTOORNISSEN
Beschrijving en diagnostiek
Wat is angst?
- Angst (anxiety) is een diffuus, ongemakkelijk gevoel (dit is dus subjectief), waarvan
de bron aspecifiek of onbekend is voor het individu.
o Bijv. als je ’s nachts in het donker over straat loopt in een minder goede
buurt kun je het gevoel van angst hebben. Je weet niet goed wat er aan de
hand is en er is geen specifieke oorzaak, maar je voelt je niet helemaal
veilig.
- Hierin onderscheidt angst zich van vrees (fear). Vrees is een gevoel van onbehagen
en bedreiging, gerelateerd aan een identificeerbare oorsprong.
o Bijv. als je ’s nachts ergens rondloopt en er komt iemand uit een zijstraat die
intimiderend voor je gaat staan, dan heb je een duidelijke reden om vrees te
hebben voor die persoon.
- Deze termen worden veelal door elkaar gebruikt in spreektaal in Nederland:
o In het Nederlands wordt gezegd: “Je hebt angst voor iets, bent bang voor
iets, vreest iets”. Terwijl in het Engels een duidelijk onderscheid wordt
gemaakt tussen ‘angst hebben (in het algemeen)’ en ‘vrees hebben voor
iets’: “you are anxious” of “you fear something”.
- Angst is een belangrijk onderwerp in de maatschappij. In alle lagen van de
samenleving en in allerlei vormen komt angst voor. Angst stuurt ons gedrag, vandaar
dat het goed te behandelen is met CGT.
o Het feit dat angst ons gedrag stuurt en dat mensen vaak hun angsten willen
vermijden is terug te zien in de tragedie 9/11. Vlak na 9/11 durfden veel
Amerikanen niet meer met het vliegtuig te gaan. Veel Amerikanen gingen
vanaf dat moment met de auto in plaats van met het vliegtuig. Echter, dit
zorgde juist voor veel meer dodelijke auto-ongevallen in de jaren na 9/11,
dan het aantal slachtoffers die waren omgekomen bij 9/11 zelf. In dit geval
stuurt angst dus het gedrag van mensen en heeft het een groot negatief
effect.
Angst of angststoornis?
- Angst kan ook een positief effect hebben. Angst helpt je om te reageren wanneer er
gevaar dreigt. Het maakt je extra alert en bereidt je zo voor op een mogelijk
gevaarlijke situatie.
o Je hart gaat sneller kloppen, je bloeddruk gaat omhoog, je spieren spannen
zich aan, je transpireert en je ademhaling versnelt. De eerste fase van het
stresssysteem wordt geactiveerd (autonomic arousal) → fight or flight. Het
maakt je klaar om te reageren, mocht er een gevaarlijke situatie ontstaan.
Dit is de reden dat angst, evolutionair gezien, adaptief / voordelig is.
- Bij een angststoornis of fobie is de angst heviger en staat deze niet meer in
verhouding tot dat waar je bang voor bent. Ook blijft angst langer bestaan dan
noodzakelijk zou zijn. En het gevoel is voortdurend op de achtergrond aanwezig.
Angst belemmert je in je dagelijks leven.
- Angst is een dimensioneel begrip. Het onderscheid tussen normale angst vs.
pathologische angst is niet altijd even duidelijk. Het is niet zo dat je óf wel angst hebt
óf geen angst hebt. Er zijn verschillende mate van angst (bijv. de een heeft lichte
angst voor spinnen en de ander heeft extreme angst voor spinnen). Het
vermijdingsgedrag dat aan de angst gekoppeld is kan ook verschillende vormen
aannemen (bijv. iemand die een sociale angst heeft kan ervoor kiezen om helemaal
niet naar feestjes te gaan, maar diegene kan er ook voor kiezen om wel naar een
feestje te gaan maar zo weinig mogelijk sociale contacten aan te gaan en heel erg op
de achtergrond te blijven).
o “I am often anxious or worried for no good reason.”
2
, TiU: Klinische Psychologie (2022/2023)
Shimara van den Elzen
Angststoornissen in de DSM-5:
- In 2013 is de DSM herzien en is de DSM-5 samengesteld. Er zijn veel wijzigingen
opgetreden, ook binnen het cluster angststoornissen.
- Stoornissen die voorheen behoorden tot de angststoornissen en nu naar een andere
categorie zijn verplaatst:
o Posttraumatische stress-stoornis en Acute stress-stoornis → Trauma- en
stressorgerelateerde stoornissen.
o Obsessieve-compulsieve stoornis → Obsessieve-compulsieve en verwante
stoornissen.
Angststoornissen in Nederland:
- Angststoornissen prevalentie cijfers:
o De lifetime prevalentie van angststoornissen onder de Nederlandse
bevolking is ongeveer 20%. De 12 maanden prevalentie is 8-13%. Dit is
behoorlijk veel.
o De angststoornis prevalentie cijfers van Nederland komen overeen met
Europa en met de rest van de wereld. Opvallend is dat het aantal mensen
met een sociale fobie in Nederland wat hoger is dan in Europa, dit is de
enige uitzondering.
o Comorbiditeit is eerder de regel dan de uitzondering:
▪ De helft van de mensen met een bepaalde angststoornis heeft ook een
andere angststoornis.
▪ 60-70% van de mensen met een angststoornis hebben ook een
andere psychische stoornis.
3
, TiU: Klinische Psychologie (2022/2023)
Shimara van den Elzen
- Angststoornissen komen 2x zo vaak bij vrouwen dan bij mannen:
o Vrouwen rapporteren sneller symptomen. In werkelijkheid hoeft het dus niet
het geval te zijn dat angststoornissen meer voorkomen onder vrouwen. Het
wordt slechts vaker gerapporteerd / gediagnosticeerd bij vrouwen.
o Vrouwen zijn vaker misbruik in de kindertijd. Misbruik in de kindertijd gaat
vaak samen met het ontwikkelen van een angststoornis in het latere leven.
o Vrouwen hebben een hogere biologische stress reactiviteit.
- Angststoornissen hebben enorm hoge kosten. Zowel persoonlijk leed van de mensen
die er aan lijden als maatschappelijke kosten (bijv. niet meer kunnen werken,
behandelkosten). In 2015 waren de kosten €807 miljoen, dit zal in 2022 ongeveer
verdubbeld zijn.
Verschillende angststoornissen
Separatie angststoornis:
A. Niet bij de ontwikkelingsfase passende, excessieve angst of vrees om gescheiden te
worden van diegenen aan wie hij/zij gehecht is, blijkend uit ten minste 3 kenmerken:
o Terugkerend buitensporig van streek zijn door het verwachten of ervaren
van een scheiding van thuis of van belangrijke hechtingsfiguren.
o Persisterende en buitensporige bezorgdheid over het verliezen van
belangrijke hechtingspersonen of bezorgdheid dat hun iets kan overkomen,
zoals ziekte, verwonding, rampen of overlijden.
o Persisterende en buitensporige bezorgdheid over het meemaken van een
ongelukkige gebeurtenis (zoals verdwalen, ontvoerd worden, het krijgen van
een ongeluk) die zou leiden tot scheiding van een belangrijk
hechtingspersoon.
o Aanhoudende tegenzin of weigering om, vanwege scheidingsangst, naar
buiten, weg van huis, naar school, naar het werk of ergens anders naartoe
te gaan.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper shimaravdelzen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
