Overig
ZSA Passende zorg
- Vak
- OVV-3
- Instelling
- Universiteit Van Amsterdam (UvA)
ZSA Passende zorg
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 16 pagina's
Voorbeeld 3 van de 16 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
ZSO Passende zorgIn week 1 hebben we gezien dat de Nederlandse bevolking vergrijst. Daardoor zal de
ziektelast van chronische aandoeningen (zoals diabetes) en ouderdomsziekten (zoals
dementie) steeds verder toenemen. Mede daardoor neemt de vraag naar zorg steeds verder
toe. Door die toegenomen vraag staat de zorg onder druk. Met grote regelmaat verschijnen
hierover tegenwoordig rapporten en krantenartikelen. De terugkerende vraag is: hoe
houden we de zorg betaalbaar, met behoud van toegankelijkheid en kwaliteit? Met andere
woorden: Hoe maken we de zorg passend voor de toekomst? Een heel lastige vraag.
Hoofdstuk 9
1 Inleiding
Het doel van gezondheidszorg is bij dagen aan gezondheid van zorgvragers. Als dit met
succes gebeurd draagt het bij aan volksgezondheid. Dit hangt af van effectiviteit van
individuele patiëntenzorg. Centrale vraag is : hoe kunnen we de zorg zo organiseren dat het
effect van het hele stelsel van zorgvoorzieningen op de volksgezondheid optimaal is?
2 Gezondheidszorgstelsels
Doelen
Uiteindelijke doel is om de volksgezondheid te verbeteren. Hierbij zijn twee factoren van
belang. Ten eerste moet zorg beschikbaar zijn voor degenen die hier behoefte aan hebben.
Het moet rechtvaardig worden verdeeld. Ten tweede moet zorg van goede kwaliteit zijn :
effectief zonder onbedoelde schade en aansluitend bij behoefte van de patient. Dit zijn twee
kernwaarden. Mogelijkheden om te investeren hierin zijn niet oneindig. Er komt een
moment waarop afgewogen moet worden of extra investeringen opwegen tegen extra
gezondheidswinst. Derde kenwaarde is doelmatigheid en betaalbaarheid en vormen samen
met de andere twee belangrijke kernwaarden voor zorgstelsels.
Rechtvaardigheid & toegankelijkheid
Ten eerste gaat het erom dat zorg eerlijk over de bevolking wordt verdeeld. Mensen die het
het hardst nodig hebben moet het het eerst krijgen, zorgbehoefte en niet koopdracht moet
leidend zijn. Dit draagt ook het meest bij aan verbetering van totale volksgezondheid, hier
valt meeste winst te behalen.
Ten tweede betreft het de redelijkheid van de financiele bijdrage die van burgers voor de
zorg wordt gevraagd. De WHO noemt dit fairness, de vraag is wat redelijk is. Dit koppelt de
WHO aan de eis van toegankelijkheid van de zorg. De zorgpremie mag niet zo hoog oplopen
dat mensen een groot deel van hun inkomen aan zorg uitgeven dat ze onder armoede grens
terechtkomen of hierdoor geen gebruik van zorg maken.
→ Een rechtvaardige gezondheidszorg is er een waarvan mensen die zorg nodig hebben,
zonder onoverkomelijke, al dan niet financiele, drempels gebruik kunnen maken.
Kwaliteit
Het moet effectief en veilig zijn, maar er zijn meer aspecten. Patienten willen ook prettig
bejegend worden. Niet alleen medische maar ook menselijke behandeling. Het proces van
zorg heeft daarom waarde in zichzelf, los van uitkomsten van de zorg.
,De WHO vat dit samen onder de term responsiveness ( = ontvankelijkheid en meelevendheid
van zorgverleners). De zorg is responsive wanneer patienten het gevoel hebben dat er
rekening wordt gehouden met hun waardigheid en autonomie respecteren. Klimaat van
zorginstellingen als geheel wordt ook als onderdeel van responsiveness gezien. Buiten
spreekkamer en arts patient relatie gaat het ook over keuze vrijheid van zorggebruiker. Het
is van groot belang dat patienten zelf uitmaken welke arts/instelling ze behandeld.
→ Dit draagt allemaal bij aan vertrouwen in de gezondheidszorg
Doelmatigheid en betaalbaarheid
Het houdt in dat beschikbare middelen zodanig worden ingezet dat het grootste resultaat
wordt bereikt. Financiële middelen zijn eindig, dus er moeten keuzes gemaakt worden.
Hierin weegt niet alleen gezondheidswinst mee, maar ook andere aspecten van kwaliteit als
responsiveness. Ook is betaalbaarheid van belang. Wanneer zorguitgaven toenemen speelt
de vraag of het nog betaalbaar is / kan blijven. betaalbaarheid gaat alleen over
beschikbaarheid van middelen voor de zorg, terwijl doelmatigheid deze middelen relateert
aan opbrengst in termen van kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg.
