Sociale geografie Tentamen II - Hoofdstuk 5, 13,14,16 & 22
Hoofdstuk 5: Resources, Energy and Development
Resource:
Verwijst niet naar de stof, maar naar de functie die een ding of stof kan vervullen
Naar een operatie waarin het zou plaatsvinden
Definitie verschilt in plaats en tijd
Resources zijn zo dynamisch als de beschaving zelf
Energiearme samenlevingen
Afhankelijk van planten, dieren en mensen
Globalisering
Groot deel van de menselijke bevolking gaat dezelfde waarde hechten aan hulpbronnen
Alle resources delen dezelfde karakteristieken
Iedere hulpbron heeft een bepaalde waarde, deze wordt gegeven door de mensheid. De
waarde van een hulpbron hangt af van wat de samenleving in een bepaalde tijd en op een
bepaalde plaats nodig heeft
Controle van grondstoffen is een elementair onderdeel van de politieke verhoudingen
Vroeger draaide het in de geopolitieke denkwijzen alleen om staten
Nu is er ook aandacht voor andere partijen zoals NGO’S, Terroristische organisaties en
multinationale ondernemingen
,Classificeren van hulpbronnen
Non-renewable / stock / niet duurzame resources (steenkool, olie, gas)
- Grondstoffen waar miljoenen jaren overheen gaan om ze te produceren
- Grondstoffen die niet kunnen worden aangevuld binnen relevante tijd
- Grondstoffen zijn maar op een beperkt aantal plaatsen te vinden
- Schaarste zorgt voor waardestijging
- Door ons geconsumeerd voor gebruik
- Theoretisch terug te winnen
- Ze worden gerecycled
Renewable / flow / duurzame resources
- Grondstoffen die op natuurlijke wijze vernieuw kunnen worden in relatief korte
tijd
- Kritische zone / critical zone
o Afhankelijk van menselijke activiteiten en beheer zijn deze bronnen
aanwezig of niet
Vis, bos, dieren, grond, drinkwater
- Niet kritische zone / Non-critical zone
o Bronnen zijn onafhankelijk van menselijk activiteiten en zijn altijd
aanwezig
Zon, golven, water, lucht, getijden
Alternatieve benadering
‘’alle bronnen zijn op een bepaald tijdstip hernieuwbaar, wat belangrijk is voor de
duurzaamheid van toekomstige voorraden is de relatieve mate van aanvulling en gebruik; het
lijkt beter om te denken in termen van een resource continuüm
Impliceert dat alle hulpbronnen vernieuwbaar zijn, als er maar genoeg tijd beschikbaar wordt
gesteld. Belangrijk voor het voortbestaan van deze hulpbronnen is de mate van exploitatie
en de snelheid waarmee de hulpbron beschikbaar komt.
,4 vormen van beschikbaarheid:
Proven reserves
o Bewezen reserve
o Bereikbaar met de huidige technologieën
o Economisch verantwoord
Conditional reserve
o Voorwaardelijke reserves
o Bestaan is vastgesteld
o Niet economisch verantwoord
Hypothetical resource
o Reserves die we in de toekomst denken te gaan vinden
o Hoofdzakelijk in gebieden die slechtten delen op het voorkomen van grondstoffen
zijn onderzocht (Antarctica)
Speculative resources
o De reserves die we in niet-onderzochte gebieden denken te gaan vinden
o Die onder gunstige geologische condities kunnen worden geëxploreerd
Geografische verdeling van de fossiele voorraad
Niet gelijkmatig over de wereld verdeeld
Bij schaarser worden van met name olie
o Onderlinge afhankelijkheid neemt toe
o Stijging van de olieprijs
o Toename politieke spanningen
o Oliecrisis
Veel aandacht voor de discussie over de moeilijke keuzes op gebied van de mondiale
energieproblematiek
2 centrale vraagstukken (Bradshaw)
De economische en politieke consequenties van energieschaarste
o Ten opzichte van instabiele brongebieden in ontwikkelingslanden
, De tegenstelling tussen ‘low-energy’ en ‘high-energy’ samenlevingen met een toenemende
commerciële landbouw, industriële groei en urbanisatie waardoor een toenemende vraag en
druk op de omgeving ontstaat
Dimensies van grondstof schaarste:
Fysieke schaarste
o Uitputting van renewable resources
o Menselijke populaties overtreffen de voedselproductiecapaciteit van het land
o Groeiende vraag bedreigt ecosystemen
Geopolitieke schaarste
o Gebruik van grondstoffen als politiek wapen
o Verplaats de locatie van goedkope bronnen van mineralen naar vijandige of
onstabiele blokken van landen
Economische schaarste
o De vraag overschrijft het aanbod: te kort
o Behoeften overstijgen het vermogen van individuen of landen om te betalen voor
hulpbronnen
o Ontwikkelde economieën kunnen altijd gebruik maken van natuurlijke bronnen uit
minder ontwikkelde landen
o Verschil arm-rijk groeit
Schaarste van biodiversiteit
o Bedreigde plant- en diersoorten
Schaarste van hernieuwbare bronnen
o Verzuring, vermesting, versnippering, verdroging en klimaatverandering bedreigen
de levensgemeenschappen van planten en dieren
Energiemix -balans
De verhouding van energietypen, zoals gas, wind etc. waaruit de geleverde energie bestaat
Voortdurend in verandering
Sterk afhankelijk van de energiebehoefte in de geïndustrialiseerde landen
Duurzame energie speelt slechts een kleine rol in de samenstelling van de wereldenergiemix,
maar in sommige landen neemt het aandeel ervan snel toe en begint het effect ervan
merkbaar te worden
