In deze samenvatting komen alle onderwerpen aan bod van het eerste cyclus. Onderwerpen zoals Cariologie, Public health, Epidemiologie, Praktijkorganisatie (wet- en regelgeving), Gedragswetenschappen en Ergonomie. Deze zijn allemaal erin meegenomen. Verder is deze samenvatting nog na het tentamen aa...
CYCLUS 1.1.1 (MOND)GEZONDHEID
Alles in het rood en/of rood uitroepteken kwam voor in het tentamen! En neem ook goed de TBL vragen door, 3 van deze
vragen kwamen terug in het tentamen! (hypehouseonderzoek onder andere).
CARIOLOGIE
Gaaf gebit: geen zichtbare carieslaesies komen in de dentine voor, geen vullingen aanwezig en geen gebitselementen die door
cariës verloren zijn gegaan.
Wat is cariës?
Cariës is een lokale ziekte waarbij een chemische ontbinding van het tandoppervlak plaatsvindt dat leidt tot het krijgen van
carieslaesies/caviteiten. Dit wordt veroorzaakt door metabolische gebeurtenissen die plaatsvinden in de biofilm (tandplak).
Cariës is het proces waarbij bacterieproducten (zuren) de harde tandweefsels aantasten. Het is een ziekte met multifactoriële
etiologie.
Schrijf op tentamen: lokaal ziekteproces als gevolg van een bacteriële omzetting van fermenteerbaar substraat naar tandweefsel
aantastende zuren.
Het ontstaan van cariës
Dat wordt bepaald door multifactoriële aspecten:
- Tandplaque/biofilm (waar de bacteriën zich aanhechten). Het is een voorwaarde voor laesies.
- De tand
- Het substraat (zoals fermenteerbare koolhydraten)
- Tijd (zoals de duur van de zuuraanval)
- Fluoride
- Speeksel (bufferende werking)
- Gedrag van het individu
- SES (omgevingsfactoren)
Waar ontwikkelt cariës?
Het ontwikkelt zich op relatief beschermde plekken waar biofilm kan ophopen en gaan rijpen, zoals: kuilen, groeven en kloven,
voornamelijk is de occlusale vlakken. Elementen die dicht bij de speekselklieren liggen hebben een kleinere kans, zoals bij
approximaal onderfront. In het tentamen kwam de vraag: waar is de meeste cariesactiviteit: A: gingivarand of B:
inciciaal/occlusaal? Het antwoord was A: gingivarand
Cariesproces
Voedingsstoffen gaan de plaque/biofilm in → fermentatie van suikers tot melkzuur (lactaat & acetaat) → zuur dringt door de
poriën van het glazuur → poreuzer weefsel → demineralisatie → in 4 weken tijd is het een actieve glazuurlaesie doorschijnend
en wit krijtachtig (white spot laesie aka: early/initial/incipient’ (beginnend). White spot ontstaat door het nettoverlies van
calcium en fosfaat→ poreuzer → voedingsmiddelen trekken in het glazuur →verkleuring. Duurt gemiddeld ¾ jaar totdat cariës
bij dentine is gekomen.
Stoppen van de laesie
Het verwijderen van het cariogene zuurproducerende plaque waarin acidogene bacteriën zitten is de dominante factor voor het
stoppen van de laesie.
Soorten cariës:
• Primaire cariës: ontwikkelt zich op natuurlijk intacte tandoppervlakten.
1
, 2022-2023
• Secundaire cariës (terugkerend): ontwikkelt zich op ‘n tandoppervlak aangrenzend aan een vulling.
• Residuale cariës (rest-cariës): ontwikkelt zich op gedemineraliseerd weefsel dat is achtergebleven voordat een vulling wordt
geplaatst.
• Hidden cariës: laesies in dentine (tandbeen) die gemist worden bij visuele controle, maar wel al gedemineraliseerd en
radiografisch gezien kunnen worden via radiolucentie.
• Opaque/white spot (ondoorschijnende) cariës: cumulatief mineraalverlies van de tand, wat leidt tot poreus glazuur,
waardoor het glazuur dan niet meer doorschijnend is. (Denk aan een gebarsten glas, die is ook zwakker en niet meer
doorschijnend).
• Rampant caries: is een plotseling optredende, snel gravende vorm van cariës
- Zuigflescaries
- Bakers cariës (bakkers die in ruimten werken met koolhydraatstof)
- Radiation cariës
- Drug-induced cariës
Arrestatie van actieve glazuur cariës de oppervlaktelaag kan wat mineraal opnemen, maar het poreuze weefsel diep onder het
oppervlak zal waarschijnlijk niet volledig herstellen vanwege de beperkte diffusie van ionen in een uit de laesie. Daarom blijven
gearresteerde laesies als levenslange witachtige of bruinachtige littekens in het glazuur achter.
