Samenvatting Mens, Cultuur en Samenleving Semester 2 Blok 3
Week 1
De wetenschap sociologie geeft antwoord op de volgende vragen:
- Hoe is sociale orde mogelijk?
- Hoe is sociale (on)gelijkheid mogelijk?
- Hoe ziet de samenleving er nu uit en hoe ontwikkelt de maatschappij zich?
Het maakt gebruik van het sociologisch perspectief, wat een systematisch onderzoek van de
samenleving omvat. Het helpt om persoonlijke problemen tot maatschappelijke vraagstukken te
transformeren. Het mondiaal perspectief zorgt ervoor dat we de eigen samenleving in de globale
context kunnen plaatsen.
4 gevolgen van de modernisering:
- De moderniteit is een maatschappij die het resultaat is van industrialisering (volgens
Ferdinand Tonniës) > pre-moderniteit naar moderniteit. ‘Van gemeinschaft naar gesellschaft’
houdt in dat de opbouw van de samenleving van kleine, hechte groepjes naar grote,
anonieme groepen veranderde > vermindering van het ‘wij’-gevoel. Het wakkerde het
ontstaan van sociale problemen aan, zoals vervuiling, diefstal en armoede.
- Een toename in sociale diversiteit > diverse steden en uiteenlopende beroepen wat zorgt
voor meer sociale conflicten en minder overeenkomsten.
- Het vergoten van keuzemogelijkheden (individualisering) > meer individuele vrijheid met
minder koppeling aan godsdienst.
- Meer tijdsbewust en toekomstgericht leven > minder traditioneel en meer wetenschap.
3 beroemde sociologen en hun standpunten:
- Emile Durkheim; meer arbeidsverdeling (=diverse beroepen) > alle burgers worden zeer
afhankelijk van elkaar door specialisatie van de arbeid. Dit zorgt voor meer sociale cohesie,
maar het zorgt voor gevaar van anomie (=normloosheid) > gebrek aan morele richtlijnen
door te grote verschillen en egocentrisch gedrag doordat de nadruk op het individu ligt.
- Max Weber; meer rationalisering > een toename in het gebruik van het verstand / de rede >
meer handelen op basis van wetenschappelijk onderzoek > men komt terecht in de ‘ijzeren
kooi’, wat inhoudt dat er een verlies is van religieuze tradities > geen antwoorden op
existentiële vragen. Dit zorgt voor vervreemding oftewel het wegvallen van controle /
zekerheden en verlies van identiteit en tradities.
- Karl Marx; meer kapitalisme > door de industriële revolutie verliezen landeigenaren hun
macht doordat ondernemers en fabriekseigenaren de macht overnemen voor
winstmaximalisatie. De maatschappij wordt hierdoor een klassenstrijd > de bourgeoisie
(=dominante klasse, kapitalistisch) tegen het proletariaat (=de onderdanige klasse,
socialistisch) > gevolg is uitbuiting en revolutie en een verdeling in de samenleving. Het
gedachtegoed is vergelijkbaar met de linkse partijen (socialisme) en de rechtse partijen
(kapitalisme).
, Cultuur is de wijze van denken en handelen, symbolen en materiële objecten die de levenswijze
vormen van een groep. Cultuuroverdracht is het proces waarmee een generatie een cultuur
doorgeeft aan de volgende generatie of aan andere mensen.
Cultuur valt op te delen in 4 factoren:
- Symbolen; een verschijnsel dat betekenis krijgt in een cultuur zoals kleding, inrichting, huizen
etc. Symbolen helpt bij het verbinden van mensen in culturen.
- Taal; omvat een systeem van klanken (symbolen) om te kunnen communiceren binnen een
bepaalde groep mensen.
- Waarden; omvat gedeelde ideeën (standaarden) over wat goed en juist is, dient als richtlijn
in de samenleving. Op het momenten dat waarden worden doorgetrokken naar een
overtreffende trap spreken we van overtuigingen, men spreekt dan in termen van het IS
goed dat… Een waardenconflict treedt op wanneer opvattingen of overtuigingen moeilijk
verenigbaar zijn.
- Normen; dit zijn gedragsregels en verwachtingen zodat we weten hoe we ons moeten
gedragen in een bepaalde context.
Traditionele gebruiken zijn normen om een traditie in stand te houden, bijvoorbeeld iemand
aanspreken met u of jij.
Morus gaat over ongeschreven regels, dit is waarneembaar en bevat een morele betekenis,
bijvoorbeeld het respecteren van een leider, roddelen, pesten, solidair zijn etc.
Wet- en regelgeving zijn geschreven regels die ons gedrag beïnvloeden en vormen.
Sociale controle zorgt ervoor dat mensen worden gestuurd door anderen in een poging om hun
gedrag en gedachten te beïnvloeden naar de standaard die heerst binnen de cultuur. Denk hierbij
aan schaamte, straffen of schuld.
Nederland is een natiestaat, wat betekent dat er duidelijke grenzen en regels zijn gesteld door de
overheid. De Nederlandse samenleving is echter erg divers, er zijn veel groepen met verschillende
culturen. Elitaire cultuur bevat hoger opgeleide mensen met een hoge status, de populaire cultuur
bevat de mensen met een lagere opleiding en weinig status. Een peergroup is de sociale groep
waarvan de leden dezelfde interesses, sociale positie en leeftijd hebben. Mensen trouwen eerder
met iemand die uit dezelfde cultuur komen als zij zelf. Multiculturalisme is het idee dat we andere
culturen moeten respecteren.
Etnocentrisme is het idee dat mensen hun eigen cultuur centraal stellen en de belangrijkste vinden.
Multiculturalisme neigt echter naar cultuurrelativisme, wat betekent dat de saamhorigheid wegvalt
doordat alle culturen zodanig worden geaccepteerd > de sociale cohesie vermindert.
Cultuur is veranderlijk, dit gebeurt vaak doordat er een tegencultuur ontstaat, wat wil zeggen dat
mensen tegen de bestaande normen en waarden ingaan, bijvoorbeeld genderrollen van mannen en
vrouwen.
Door globalisering ontstaat ook een mondiale cultuur. Dit is te herkennen aan bijvoorbeeld:
- Wereldeconomie; veel dezelfde bedrijven over de gehele wereld zoals Subway.
- Mondiale communicatie; grote platforms zoals Reddit.
- Wereldwijde migratie; veel uitbreiding en verplaatsing van bijvoorbeeld talen zoals Engels en
Frans