Typen zorgsystemen
Sociaal verzekeringsstelsel ( = Bismarck)
Oorsprong ligt in de middeleeuwen. Het leven was georded volgens systeem van gilden. Elk
ambacht had zijn gildebus waaruit de broeders elkaar bijsprongen in geval van ziekte en
zorg. Niet alleen zorg, maar ook inkomensderving werd hieruit betaald wanneer mensen
door ziekte niet konden werken. Deze uitgangspunten vinden we nu ook nog terug. Het
Duitse stelsel kan als voorbeeld dienen. Hij voerde sociale verzekering in die gebaseerd was
op verplichte premieafdrachten van werknemers. Het werd gekenmerkt door grote mate
van solidariteit. Het bismarck systeem is terug te vinden in veel landen, oa NL.
Genationaliseerd stelsel ( = Beveridge)
National Health Service ( = NHS). Hij stelde voor om de zorg te nationaliseren en via
belastingstelsel te financieren. Het is in Engeland ingevoerd sinds 1948 en werd
overgenomen door landen als Canada, Spanje en de Scandinavische landen.
Stelsel op basis van gereguleerde marktwerking ( = Enthoven)
De Amerikaanse gezondheidseconoom heeft een grote rol hierin gespeeld. Hij stelde voor
om in de zorg gebruik te maken van managed competition. Hiermee wilde hij aangeven dat
het geen gewone markt is voor consumentenproducten. Door invoering kan doelmatigheid
bevorderd worden, maar kan ook toegankelijkheid in gedrang komen als er geen duidelijke
spelregels worden afgesproken. Daroom zou marktwerking in gezondheidszorg gereguleerd
moeten worden.
Verschillen
Het is cruciaal wie er over het eigendomsrecht beschikt. Zijn private partijen eigenaar of is
het de overheid? In het marktgerichte stelsel ligt het bij private partijen, maar ook het
sociale verzekeringsstelsel kent particuliere eigendomsrechten. Arsten zijn zelfstandige
ondernemers en zorginstellingen private partijen, meestal met vorm van stichting, dus winst
, geen rol. In het genationaliseerde stelsel berusten rechten bij overheid, zorg is
genationaliseerd : instellingen zijn eigendom van overheid, arts is een ambtenaar.
De verdeling van eigendomsrechten is volgens wet bepalend voor niveau waarop
besluitvorming plaatsvindt. In genationaliseerd stelsel vindt het plaats op macro niveau ( =
centrale overheid) en in het marktstelsel op micro niveau ( = interactie tussen arts en
patient). Sociale verzekeringsstelsel zit hier tussenin. Deze besluitvorming vindt op
mesoniveau plaatst, waarbij medische professie een rol speelt. In marktstelsel voeren
verzekeraars de regie en in genationaliseerde stelsel de overheid.
Hiermee verschillen ook coordinatiemechanismen. In een markt is het prijsmechanisme
leidend, bij overheid het budgetmechanisme en bij sociale verzekeringsstelsel overleg. Bij
genationaliseerde stelsel heeft minister van financiën een grote invloed. Politiek besluit
hoeveel geld er vrijkomt en minister van volksgezondheid verdeelt het geld. Het kenmerkt
zich door grotere mate van bureaucratie dan beide andere stelsels.
Informatievoorziening. Een markt moet het van prijzen en consumentinformatie hebben. Als
de markt het niet uit zichzelf genereert dan zorgt marktmeester dat het er komt, bv
websites. Een marktmeester was voor enthoven een randvoorwaarde voor managed
competition. In het sociaal stelsel verloopt het vooral via protocollen en professionele
richtlijnen. In het genationaliseerde stelsel verloopt het via topdown plannen die door
autoriteiten worden ontwikkelt en veelal regionaal worden uitgewerkt en geimplementeerd.
Waar ligt het accent?
In marktgericht stelsel ligt nadruk op doelmatigheid van zorg. De praktijk laat zien dat
toegankelijkheid en betaalbaarheid moeilijk te realiseren zijn. Zo is in de VS de zorg veel
duurder en voor veel groepen minder toegankelijk dan in europese landen. In het sociale
stelsel ligt primaire focus op kwaliteit, probleem ligt bij betaalbaarheid. In het
genationaliseerde zorgstelsel ligt de focus op toegankelijkheid en probleem bij kwaliteit.
Ontwikkelingen
Pure vormen van elk van de drie typen zijn nergens meer te vinden, stelsels zijn naar elkaar
toe gegroeid. Uitgaande van een onderscheid tussen levering van zorg via
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper donnavaneijden. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen