MODULE 1 – ONDERWIJS IN VLAANDEREN: EEN
BESTUURLIJK, HISTORISCH EN JURIDISCH KADER
1. INLEIDING
Behandelt in essentie het macroniveau van het onderwijs (beleid, organisatie, structuur…)
(1) Wijze waarop onderwijs in Vlaanderen georganiseerd is met een bijzondere aandacht voor
de rol die de overheid en onderwijsverstrekkers daarin speelden en spelen
(2) Hoe de onderwijsvormen en onderwijsniveaus gestructureerd zijn
Hoe secundair onderwijs gestructureerd is
(3) Hoe het beleid van onderwijs vorm krijgt
a. Hoe wordt het onderwijs aangestuurd
b. Welke beleidsactoren een rol spelen
c. Welke regels sturen het handelen van leraren en andere actoren op school
niet enkel hoe MAAR ook WAAROM ( historische en juridische perspectieven)
3 luiken
o Organisatie van het onderwijs (bijzondere aandacht rol overheid en
onderwijsverstrekkers)
o Structuur secundair onderwijs
o Onderwijsbeleid
2. DE ORGANISATIE VAN HET VLAAMS ONDERWIJS
Vlaanderen is pas sinds 1989 bevoegd voor onderwijs
vanaf Belgische onafhankelijkheid situeert onderwijsbeleid zich op Belgisch niveau
Hiervoor op niveau van Zuidelijke Nederlanden
2.1 HISTORISCHE ONTWIKKELING
Twee soorten onderwijs
Officieel onderwijs = opgericht door overheid
(Vlaamse gemeenschap, provincie, gemeente)
Vlaamse systeem waarbij in de vrije/privé instellingen het overgrote deel van de werkingsmiddelen
en volledige lerarensalarissen door de overheid worden gefinancierd = UITZONDERING
Verklaring - machtsevenwicht tussen officieel en vrij onderwijs na jarenlange strijd (vanaf 18e
eeuw)
1
,2.1.1 BRON VAN HET ONDERWIJSCONFLICT
TOT 18DE EEUW
- Katholieke Zuidelijke Nederlanden (huidig België van toen)
o Leken of gemeentebesturen die onderwijs oprichtten, gebeurden onder supervisie
van de kerk
o Neutraal onderwijs bestond niet onderwijs was godsdienstig (= monopolie)
VERLICHTING
Reactie op de door de vorst en kerk gedomineerde samenleving
Verlichting = nieuwe ideeën over mens en maatschappij
Grondslag van het rationalisme
DIDEROT & CONDECET – onderwijs moet mensen ontvoogden, te bevrijden uit hun onmondigheid
EN dient breed toegankelijk te zijn, neutraal, utilitair1 en bij voorkeur door de staat
Maria-Theresia (staatshoofd Habsburgs keizerrijk)
streefde verlichtingsidealen na
besloot om secundaire colleges te vervangen door rijksscholen (1773)
niet neutraal omwille van hun katholiek karakter
BELANGRIJKE DAAD: eerste keer dat staat op dit niveau onderwijs oprichtten
doorbreken monopolie
FRANSE REVOLUTIE (1789) :
Verlichtingsidealen werden tot het uiterste gedreven
GEVOLG: kerk verbannen uit het publiek leven
- Kerk/religie enkel van belang in privésfeer
Franse bezetting Zuidelijke Nederlanden Napoleon (1794 – 1814) :
KUL werd gesloten
Zowel lagere als secundaire rijksscholen opgericht (= LYCEA)
in rijksscholen stond geen godsdienst op het programma
ALLE lagere, secundaire en hogescholen staan onder controle van centrale onderwijsinspectie
overheid heeft controle
1
Dient voor algemeen nut
2
, Willem I (na 1815)
Wilde absolute controle over het onderwijs in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (VKN)
kwam in conflict met de Katholieke kerk
Lagere en secundaire privéscholen moesten zich schikken naar het programma en structuur van de
overheid gecontroleerd door rijksinspectie
In ruil: kregen ze overheidstoelage voor inrichtingen van lokalen en het betalen
lerarensalarissen = basis huidige financiële regeling
Nederlandse rijksinspectie werd negatief onthaald
Katholieke willen totale vrijheid wat betreft onderwijs
Hulp halen bij Liberalen in de Zuidelijke Nederlanden (die kritiek hadden op eco, pol en taalbeleid)
Deze samenwerking Monsterverbond (Liberalen en Katholieken)
Belgische Revolutie 1830
2.1.2 SPANNINGEN TUSSEN VRIJ EN OFFICIEEL ONDERWIJS IN HET 19E-EEUWS BELGIË
Grondwet van 1831: (meest progressieve grondwet)
Als reactie op despotisme2 Willem I burgerlijke vrijheden werden hierin vastgelegd
Art. 17 – het onderwijs is vrij; elke preventieve maatregel is verboden… Het openbaaronderwijs, op ’s
lands kosten gegeven, wordt eveneens bij de wet geregeld
Vrijheid onderwijs betekent dat de impact van de staat drastisch verminderd
IEDEREEN kreeg het recht om gelijk welk onderwijs te organiseren
Verbod op preventieve maatregelen
geen controle, ook niet op kwaliteit
geen financiële steun van de overheid
GEVOLG: forse uitbreiding vrije net
vooral parochies, bisdommen en congregaties maken gebruik van vrijheid
Belgische overheid had geen plicht om onderwijs te organiseren
DUS publieke overheden gaven onderwijs uit handen aan de Katholieke kerk
2
regeringsvorm waarbij één persoon of een kleine groep personen absolute macht heeft, die naar
willekeur kan worden toegepast
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ElsVDB. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,59. Je zit daarna nergens aan vast.