Restauraties zijn geen cariës-behandelingen
Het is slechts een symptoombestrijding, het helpt niet tegen de ziekte. Het liefst wil je cariës tot stilstand brengen of
stabiliseren. Consequenties bij geen behandeling: tandbederf gaat verder → bact bereiken de zenuw → ontsteking.
Zuur producerende bacteriën Lage SES / etniciteit Goede MH
Frequentie suikerconsumptie Stress Fluoride
Lage speekselvloed Gingivitis Speeksel
Geen fluoride gebruik Nieuwe aesies
Tabel 1: Let op risicofactoren is niet hetzelfde als indicatoren! Vraag was: is een lage speekselvloed een risicofactor voor cariës? Antwoord
is JA (maar het is niet een risico-indicator voor cariës).
Wat bepaalt cariogeniteit van voedingsmiddelen
- Aanwezigheid van suiker en dichtheid van het eten
- Retentietijd Melkproducten (net zoals kaas) zijn cariostatisch door
- De lokale pH van de biofilm en temperatuur van de mond aanwezigheid calcium, fosfaat, caseïne en lipiden.
- Wijze van consumptie Bevorderd remineralisatie proces en speeksel.
- Mate van speekselvloedstimulatie
- De combinatie met andere voedingsmiddelen
Cariogene zoetstoffen Niet cariogene sucrose vervangers Niet cariogene sucrose vervangers
(honing = fructose → ook cariogeen) Non-caloric intense (geen effect op (caloric) suikeralcohol. Zit energie,
bloedsuikerspiegel) maar minder dan is suiker
Mono en disacchariden (sucrose) Thaumatine Sorbitol/mannitol
Hoog-fructose stroop (HFCS) Advantame Xylitol/Lactitol
Zetmeel Sucralose en aspartaam worden niet Maltitol
gemetaboliseerd in de mond
oligosacchariden Saccharin en stevia Isomalt
2
Vraag was in de richting: naar welke zoetstof is laatste tijd meeste interesse/vraag
naar? Antwoord: Xylitol
, 2022-2023
Cariogeniteit vetten
- Bevatten minder koolhydraat (suiker).
- Vetten vormen een isolerend laagje om glazuur, koolhydraten en bacteriën, waardoor deze minder makkelijk betrokken
raken bij het cariësproces.
- Vet kan deeltjes in de voeding samenhouden, waardoor de ‘oral clearance’ sneller kan verlopen.
Erosie
Erosie: het oplossen van apatietmineralen door directe zuren van andere bron dan bacteriën zoals drankjes, voedsel, fruit,
maagzuur etc. Tijdens dit proces wordt het mineraal laag na laag verwijderd.
Het uiteindelijke erosieve effect van eten/drinken is afhankelijk van:
• De chemische eigenschappen: zoals pH en adhesie (kleefkracht).
• Biologische factoren: speekselstroomsnelheid, bufferingscapaciteit & samenstelling, pellicle vorming,
tandsamenstelling en je orale anatomie).
• Gedragsmatige factoren: tandenbleken en/of alcohol/frisdrank drinken.
• Fluoride helpt NIET tegen erosie! (omdat het glazuur niet alleen gedemineraliseerd is, maar volledig laag voor laag is
verwijderd).
PREVENTIE
Goede verzorging van melkgebit is van belang voor de opkomende elementen.
Melkgebit
• Rond de 6 maanden 1e doorbraak → gelijk naar de tandarts
• Rond de 2,5 jaar melkgebit compleet
• Bestaat uit 20 elementen → 8 incisieve, 4 cuspidaten en 8 melkmolaren (ze missen dus 8 P en 4 verstandskiezen)
• Rond de 5 jaar start de wisselfase
• Tot 10 jaar moet nagepoetst worden
Cariespreventie:
- Basisadvies MH
- Basisadvies voeding
- Basisadvies fluoride
- EXTRA aandacht voor doorbrekende blijvende molaren
MH • 2x/dag minimaal 2 min met juiste tandenpasta
• Tot 10 jaar napoetsen
Voeding • 3 hoofdmaaltijden en MAX 4 tussendoortjes
• Na eten en drinken, minstens 2 uur niets meer nemen.
• Niks meenemen naar bed.
• (Bij mensen met erosieve gebitsslijtage: 1 uur voor poetsen geen zure producten eten/drinken)
Fluoride 0-1 jaar: vanaf doorbrak 1x per dag met peuterpasta (500-750ppm)
2,3,4 jaar: 2x per dag met peuterpasta
5+ 2x per dag met kinder/junior/volwassen tandenpasta 1000-1500 ppm
Bij cariës activiteit aanvullend advies nodig:
verbetering MH (poetsinstructie), voedingsdagboek, extra fluoride, kauwgum met xylitol en sealents
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SelinKocak. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,99. Je zit daarna nergens aan vast.
