Deze samenvatting bevat de nodige begrippen, uitleg en voorbeelden voor het tentamen van maatschappijleer 2022. Ook bevat het vraagstellingen over thema 1, de vragen van thema 3 heb ik helaas niet uitgewerkt, de benodigde begrippen en uitleg wel.
Samenvatting tentamenstof maatschappijleer thema 1 en 3,
4vwo.
1.1 maatschappelijke vraagstukken.
Waarden zijn uitgangspunten of principes die mensen belangrijk vinden in hun leven en die
ze daarom willen nastreven. Sommigen waarden horen typisch bij bepaalde groepen
mensen, anderen bij jou als individu. Waarden leiden tot gedragsregels. Die regels heten
normen: regels over hoe je je op grond van een bepaalde waarde hoort te gedragen.
Als normen en waarden van verschillende groepen in de samenleving botsen kunnen er
maatschappelijke vraagstukken ontstaan. Je spreekt van een maatschappelijk vraagstuk
wanneer:
- grote groepen in de samenleving gevolgen ondervinden.
- Er sprake is van tegengestelde belangen en visies
- Er een gemeenschappelijke aanpak nodig is waarbij de overheid een rol heeft.
Maatschappelijke kwesties zijn op macroniveau, het zijn grootschalige vraagstukken, de
gevolgen zijn echter op microniveau: individueel merkbaar.
Een belang is het voordeel dat iemand ergens bij heeft. Belangtegenstellingen kunnen
ontstaan uit verschillen in levensovertuiging, ideologie of maatschappelijke positie. Een
belang kan materieel of immaterieel zijn. Als je moet kiezen tussen verschillende belangen
kan er een dilemma ontstaan. Dat is een lastige keuze uit twee of meer alternatieven die
allemaal duidelijke nadelen hebben. Vaak zijn dilemma’s tussen individuele en collectieve
belangen, kies je voor je zelf of voor de groep?
Macht is het vermogen om gedrag of denken van anderen te beïnvloeden, met of zonder
dwang. Macht die geaccepteerd is, noemen we gezag. Formele macht of gezag is vastgelegd
in regels en wetten, informele macht niet. De manier waarop iemand het gedrag en denken
van anderen kan beïnvloeden, heeft te maken met de machtsbronnen die hij tot zijn
beschikking heeft. (geld etc).
In onze samenleving is sprake van sociale ongelijkheid; een ongelijke verdeling van kennis,
financiële middelen en macht. Voorbeelden zijn:
- Kennis: niet iedereen heeft gelijke toegang tot goed en passend onderwijs.
- Financiële middelen: Er zijn mensen die leven van een minimumloon en anderen van
een succesvolle onderneming.
- Macht: een directeur van een bedrijf heeft meer mogelijkheden om te beïnvloeden
dan een individuele burger.
Sociale cohesie is de mate waarin mensen zich verbonden voelen met elkaar. Dit is
belangrijk voor her functioneren van een samenleving. Wanneer Sociale cohesie ontbreekt
komen mensen tegen over elkaar te staan en ontstaat er wantrouwen en vijandigheid.
, 1.2 Kennis van zaken.
De hele dag door ontvangen we informatie. De laatste jaren is er ook veel aandacht voor
desinformatie, dit is onjuiste of misleidende informatie die expres wordt gemaakt en
verspreid om geld te verdienen of de publieke opinie te beïnvloeden of een persoon of
groep mensen te beschadigen. Meestal zit er dus een verdienmodel aan, maar het kan ook
een politiek motief hebben.
Bij des informatie is sprake van manipulatie: het opzettelijk verdraaien of weglaten van
feiten. De meest extreme vorm van manipulatie is indoctrinatie, daarbij krijgen mensen
langdurig systematisch en dwingend eenzijdige opvattingen opgedrongen met de bedoeling
dat zij deze opvattingen kritiekloos overnemen. Dit kan in sektes zijn of in landen waar de
regering bepaalt wat de bevolking mag weten. Een ander voorbeeld van manipulatie is
propaganda.
Desinformatie kan bijdragen aan het ontstaan van complottheorieën. Volgens
complottheorieën zijn bepaalde gebeurtenissen het resultaat van samenzwering tussen
mensen of groepen met kwaadaardige bedoelingen. Complottheorieën kunnen leiden tot
enorme wantrouwen.
De filterbubbel draagt bij aan desinformatie. Hierdoor wordt alles wat jij online aangeboden
krijgt afgestemd op wat je eerder hebt opgezocht, gepost, geliked of gedeeld. Dit wordt
gedaan doormiddel van algoritmes en big data.
Hoe je waarneemt en oordeelt heeft te maken met je referentiekader: alles wat je bezit aan
kennis, ervaring, normen, waarden en gewoonten. Je referentiekader is dus een soort bril
die informatie filtert, vandaar dat we ook wel spreken van selectieve waarneming.
Om te weten of informatie betrouwbaar is kijk je naar de volgende punten:
- De zender, een onafhankelijk expert of een willekeurig iemand?
- Het doel van de zender, denk aan informeren, overhalen of verleiden?
- Is de informatie actueel, hoe recenter hoe actueler, tenzij het gaat over iets wat juist
langer geleden plaats vond.
- Welke bronnen? Oficiële sites
- Wordt de situatie van verschillende kanten bekeken: hoor en wederhoor, kunnen
alle betrokkenen hun mening uiten?
- Komt de informatie overeen met andere bronnen?
- Subjectief, gebaseerd op meningen, of objectief, gebaseerd op feiten?
Professionele journalisten zorgen dat wij zulke objectief en goed mogelijke informatie
krijgen, dat doen ze doormiddel van journalistieke normen:
- Feiten controleren.
- Onderscheid aanbrengen tussen feiten en meningen, doormiddel van
aanhalingstekens etc.
- Hoor en wederhoor toepassen
- Meerdere bronnen raadplegen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper meijke2311. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
